Biekorf. Jaargang 1

Per nosto lengo mespresado.

't Is teenemaal mis en bezijden de waarheid gezeid, dat men in Vrankrijk overal la belle langue française spreekt, schrijft en drukt: verre zij van daar!

In 't noorden van Vrankrijk spreken duizenden en honderdmaal duizenden Vlaamsch, ‘Keunings-Vlaamsch,’ zoo ze 't heeten; terwijlen wij ‘Belgiquenaars Keizers Vlaamsch’ spreken.

[p. 6]

In 't oosten, Rhijnwaards toe, wordt er Duitsch gesproken.

In 't westen heeft de Bortoensche tale nog haren vollen zwaai. Bara is daar brood te zeggen, en gouin wijn: dat en verstaat de Franschman niet, en daarbij komt het, als er iemand onverstaanbaar spreekt, dat hij zegt: Il bara... gouine, dat is: hij kout Bortoensch voor mij: ik en versta hem niet.

Die 't zuiden van Vrankrijk bereisd hebben, al ware 't maar langs den ijzerweg, keeren verwonderd naar huis: hoe komt dat overeen, zeggen ze, met 't gene wij geleerd hebben, van la belle langue? Waar is 't dat het volk Fransch spreekt in Vrankrijk, te weten Fransch dat de Franschsprekende Vlamingen verstaan?

't En is naar 't zuiden van Vrankrijk niet dat ge moet gaan om 't Fransch volk te hooren Fransch spreken!

Van aan Valence op de ‘Rose’ - le Rhone, zegt de Franschman - begint de Miejour, le Midi, het zuiderland van Vrankrijk; en van daar voort spreekt het volk Provençaalsch, zijne eigene, aangeborene moedertale, tot aan de boorden, ja, tot over de boorden, van de Middenlandsche zee.

Spreekt het volk..., zei ik, maar dat is mis; ik hadde moeten zeggen: spreekt het volk, preken de priesters, schrijven de geleerden, lezen al de gouwen van Vrankrijk, doorgronden de grootste geleerden van Duitschland Provençaalsch.

't Ware een schoon dingen, wisten wij Vlamingen daar ook iets van, al ware 't maar om, door het voorbeeld van dat volk van den Miejour, geleerd te worden hoe wij schuldig zijn eerbeid te hebben

Per nosto lengo mespresado,

voor onze misprezene moedertale, zooals Mistral zingt, v. 13 van zijne wonderschoone, maagdelijke Mirèio.

Die verdere inlichtingen over het Provençaalsch taal- en boekwezen begeert, ga liever den Franschman te rade en koope n^o 97 en n^o 150 van Nouvelle Bibliothèque Populaire à 10 cent^s. Paris, Henri Gautier, Directeurgérant, 55, quai des Augustins.

[p. 7]

N^o 97 heet Poètes Provençaux contemporains, en n^o 150 Les conteurs Provençaux.

Wilt gij een smaaksken hebben uit n^o 150, horkt!

't Is van Roumanille, den vermaarden handelaar, of manger, in Provençaalsche boeken, ‘en Avegnoun,’ tot Avignon, carriero (strate) de Sant Agricò, (Sancti Agricoli), N^o 19:

Tou mège de Cucugnan.

De Geneesmeester van Cucugnan.

't Was een man die vele wiste, want hij had machtig vele geleerd; en nochtans, tot Cucugnan, waar hij over twee jaar zijnen stoel neêre gezet hadde, en betrouwden ze hem niet. Wat wilt ge daaraan doen? Alle stappe gemoetten ze hem met eenen boek in zijn hand, en alzoo zeien ze tot Cucugnan: - Hij en weet van niets, onze Meester; hij en doet niet anders als geheele godsche dagen in de boeken zitten. Is 't dat hij leest, 't is om te leeren; en moet hij nu nog leeren, 't is dat hij niet genoeg en weet. En is 't dat hij niet genoeg en weet, 't is dat hij niet genoeg geleerd en is.-

Daar en was geen doen aan, en... ze 'n hadden geen trouwe in hem.

