Biekorf. Jaargang 1

De Valia Capitan

HET was op den 1 in Wiedmaand 1878, te Odigarey, in Travancore.

Travancore ligt honderden uren van hier, Zuid-Oostwaard. 't Is een kleen koninkrijk, in 't Zuiden van Voor-Indiën en rechtover het eiland Ceylon.

Tot Odigarey stond er eene sterkte die nu heel vervallen is. Rondom en woont er geen levend herte, of 't en zij een Indische landbouwer die daar koeien houdt, rijs zaait en allerhande zuidersche boomen en planten kweekt. Hij

[p. 43]

houdt zijnen grond in pachte, van den Rajah of den koning dier streke.

Nabij die sterkte kan men de puinhoopen zien van eene prachtige katholijke kerke; en verschillige zeer oude zerken zijn, tot op den dag van heden, schier ongeschonden bewaard.

Zoo nu, 't was op den 1 in Wiedmaand, 't jaar 1878.

't Geruchte liep in de streke dat het graf van den ‘Valia Capitan,’ van den Grooten Veldheer, op zijn vlaamsch gezeid, wonderen deed te Odigarey. In eenigen tijd wordt de sterkte bestormd van duizenden en duizenden, zoo Christenen als Heidenen; van twintig, dertig, ja van vijftig mijlen verre komen bedevaarders toe, om het graf te vereeren met allerhande giften: eetwaren, olie en geld bij de macht. De schamele menschen die al die geschenken wegplunderden zullen er veertien dagen meê geleefd hebben en weeldig geweest. Een Heidenschen Chetti of priester, die half blind was, zagen de lieden zijnen gouden bril op het graf leggen, omdat hij van zijn oogzeer meende genezen te zijn.

Maar, op de wereld van God, hoore ik u vragen, wat was er toch gebeurd bij dat graf en bij die verwoeste katholijke kerke van Odigarey?

Ge zult gaan hooren!

Een koeiwachter, die zijne beesten op de puinen van de kerke wachtte, stampte onvoorziens op den zerk van den ‘Valia Capitan’ en het docht hem dat hij eene onbekende stemme vernam, die hem kennelijk scheen te berispen, omdeswille dat hij de woonste der dooden onteerd hadde.

't Was effen dag op dag honderd jaar leên dat de ‘Valia Capitan’ overleden was; hij stierf immers op den 1 in Wiedmaand 1778, en het was uit zijn graf, ja, uit het graf van den Grooten Veldheer, dat de knaap beweerde de verwijtende stemme gehoord te hebben.

De mare van het zoogezeide wonder, liep rond en kwam aan de ooren van den toenmaligen kroonverbeider - die nu reeds als Rajah van Travancore gestorven is - en hij ook kwam bedevaarden naar het graf.

[p. 44]

‘'t Is eene schande,’ riep hij uit in 't bijzijn van geheel zijn hof, ‘'t is eene schande voor ons bestier, alzoo het graf te laten vervallen van den held aan wien ik en mijne voorzaten de behoudenisse en tevens de vermeerderinge van de helft van 't koninkrijk te danken hebben!’ En daarop gaf hij bevel het graf van den Grooten Veldheer en dat van den zoon - want vader, moeder en kind liggen nevens malkander - met ijzerwerk te omzetten en af te maken. 't Wierd weldra door den Engelschen bouwmeester sierlijk opgemaakt, zoodat van dan af noch menschen noch dieren het graf meer en zouden betreden.

Maar wie toch, zult gij zeggen, was die ‘Valia Capitan?’

Laat ons zien.

Ten tijde dat het koninkrijk van Travancore nog onafhankelijk was, en binst dat de Engelschman den Hollander in 't eiland Ceylon zochte te onderkruipen, voer een Hollandsch schip, op reize naar Ceylon, te Colachel aan land, op de zuidersche kuste van Travancore. Aan boord van dat schip was een jonge Vlaming met name Staas De Lanoy.

Met rooi zijn de Europeaansche vaarlieden aan wal, of zij worden door 't krijgsvolk van den Rajah aangerand en vermoord, uitgeweerd Staas De Lanoy met twee zijner gezellen, die gespaard en als gevangenen naar Palpanabapoeram vervoerd worden, dat toen de hoofdstad van Travancore was en waar de Rajah woonde.

De Rajah ziet allichte dat hij in De Lanoy eenen fellen kerel - eenen echten Vlaming! - bij der hand heeft.

Bij middel van eenen taalsman ondervraagt hij den jongeling, eenen tijd lang beproeft hij zijne trouwe en zijne behendigheid; en van dan af, gerust over 't gene hij van den gevangene verlangde, stelt hij De Lanoy aan 't hoofd van zijne wapenmacht. Nu wordt het leger op zijn Europeaansch ingericht; eene aaneenschakelinge van versterkingen moet al de wegen afsluiten, en van den kant van Madura en van den kant van Cotsjin, en van den kant der zee en van 't gebergte.

