Bible in duytsche (Delftse bijbel 1477)

§ Capittel .ij

1

INt ander iaer van nabugodonosors rijc soe sach nabugodonosor enen droem: ende sijn gheest wort veruaert: ende sijn droem vloe van hem.

2

Ende die coninc beual datmen vergaderen soude die waersaghers ende die meesters ende die toueraers ende die van caldeen: om dat si den coninc segghen souden sinen droem. Ende doe si ghecomen waren soe stonden si voerden coninc:

3

ende die coninc seide tot hem. Ic heb enen droem ghesien: ende ic ben bescaemt van gedachten. ende ic en weet niet wat ic ghesien heb.

4

Ende die caldeeusche antwoerden den coninc mit tale van syrien. Coninc leue ewelijc. Seg dinen knechten den drome: ende wi sullen di segghen die beteykenisse daer of.

5

Ende die coninc antwoerde ende seide den caldeeuschen. Die redene is van mi ghegaen. Ende ten si dat gi mi den drome segt ende sine beteykenisse gi sult veruaren: ende uwe husen sullen worden vermaect.

6

Mer ist dat gi mi den drome telt ende sine beteykenisse: soe suldi van mi ontfaen vele lone ende giften ende eeren Hier om segt mi den drome ende sine beteykenisse.

7

Sij antwoerden anderweruen ende seiden Die coninc segghe dinen knechte den drome: ende wi sullen sine beteykenisse segghen.

8

Ende die coninc antwoerde ende seide. Ic weet sekerlijc dat ghi den tijt ouerleet: om dat ghi weet dat die redene van mi ghegaen is

9

Daer om. ist dat gi mi den drome niet en segt. so is een sentencie van uwen luden: dat gi versieren sult een valsche beteykenisse ende vol bedrieghens: om dat ghi mi seggen sult tot dat langen tijt liden sal. Hier om segt mi den droem: dat ict weten mach dat ghi sine beteykenisse ghewaerlic segghen sult.

10

Ende hier om antwoerden die calfdeeuschen voerden coninc ende seiden. Coninc ne ghene mensche en is bouen der aerden. die dijn reden soude moghen voldoen: mer oec so en is ne ghene machtich groot coninc die dusdane woert vraghet van enighen waersaghere ofte van enighen wijsen ofte caldeeuschen.

11

Want die redene die du vragheste coninc is zwaer. ende men sal nyemant vinden diet sal moghen ghedoen in sconincs aenscouwen. wtghenomen den goden welcker wanderinghe mitten menschen niet en is

12

Doe dit die coninc hoerde soe beual hi in groten toorne ende in groter gramscepen datmen alle die wijse van babilonien verderuen soude.

13

Ende doe die sentencie wtghegheuen was. soe sloechmen doot die wijse luden: ende men sochte daniel ende sijn ghesellen tot datmense dootslaen soude.

14

Doe vraech-

[p. *647]

de daniel vander wet ende vander sentencien van arioch den maerscalc van sconincs ridderscepe: die wtgecomen was om die wijse van babilonien te doden

15

Ende hi vraechde hem die die macht van den coninc ontfaen hadde: om wat saken soe fellen sentencie van sconincs aensichte wt ghegheuen was. Ende doe arioch dese dinc daniel gheseit had:

16

so ghinc daniel in ende badt den coninc dat hi hem tijt gheuen wilde om te onbinden van deser dinc te segghen.

17

Ende daniel ginc in sijn huis: ende hi seide die boetscap anania ende misahel ende azarie sine gesellen.

18

dat si ontfermicheit bidden souden vanden aensichte gods vanden hemele op dese verholentheit: dat daniel ende sine gesellen niet veruaren en souden mitten anderen wijsen luden van babilonien.

19

Doe wort snachts daniel dese verholentheit getoent bi visioene. Ende daniel ghebenedide gode vanden hemel

20

ende hi sprac. ende seide Sheren name moet sijn gebenedijt van ewelike tot ewelic: want die wijsheit ende die starcheit sijn sine:

21

ende hi verwandelt die tide ende die outhede Ende hi draget dat rike ouer ende hi setse: hi geeft den wijsen wijsheit: ende contste den ghenen die maniertheit verstaen.

22

Hi ondect die diepe ende verborghen sijn: ende hi weet alle dat in donckerheden is: ende tlicht is mit hem.

23

Di belye ic onser vader god ende loue. want du hebste mi gegeuen wijsheit ende starcheit: ende nv so hebstu mi ghetoent dat wi di ghebeden hebben: want du hebste ons ondaen sconincs redene.

24

Hier na inghinc daniel tot arioch dien die coninc gheset had dat hi die wijse van babilonien doden soude: ende hi sprac hem aldus. En verderue die wijse van babilonien niet Leet mi in sconincs aenscouwen. ende ic sal den coninc vertellen sinen droem. Ende sijn bedienenisse.

25

Ende arioch leide daniel doe haestelic totten coninc: ende seide hem. Ic heb enen mensche gheuonden vanden sonen vander oueruaert van iuda: die den coninc die bedudenisse boetscappen sal.