Een Geneesmeester zonder zieken is 'n lante zonder olie. Men moet altijd zien dat men aan 't schamel korstje brood komt, en onze arme duts, hij en verdiende 't zout in zijnen pap niet.

Inderdaad 't wierd hoog tijd dat er daar een ende aan kwam.

Op nen zekeren keer, en om daarmeê gedaan te maken, liet de Geneesmeester uitkondigen, op de vier hoeken van Cucugnan, dat zijne geleerdheid zoo machtig vele en zoo overtreffelijk groot was, dat hij hem zelven bekwaam kende, niet alleen om zieken te genezen, dat was kinderspel, maar zelfs om eenen doo'n te verwekken, dat men wel mag zeggen dat 't een groot mirakel Gods is! - Ja-ja-ja, eenen dooden, zei hij: een die dood en begraven is!... En ik zal hem verwekken zoo wanneer gij wilt, bij schoonen klaren dage, te midden 't kerkhof, waar dat ge er altemale aan en bij zijt.

[p. 8]

Eilaas, 't en was geen een in Cucugnan die dat wilde gelooven! Toch, eenigen van dat Thomasvolk, ze zeiden onder malkaar: Dat we hem ne keer lieten begaan, 't en ware daar geen been bij gebroken. Wij zouden 't zien of hij 't kan: de werken wijzen 't vonnis. 't Kan gelukken: 't is toch een mensch die schrikkelijk veel boeken gelezen heeft! Hoeveel schoone uitvindingen en doen ze niet ten dage van heden?... Ja, en is 't dat hij 't kan, zulk een mirakel, wij klakken altemale geildig op onze handen; valt het anders uit, wij schomminkelen hem, dat 't schauwe geeft. Dat hij ne keer een' verwekke! En wij zullen 't ton zien of hij een van 't rechte bedde is.

Tot daar! 't Wierd overeengekomen dat, den naastvolgenden zondag, met 't slag van den twaalven, Mijnheer de Geneesmeester, te midden 't kerkhof van Cucugnan, eenen doo'n zou verwekken,... twee als ge wilt. 't Warender zelfs die zei en, onder 't vrouwvolk, e stik negene of tiene.

Zoo dan, lange nog eer dat de gestelde ure gekomen was, op dien eigensten zondag, stond het kerkhof zoo vol menschen, als dat de kerke pleegt, binst d'hoogemesse, te Paaschen. Korts na den eersten bom van de klokke, zoo kwam Mijnheer de Geneesmeester van Cucugnan, zoo goed als zijn woord, voor den dag, heel op zijn uiterste beste en in 't zwarte gekleed. Hij hadde ruize genoeg, en hij moest hebbelijk werken met zijne ellebogen en drummen, om door 't volk en tot aan den vierkanten voet van 't kruis te geraken, waar hij eindelinge op kroop.

Als hij rechte stond, zoo groette hij, snoot z'n neuze, en:

Vrienden, zei hij, 'k hebbe ulieden beloofd dat ik zou eenen doo'n verwekt hebben: en 'k zal, op mijn woord van eerlijk man. Alla! en stille te zwijgen!... 'k Zegge, 't is mij eender, of ik Ko verwekke of Karel, Wanne of Babe, Simoen of Klaai: 't is al één moeite... Wille ik u... Simoen uit zijn graf doen komen,... hoe heet hij daar, Simoen Huysentruyt? 't Is haast een jaar leên, sedert dat hij gestorven is, van 't lank'-euvel?

Bidde onschuld, Mijnheer de Geneesmeester, zoo zei Kathrine, de weduwe van dien duts van dien Simoen:

[p. 9]

Simoen was een brave man, 't is waar; 't was al mijn troost; en 'k en zal nooit kunnen laten van krijschen als ik op hem peize, zoo lange als dat ons Heere mij mijne oogen en het leven verleent! Maar en verwekt 'n toch niet! Ziet, de maand is bijkans uit en ton is mijn rouwe tenden, en ton willen ze dat ik trouwe met langen Paschier. Vandage en acht dagen roept de Pastor mijn een-twee-drie. - En 'k hebbe al mijn bruidstik t'huis.

('t Slot ten naasten keer).

Guido Gezelle.