Daar bestaan nog overblijfsels der reusachtige muren die onze Staas De Lanoy aldaar gebouwd heeft.

[p. 45]

Te Odigarey stichtte hij eene wapenmakerij en eene gieterij voor grof geschut.

Toen alles nu gereed was van krijgsmachtswegen, gaf de Rajah bevel aan onzen held van ten oorloge te trekken tegen Cotsjin, Madura en hunne bondgenooten.

Jaren lang lag De Lanoy te velde, versloeg en zegevierde; zoodanig dat hij nog ten huidigen dage den naam verdient van Valia Capitan, de Groote Veldheer.

Als de oorlog nu uit en de vrede geteekend was, zoo dacht De Lanoy op trouwen, en trad in den echt met eene Travancorenege, Margriete Almeido genaamd, eene katholijke dochter die van Portugieschen stamme afkomstig was. De heldendaden die Staas, haar man, op het slagveld verrichtte, beging de vrouwe onder de armen en de ellendigen, zooals haar zerk getuigt.

De zoon dien zij te zamen wonnen, stierf op het slagveld ten dienste van den Rajah.

De Lanoy en was niet alleenlijk een felle krijgsman, hij was ook een dappere christen. Nooit en schaamde hij hem over zijnen Godsdienst, noch aan 's konings hof, noch in 't midden der trotsche brahmanen; niettegenstaande dat er toen ter tijde, gelijk nu nog, niemand katholijk en was, 't en zij de arme visschers van Travancore.

't Was ook Staas De Lanoy die den luisterlijken martelaar Nülam Candam Pilley, minister van den Rajah, bekeerde; hij bleef zijn hertevriend en zij beminden elkaar als twee gebroeders. Jaarlijks wordt het treurspel, de marteldood van Nülam Candam Pilley, door de katholijken van Travancore verbeeld; ja, soms in de tegenwoordigheid van den Rajah en van de brahmanen; en nooit en wordt de ‘Valia Capitan’ op den schouwburg vergeten.

Oorkondschap

Bovenstaande verhaal is ontleend aan een schrijven van Pater Elias uit Vivarey in Travancore, van den 11 in Sporkele 1889, en gezonden naar Pater Alfons, eertijds zendeling in Malabar, en tegenwoordig ongeschoeide Carmelijt tot Iper in Vlanderen.

[p. 46]

De zerk van Staas De Lanoy

Het Tamoelsch afschrift laten wij daar en geven het Latijnsch, omdat het Tamoelsch uit het Latijn vertaald is.

Hoc signum erit in coelo, cum Dominus ad judicandum venerit.

Hier de wapenschild van den stam der De Lanoy'n.

Siste, viator.
Hic jacet Eustachius Benedictus De Lanoy qui tamquam Dux Generalis Militiae Travancotidis praefuit, ac per annos XXXVII ferme summa fidelitate Regi inserviit, cui omnia regna ex Caiamculam usque ad Cochin vi armorum ac terrore subjecit. Vixit annos LXII-menses V-et mortuus est die I Junii MDCCLXXVIII.
Requiescat in pace.

Dit teeken zal in den hemel zijn als de Heere zal komen oordeelen.

Staat, reiziger.

Hier ligt Staas Benedict De Lanoy, die als opperbevelhebber aan 't hoofd stond van het Travancoorsche leger en binst omtrent de 37 jaar in aller getrouwheid den koning diende, aan wien hij krachtens de wapens en de vreeze al de Staten onderwierp van aan Caiamculam tot aan Cotsjin. Hij leefde 62 jaar, 5 maanden, en stierf op den 1 van Wiedmaand, in 't jaar 1778.

Hier staat een doodshoofd en het Tamoelsch opschrift.

Aan den slinkerkant is het graf van Mevrouw De Lanoy ob continuas largasque eleemosynas ab omnibus egenorum mater merito appellata, zegt de zerksteen. Dat is: Om hare gedurige en milde aalmoesen wierd zij van allen met reden de moeder der armen genaamd. Zij stierf op den 11 in Pietmaand 1782.

Aan den rechterkant is het graf van den zoon. Hij sneuvelde op 't slagveld in 't jaar 1765. Hij hadde gekwetst geweest in het beleg van Calecoeta, in 't koninkrijk van Madura.

Wat een geluk kon een lezer van Biekorf nog 't een of 't ander ontdekken wegens dien dapperen Staas, die ginder zoo verre van zijn volk, en toch zoo heerlijk, begraven ligt!

Antoon Verwaetermeulen.