Bible in duytsche (Delftse bijbel 1477)

§ Capitel xiiij

1

NAder tijt van drien iaren vernam iudas ende die met hem waren dat demetrius seleucus sone ende die mit hem waren mit groter menichten ende mit scepen doer die hauen tripolis opghecomen was ten heerliken steden

2

ende dat hi tlantscap ghewonnen hadde teghen anthiochum ende lysiam sinen beleider.

3

Mer een hete alchimus die hoech paep geweest hadde. mer hi hadde hem besmet sijns dancs inden tide der onsuuerheit. om dat hij mercte dat hij in gheenre manieren salicheit en soude hebben. noch ten outaer en soude gaen moghen:

4

soe quam hi ten coninc demetrium inden hondersten ende vijftichsten iaer. ende hi gaf hem een gulden croen ende een palme: hier en binnen gaf hi hem oec verdecte coppen die scenen te wesen vanden tempel. Mer dien dach sweech hi.

5

Mer doe hi enen tameliken tijt sijnre vewoetheit ghecreghen hadde: ende hi van demetrio te rade geropen was. ende men hem vraechde

[p. *644m]

wat dinghen die ioden besichden ende wat rade si hadden:

6

soe antwoerde hij. Die vanden ioden diemen hete al siden daer iudas machabeus bouen is si voeden stride ende roeren ghescille: ende en ghedogen niet dat trijc vredelic bliue.

7

Want ic bin oec versteken van mijnre vadere glorien. ic segge vanden ouerste paepscap ic bin al hier ghecomen

8

ia ten eersten om dat ic trouwe houden wil sconincs profijt: ende ten anderen oec om profijt van minen poerters Want mit haerre quaetheit wort onse gheslacht alte seer ghepijnt.

9

Ende ic bidde v heer coninc dat ghi dit bekennen wilt: ende voersiet onse lantscap ende geslachte nader guedertierenheit die voer alle menschen van di vermaert is

10

Want also langhe als iudas leeft: soe salt onmoghelijc wesen dat die dingen vrede hebben souden

11

Ende doe hi dustanighe dingen gheseit hadde: ende sijn ander vrienden hier toe viantlijc spraken. so vertorenden si demetrium tegen iudam

12

Ende hi sende te hant tot iudea waert nychanor den prouoest ende den beleider vanden eliphanten.

13

ende hi gaf hem gebot dat hi iudam leuende vaen soude: mer dat hise dode die mit hem waren. Ende dat hi alchimum setten soude hoghe paep vanden groten tempel

14

Doe gheselledeen hem die heidenen met nychanor die wt iudea ghecomen waren: ende om iudam gheuloghen waren. die mitten profijt van haren dingen smitten der ioden kaytiuicheit ende verderfnissen.

15

Ende doe die ioden vernamen van nychanors coemste ende vander heidenen vergaderinge: so bestroyden si hem mit aerde ende baden gode die sijn volc gheset hadde ewelic te dueren: ende die sijn deel met openbaren teikenen beschermt hadde.

16

Ende om dat hem iudas haere beleider beual. soe porreden sij te hant van daer: ende si vergaderden ten casteel dessau

17

Mer symon iudas brueder hadde ghestreden met nychanor: ende hi wort veriaecht mitter vianden haestelic oploep.

18

Mer nychanor horende die macht van iudas ghesellen. ende die grootheit van moede die sij hadden omden strijt vanden lande: so ontsach hi hem vonnis te doen mit bluede.

19

Ende om dese sake soe sende hi voer possidonium ende theodotum. ende mathiam. dat si vrede nemen ende gheuen souden:

20

ende doemen langhe hier op raet hadde. ende iudas dit alle der menichten vertoghen hadde: soe was een sentencie van hem allen datmen der vrientscap gonstich waer.

21

Ende aldus setten si dach dat sijt heimelic onder hem doen souden: ende men brocht elcken enen stuel voert ende men setse.

22

Mer iudas beual datmen gewapende luden houden soude in tameliken steden: op dat vanden vianden haestelic gheen quaet gheschien en soude. Ende si deden tamelike sprake te gader

23

Mer nychanor bleef te iherosolima: ende en dede niet quaets. Ende hi liet henen varen die scaren vanden volc die mit hem vergadert waren.