26

Die coninc antwoerde: ende seide tot daniel wies name was balthasar. Waenstu yet datstu mi waerlic sultste segghen den droem dien ic sach: ende sine beteykenisse?

27

Ende daniel antwoerde ende seide voerden coninc. Die verholentheit die den coninc vraghet en moghen die wijse ende die waersaghers ende die geraders den coninc niet seggen:

28

mer god is inden hemel die de verborghenheit openbaert: dien die coninc nabugodonosor ghetoont heeft dat toe te comen is inden achtersten tiden Die droem ende die visioen dijns hoefts in dijn bedde sijn dusdane.

29

Coninc du begontste op dijn bedde te pensen wat hier na comen soude: ende wie die verholentheit ondect hi heeft di vertoent dat toe te comen is.

30

Mij is oec dese verholentheit ghetoent. niet inder wijsheit die in mi is mere dan in alle dander die leuen: mer om dat die beteikenisse den coninc soude openbaer worden. ende om dattu weten soutste die gepensen dijnre harten.

31

Coninc du sagheste: ende sich du

[p. *648]

sagheste als een groot beelde: ende dit hoghe maecsele stont ieghen di: ende haer aensien was eyschelic.

32

Deser beelden hooft was van alte finen goude: ende die borst ende die armen waren van silueren: mer die buuc ende die dyen waren van metale.

33

mer die scenen waren yseren: ende een deel vanden voet was yser: ende tander dele aerde

34

Doe saghestu aldus: tot dat een steen van enen berge gehouwen wort sonder hande. ende hi sloech die beelde aen die voet die yseren ende aerden waren: ende hi bracse.

35

Ende doe bracker oec mede tyser ende die scerue tmetale tsiluer ende tgout: ende si worden als enen gemulle vanden somerweghe die vanden winde begrepen worden: ende men vant van hem ne geen stat. Mer die steen die de beelde ghesleghen hadde worde een grote borch: ende hi veruolde al tlant.

36

Dit is die drome: wij sullen voer di coninc oec seggen die beteykenisse daer af

37

Du biste coninc der coninghen: ende god des hemels heeft di ghegheuen trike ende die machte ende die regnacie ende die glorie:

38

ende al daer der menschen kinderen in wonen: ende die beesten des ackers ende die vogelen dens hemels: dat heeft hi al in dine hant ghegheuen. ende hi heeftet alle onder dine rijcheit gheset. Hier om bistu tgouden hoeft

39

Ende na dij sal rijsen een ander rijc minder dan du van siluer. Ende daer nae sal dat derde rijc volghen metalen ende dat sal regneren bouen alle die werlt

40

Ende tvierde rijc sal wesen als yser. Want alsoe yser alle dinc breect ende smeet ende dwinct: also sal dat rike alle dinc vertreden ende breken.

41

Mer om dattu sagheste een deel vanden voeten ende vanden teen van scaerden eens pottemakers: ende tander deel yseren: so sal dit rike ghedeelt sijn. nochtant sal dat vter plantacien van yser risen. Na dattu sagheste dat tyser ghemenget was den sceruen van aerden.

42

ende so du sageste die teen vanden voeten een deel yseren ende een deel sceruen: alsoe sal dit rike in een deel gheheel wesen ende in een deel ghesceiden

43

Mer om dattu sagheste dattet yser gemenget was mitten scerue van aerden: daer om sullen si ghemenghet worden mit menscheliken sade mer si en sullen aen een niet hanghen: alsoe dat yser mitten sceruen niet en mach vergaderen.

44

In dien daghe vanden rike soe sal god van den hemele verwecken een rike dat nemmermeer en sal worden ghescheiden: ende sijn rike en salmen anderen volc niet leueren. Want het sal barnen ende verteren alle dese riken: ende het sal ewelic bliuen staende.

45

also du sagheste dat een steen afghesneden wort vanden berge sonder hande. ende dat hi den scerf brac ende tyser ende tmetael ende tsiluer ende tgout: die grote god heeft den coninc vertoent dat hier na comen sal. ende die drome is waer ende dit is sine bedudenisse ghewarich.

46

Doe viel nabugodonosor op sijn aensichte. ende hi aenbede daniel: ende hi beual datmen hem offeren soude offerhande ende wieroec.

47

Ende die coninc sprac tot daniel Waerlike soe is v god. god der goden ende heer der coningen die de

[p. *649]

heymelicheden openbaert: want du hebste vermoghen dese verborghentheit tonsluten.

48

Die coninc verhief doe daniel grotelic ende hoechlic: ende gaf hem grote ghiften ende vele. Ende hi setten prince bouen alle die prouincien van babilonien. ende prouoest der meesterscappen bouen alle die wijse van babilonien.

49

Ende daniel begheerde vanden coninc: ende hy settede bouen die wercken des prouincien van babilonien sydrac mysaac ende abdenago. Mer daniel was selue binnen sconincs doren