Biekorf. Jaargang 1

Wereldure en Wereldtijd

SEDERT eenige jaren wordt er vele gesproken en geschreven over oorspronkelijke middaglijne, over algemeenen tijd of wereldtijd, over algemeene ure of wereldure.

Wat is dat al te gare?

Iedereen weet dat de zonne in vier en twintig uren rond den wereldbol schijnt te draaien, en dat het middag is in eene streke wanneer de zonne boven die streke zit.

Te aller stonde van den dag is het ievers middag.

Zijn twee steden niet verre van malkander, zoo valt de middag bijna op de zelfste ure.

Te Gent is het twee minuten eer middag als te Brugge. Dat verschil en kan niet meer als veertien minuten bedragen tusschen al de steden van geheel Belgenland.

De Staat heeft ééne en de zelfste ure aangenomen in al de spoorhuizen van het Land, de ure van Brussel, te weten. Gelukkiglijk! Want het ware verdrietig reizen in ons land, indien iedere stad, ieder spoorhuis, eene andere ure hadde.

[p. 251]

Ja maar, hetgene doendelijk is en gedaan wordt in een kleen land gelijk het onze, dat en is niet meer doendelijk in een groot land gelijk Rusland, en nog vele min in een land gelijk de Vereenigde Staten van America.

Daarbij 't en wordt niet gedaan tusschen verschillige landen, zelfs niet, waneer het allergemakkelijkst kan gedaan worden: ieder land volgt in 't algemeene de ure van zijne hoofdstad, zonder op overeenkomste te peizen met de ure der naburige landen.

De ure van Vrankrijk is 8 minuten achter bij de onze, de Engelsche ure 17 minuten; Duitschland is 36 minuten vooren, Oostenrijk 48 en Rusland 1 ure en 44 minuten.

Dat verschil van ure leverde eertijds weinig of geen bezwaar op. De betrekkingen tusschen verschillige landen waren zeldzaam, onregelmatig en moeielijk.

Maar nu, met die menigvuldige ijzerwegen en stoomschepen, met dien gemakkelijken en regelmatigen briefdienst, met die wonderlijke schrijf- en spreekdraden, zijn de betrekkingen tusschen verschillige landen, ja, tusschen verschillige werelddeelen, zoo gemakkelijk, zoo gemeene, zoo geregeld als zij eertijds tusschen verschillige steden waren van het zelfste land.

De grenzen der landen zijn om zeggens verdwenen, geheel de wereld en is als 't ware maar één land meer.

Vandaar die noodwendigheid van ééne en de zelfste mate, van een en het zelfste, gewicht, van eene en de zelfste munte; vandaar die strevinge naar ééne overal verstane tale, naar ééne en de zelfste ure.

De eenheid van mate, gewicht en munte is reeds ten grooten deele verwezentlijkt.

De eenheid van tale is moeilijker te bekomen. Doch machtige pogingen wierden sedert lange gedaan om eene zoogezeide wereldtale in te brengen.

_**_*

Sedert een jaar of tiene werkt men aan de eenheid van ure, en alles voorspelt dat men in korte jaren tot eene gedeeltelijke of eene volkomene eenheid geraken zal.

Verschillige middels wierden voorengedregen.

't Zal genoeg zijn een dier middels uiteen te doen, die

[p. 252]

best van al de moeielijkheid overkomt en die bovendien meest kanse heeft van aanveerd te worden.

Iedereen weet dat geheel de wereldbol verdeeld is in langde en in breede.

De wereldbreede wordt afgemeten, van den Evenaar weg tot aan den Noord- en Zuidpool, met 90 gelijkloopende ronden, die elk eenen graad of eenen kerf van malkaar zijn.

Roomen ligt omtrent op den 42sten kerf, Parijs op den 48sten, Brugge op den 51sten, enz.

Die wereldbreede is de zelfste bij al de aardrijkskundigen der wereld. Der en is geene verwarringe mogelijk, omdat al de volkeren de verdeelinge in 90 kerven aanveerden en dat allen ook beginnen te tellen van den Evenaar voort, gelijk het zijn zelven wijst.

