Biekorf. Jaargang 1

Verdietschinge

HETGENE de franschende Belgen député permanent, députation permanente heeten, wordt van sommige vlaamsche nieuwsbladen verdietscht door ‘bestendige afgeveerdigde, bestendige afveerdiginge.’ In de spreektale eventwel hoort men nog immer, meer of min verminkt, den franschen name bezigen. Het streven dier nieuwsbladen naar taalzuiverheid is hoogst loffelijk en heeft reeds menig schuimwoord uit boek en sprake geholpen.

[p. 302]

Nochtans, een Vlaming die geen fransch en kan, die bovenstaande fransche benamingen nooit gehoord en heeft, maar die weet welke de bedieninge is van eenen zoo gezeiden ‘bestendigen afgeveerdigde,’ zou dezen ook, dunkt het ons, eenen beteren en duidelijkeren name weten te geven. Burgemeesters en Gemeenteschepenen zijn in der waarheid al zoowel ‘bestendige afgeveerdigden,’ als deze die in 't fransch députés permanents heeten. Daarom en zou zulkdanige name nooit in dien onverfranschten Vlaming zijn gedacht komen. Hij zou zeer waarschijnelijk het gouwbestier vergelijken met het bestier zijner gemeente, den gouwraad met den gemeenteraad, den Gouwgrave met den Burgmeester, de zoo gezeide ‘bestendige afgeveerdigden’ der gouwe met de schepenen zijner gemeente; en de Heeren die sommigen nu, de franschende Belgen slaafsch nazeggende, ‘bestendige afgeveerdigden’ heeten, zou hij schepenen der gouwe of Gouwschepenen noemen. Dat zijn ze toch, doen ze niet? De Gouwgrave immers heeft met de Gouwschepenen de uitvoerende macht in handen van het Gouwbestier, even als dat de Burgmeester met zijne Schepenen de uitvoerende macht in handen heeft en handhaaft van het Gemeentebestier.

Hetgene wij, met een half inheemsch half uitheemsch woord, het Schepencollegie heeten, dat draagt nog immer in Kramers woordenboek den ouden en schoonen name van het Schependom. De weerdigheid van Schepen heet daar het Schepenschap. De permanente deputatie ware dus het Gouwschependom in zuiver dietsch, en iedere Gouwraad bekleedt zes zijner leden met het Gouwschepenschap.

't Is waar, sedert Karel den Grooten, die het Schepenschap instelde, is de macht der Schepenen eenigszins gewijzigd. Nu immers en zijn ze geene rechters meer zoo als te dien tijde. Doch dat en doet hier niets ter zake. Het woord zelve is gebleven en wordt op de hedendaagsche Gouwschepenen in zijnen hedendaagschen zin overgebracht. Ten anderen, van oorsprongswegen en beteekent dat woord ‘Schepen’ niet eigentlijk ‘rechter,’ maar veel eer, ‘schaffer, zorger, berekker,’ overmits de Taalkundigen dat woord in verband brengen met ‘scheppen,

[p. 303]

schaffen.’ Van dien echt germaanschen name hebben de Latijnen scabinus, de Italjanen scabino en de franschen échevin gemaakt.

Het ware gemakkelijk middel, wilde men op dien weg voortgaan, om 's Konings ministers te vernoemen, in zulker voegen dat ze eenen dietschen name krijgen. Het woord minister is latijn en wilt zeggen ‘dienaar.’ Maar de Koning heeft vele dienaars, die even wel, ja veel meer zijne dienaars zijn als de zoogezeide ‘ministers.’ 't En is bij gevolge nog nen keer het woord niet dat behoort vertaald te worden, maar wel de zake zelve.

Nu, de uitvoerende macht behoort den Koning toe en zijne ‘ministers.’ De ministers zijn dus in het Landsbestier, hetgene de Schepenen of de Gemeenteschepenen zijn in het Gemeentebestier. Met volle recht verdienen zij dus den name van Landschepenen.

Dat woord en is hoegenaamd niet twijfelzinnig. Wilde men onderscheiden tusschen Stadschepenen en Schepenen van te lande, dan zou men deze laatsten Dorpschepenen of Landsche Schepenen heeten. Het woord Landschepenen en kan niet anders bedieden als Schepenen van het Land.

In steê van het cabinet zouden de Vlamingen dus beter zeggen het Landschependom. Toen en ware Landschepen Beernaert geen Cabinetsoverste (!!) meer, maar hij wierde Eerste Landschepen. Mochte hij nog lange jaren met het Landschepenschap bekleed blijven, aan het hoofd staan van het Landschependom en roemvolle dagen slijten in het Brusselsch Landschepenhuis!

Jan Craeynest