24

Ende hi hadde altoes iudam lief van harten: ende was te hemwaert seer gheneycht

25

Ende hi badt hem dat hi een wijf naem: ende voede kinder Ende hi maecte die bruloch: ende deed-

[p. *644n]

se seer rustelic: ende si leefden te gader

26

Mer doe alchimus sach haer minne die si onderlinge hadden ende haer ouereendragen: soe quam hi tot demetrium ende seide dat hem nychanor ten vreemden dinghen ghegeuen hadde: ende dat hi iudam den verrader vanden rike. geset hadde nae hem te bliuen.

27

Ende aldus wort die coninc veronwaert. ende mitten valschen claghen van desen man wort hi al vertorent ende hi screef tot nychanor: ende hi seide. dat hij zwaerlic name die voerwaerde vander vrientscap. nochtan beual hi hem dat hi haestelijc machabeum gheuanghen nemen soude ende senden hem te anthiochien.

28

Ende als nychanor dit vernam soe wort hij bedroeft: ende namt zwaerlic dat hijt breken soude moeten dat hi beloeft hadde. ende hem die man niet misdaen en hadde:

29

mer om dat hij teghen den coninc hem niet en had mogen steken. so wachte hi den tijt dat hijt ghebot soude moghen voldoen.

30

Ende doe machabus sach dat nychanor hardeliker tegens hem sach dan hi plach. ende dat hi hem felliken ghemoet dede dan hij plach soe verstont hi dat dese felheit niet en was van gueder meningen: ende hi vergaderde een luttel ghesellen vanden sinen ende barch hem van nychanor.

31

Ende doe nychanor dit vernam dat dese man voer hem hoede droech: soe quam hi totten meesten ende heilichsten tempel: ende daer die papen offerhande offerden soe si plaghen. soe beual hi hem datmen hem iudas leueren soude.

32

Ende doe sijt met eden seiden dat sij niet en wisten waer hi waer:

33

soe hief hi sijn hant ten tempel waert ende zwoer segghen. Ten sij dat ghi mi iudam gheuanghen leuert soe sal ic desen gods tempel ter neder slechten: ende den outaer wtgrauen: ende ic sal desen tempel consacreren libero den vader.

34

Ende als hi dit gheseit hadde so ginc hi wech. Ende die papen staken haer handen te hemelwaert. ende sij aenriepen gode die altoes voeruechter is van haren luden: ende seiden dit

35

Du here van allen dinghen die van ghenen en hebste te doen: du woutste dat dien tempel dijnre woninghe onder ons gemaect worde.

36

Ende nv heilighe here van allen heilighen behoude dit huus ewelic onbesmet: dat nyewelinge ghesuuert is

37

Mer rasias een der ouder van iherosolima wort voer nychanor ghewroecht die een minre vander stat was ende wel verhorende: diemen van eersaemheden hete der ioden vader.

38

Dese behielt veel tijts der suuerheit sinen wille in ioetscap: ende meende ziel ende lichaem te leueren om daer in te voldueren.

39

Ende om dat nychanor thonen woude hatye die hi ten ioden waert hadde. soe sende hi vijf hondert ridders: om desen man te vaen.

40

Want hi meende had hi dien moghen bedrieghen: dat hi daer mede soude doen alte veel misuals den ioden.

41

Ende doe hem die scaren pijnden in sijn huus te breken ende vyer daer om te stoken. alsmen te hant geuaen soude hebben soe stac hi hem seluen mit enen zwaerde:

42

ende coes liener te steruen edelijc: dan den sondaren onderdaen te worden: ende dan mit onwaer-

[p. *644o]

dighen dinghen yet teghen sijn mage te doen.

43

Mer om dat hi van haesticheden hem seluen niet gegheuen en hadde ten sekeren steke. ende die scaren ter doren inbreken souden. so liep hi vromelic ten mueren waert. ende hi liet hem seluen manlic vallen inden scaren:

44

ende sij ruymden haestelic die stat sijns vals

45

ende doe hij noch ademde stont hij op mit verwarmder sinnen: mer al liep sijn bluet wt mit groten hopen. ende al was hi mit alte zwaren wonden ghequetst: nochtan ontliep hi voer der scaren: ende hij ghinc staen op enen hogen steen al was hi sonder bluet gheworden:

46

ende hij begreep sijn inaderen mit beide sinen handen ende worpse op die scaren ende hi anriep den here des leuens ende des gheests. dat hi hem dit wedergeuen woude: ende aldus bleef hi doot