Biekorf. Jaargang 1

Jan Van De Poele

HEER Jan Gailliard heeft eerst van al, den name bekend gemaakt van den brugschen bouwkundige, Jan Van De Poele.

Heer Karel Verschelde heeft ook, opzoekingen doende over dien beroemden kunstenaar, vele merkweerdigheden gevonden.

Uit de werken dier heeren blijkt dat meester Jan Van De Poele, het oud handelshuis der Oosterlingen gemaakt heeft en de choorcapellen van Sint Salvators; dat hij gewrocht heeft aan de Sinte Walburgenkerke te Veurne en waarschijnlijk wel aan het Vrije van Brugge.

Segher van Maele, sprekende van den grooten torre

[p. 167]

van het huis der Oosterlingen zegt dat er geen schoonder en bestaat in geheel het land van Vlaanderen.

En Karel Verschelde, die Meester Van De Poele'ns werken nauwkeurig onderzocht heeft, schrijft dat hij wel de voornaamste bouwmeester is van al de brugsche kunstenaren.

Aangezien Meester Jan Van De Poele naar Veurne geroepen wierd om daar de kerke te herstellen, vermoedt Karel Verschelde dat onze brugsche bouwkundige nog wel op andere plaatsen moet gevraagd geweest hebben.

En inderdaad, uit een schrijven van Heer Lod. Deschamps de Pas, in Mémoires de la Société des Antiquaires de la Morinie, 9ste boekdeel 1854, vernemen wij dat Jan Van De Poele door de kanoniken van Sint Omaars belast wierd met het maken van den grooten ingang der kerke. Meenende dat deze omstandigheid in Vlaanderen weinig of niet gekend en is, zoo geven wij hier eenige nadere inlichtingen daarover.

Onze brugsche kunstenaar wierd eenen eersten keer naar Sint Omaars geroepen, om zijn gedacht te zeggen over hetgene er te doen stond met den torre, die langs den Zuidkant openscheurde.

Meester Jan Van De Poele ried aan, eenen anker te leggen die twee groote pilaren met hunne schoorbogen zou verbinden. Dit werk wierd verricht door eenen brugschen smid, meester Gilles Velaghe.

't Was een grootsch werk, want de anker woeg 5142 pond; hij droeg eenen looden drakenkop op de uitenden en eenen bol in 't midden, alles verguld. Waarschijnlijk zal Jan Van De Poele de teekenaar geweest hebben van dit kunstwerk.

Binst dat meester Jan te Omaars was, wierd hij van het capitel gevraagd om ontwerp en bestek te maken van den grooten ingang onder den torre.

Dat hij ten deele om die reden naar Sint Omaars geroepen was, is wel te vermoeden, maar nochtans niet uitdrukkelijk gezeid.

Jan Van De Poele zond het jaar daarna zijne teekeninge met eene lange beschrijvinge die eindigde met deze woorden:

[p. 168]

‘Indien gij alzoo doet, zoo zegge ik Ued. dat gij een werk zult verrichten dat de kerke tot nut en Ued. tot eere strekken zal.

Vele is er dat ik hier niet en noeme, der zou eene hand papier noodig zijn om er alles op te zetten.’

Zijn ontwerp wierd van het capitel goedgekeurd en hij wierd met het werk belast.

Volgens eene overeenkomste, die voor burgmeester en schepenen van Sint Omaars gesloten wierd, moest het capitel hem twaalf honderd pond in gangbare munte betalen.

Meester Jan Van de Poele moest die overeenkomste doen erkennen en goedkeuren voor het gerecht en de wet van Brugge. De getuigen waren zijn oudste zoon Joos, ook metsersbaas en zijn schoonzoon Willem Caudron, brugsche lakenwever, die elk op hun eigen, zoo wel hun goed en erfenissen, als die van hunne nakomelingschap moesten verpanden.

Het werk zou in 1512 voltrokken worden, doch het duurde tot in 1514.

't Was Joos Van de Poele, Jan's oudste zoon, die het werk opdeed: waarom en weten wij niet; misschien was 't wel omdat de vader van jaren wierd. Toch is het zeker dat meester Jan den 17sten in Kerstmaand 1515, op vrage van het capitel, Sint Omaars bezocht heeft omdat men nog vreesde voor 't scheuren van den torre, binst dat de anker geleid wierd.

Het werk aan de endeldeure wierd door drie meesters aangenomen en iedereen was er ten hoogsten over voldaan.

In al de stukken wordt meester Jan Van de Poele maistre machon dat is ‘metsenaarsbaas’ genaamd, of zelfs machon kortaf. Wondere tijden, voorwaar, wanneer eenvoudige metsers meesterwerken verrichtten die de bekwaamste bouwkundigen, drie eeuwen later, met verbaasdheid aanschouwen!

Wie weet er nog meer over dien vermaardsten onder de Brugsche bouwmeesters?

E.V.R.