Ja maar, voor de wereldlangde is 't geheel iets anders.

Allen zijn gereed genoeg om geheel den omtrek in 360 kerven te verdeelen, maar het eene volk begint van hier te tellen en het andere van daar.

Voor Engelland begint de eerste kerf met de middaglijne van Greenwich, bij Londen; voor Vrankrijk met de middaglijne van Parijs; voor Belgenland met de middaglijne van Brussel. Ieder volk begint met eene andere middaglijne, deze te weten, die over zijne bijzonderste sterrewacht loopt.

Volgens de belgische landkaarten ligt Brussel op kerf 0°, volgens de engelsche kaarten op 4° 22' 18", volgens de fransche op 2° 2' 4", enz. enz.

Voor de wereldlangde is er dus zooveel verscheidenheid als er eenheid is voor de wereldbreede.

Ziet hier nu wat men voorenstelt, om eenheid te bekomen.

Al de volkeren zouden bijvoorbeeld overeenkomen en de engelsche middaglijne van Greenwich aanzien als de oorspronkelijke middaglijne, en vandaar zouden zij de kerven voorttellen, niet, gelijk velen nu doen, Oost- en Westwaard, maar alleenlijk van 't Westen naar het Oosten, van 0° tot 360°.

Eens dat aanveerd zijnde, zou men gemakkelijk tot de de eenheid van ure komen.

[p. 253]

Neemt dat geheel de oppervlakte van den wereldbol verdeeld worde in striepen of bolduigen, die op den Evenaar zouden 15° kerven breed zijn en die langs weerkanten tot aan Noord- en Zuidpool volgens de middaglijnen, of lijnen der wereldlangde, spitswijze zouden toeloopen.

Vier en twintig zulke striepen zouden geheel den eerdbol beleggen.

Alle ure zou de zonne opvolgentlijk boven het midden van eene dier striepen zitten.

Veronderstelt nu dat de oorspronkelijke middaglijne van Greenwich door 't midden loope van de eerste striepe. Als de zonne boven Greenwich zit, zou het middag zijn voor al de dorpen en steden der eerste striepe of bolduige, gelijk het nu middag is voor geheel Belgenland, waneer de zonne boven Brussel zit.

De eerste striepe van Greenwich wordt aangeduid met eenen bijzonderen boekstaf, U, bijvoorbeeld, en het talmerk 0 of 24.

De tweede striepe, A of 1 beslaat de 15 kerven al den Oostkant van de eerste, de derde B of 2, de 15 kerven over striepe A; enz., tot de 24^e die wederom de eerste is of striepe U of 0.

Bemerkt nu wel: als het middag is in de striepe 0, is het 1^ure in de striepe A of 1, 't is 2^ure in de striepe B of 2, en bijgevolg ook in al de plaatsen die in ieder dier striepen liggen, enz., enz.

Is 't 3^ure en 20^min. in de striepe 0, 't is 4^ure en 20^min. in de striepe 1, 't is 5^ure en 20^min. in de striepe 2, enz.

De minuten en de seconden zijn de zelfste in al de steden en streken van geheel de wereld.

In plaatse van die ontelbare verschillige uren die nu bestaan, en zouden er op geheel de wereld maar 24 verschillige uren meer zijn, of beter maar 17 meer, want 7 striepen en bevatten niets anders als eilanden die weinig of niet bewoond en zijn.

Iedereen zal genoeg vatten hoe dit stelsel de betrekkingen tusschen verschillige landen zou vergemakkelijken.

Vele landen zouden volkomen de zelfste ure hebben, want de striepe 0 of 24 strekt over Engelland, Holland,

[p. 254]

Belgenland, Vrankrijk, Spanjen, Portugaal, Maroc, Algeriën, enz.

De striepe 1 bevat Zweden en Noorwegen, Denemarken, Duitschland, Oostenrijk, Italie, Tunijsiën, enz. In ieder dier landen staan de uurwerken effen ééne ure voor de onze.

Alzoo voort.

Van zoohaast wij binnen de palen van de volgende striepe komen langs den Oostkant, is de tijd effen ééne ure achter.

('t Slot te naasten keer.)