Bible in duytsche (Delftse bijbel 1477)

§ Capitel .xv

1

MEr doe nychanor vernam dat iudas binnen den lande van samarien was: soe pensde hij opten saterdach mit allen geruchte te striden.

2

Mer die ioden die hem van node volgen mosten seiden. ten doecht dus fellic noch wildelic niet gedaen: mer geeft den heilighen daghe eer ende doch eer den ghenen die alle dinghen aensiet:

3

mer die onsalighe man vraechde offer een machtich inden hemel waer die beuolen had den saterdach te vieren:

4

ende doe si hem antwoerden. iaet die leuende here die inden hemel machtich is die den seuenden dach beuolen heeft te vieren:

5

ende doe seide hij. Ende ic bin oec machtich bouen der aerden: ende ic beueel wapen te nemen. ende des conincs oebaer te voldoen. Nochtan en hielt hijt niet dat hi den raet voldoen soude

6

Ende nychanor wort met groter houaerden verheuen ende pensde den ghemenen zeghe te maken van iudea.

7

Mer machabeus hadde altoes hope met allen gheloue dat hem hulpe comen soude van den here:

8

ende hi hete den sinen dat sij hem niet ontsien en souden van nychanors coemste. mer dat si in therte hebben souden die hulpen die hem gedaen waren vanden hemel: ende dat sij nv oec hopen souden dat hem den zege vallen soude mit des almachtichs hulpe

9

Ende hi sprac hem toe vander wet. ende vanden propheten: ende vermaende hem oec vanden striden die si te voren ghedaen hadden: ende hier mede worden si te warmer.

10

Ende doe haer moede aldus opgherecht waren: soe toechde hij hem oec der heidenen valscheit: ende dat breken van haren eden.

11

Aldus soe wapende hi elcken met bewaringhe niet van schilden ende van speren: mer mit alte guede redene ende rade: ende hi ontbant hem enen ghewarighen droem: daer hijse alle mede verblide.

12

Ende dit visioen was dustanich. Hi sach onyam die den ouersten paep gheweest hadde enen gueden man. ende hi sach tscamen van sinen aensicht. ende sachtmoedich in zeden. ende schoen van talen. ende die van kinde hem in duechden geoeffent hadde. dese sach hi die handen opsteken: ende bidden ouer alder ioden volc.

13

Ende hier nae openbaerde daer enen ander man wonderlic van daghen ende van glorien. ende die omtrent hem had-

[p. *644p]

de ghewade van groter schoenheyt

14

Ende dat onyas antwoerde ende seide Dese is een minre der bruederen ende des volcs van israhel: dese ist die veel bidt ouer tvolc ende ouer die heilighe stat iheremias gods prophete.

15

Ende hem dochte dat iheremias sijn rechterhant wtstac: ende iudam gaf een gulden zwaert seggende.

16

Ontfanct dit heilige zwaert te ghiften van gode: daer du mede verdriuen sultste die vianden mijns volcs van israhel.

17

Ende doe si dus mit iuda mit alte guede redenen beraden waren daer een gherucht of had moghen risen om daer der iongelinghe herte of had moghen verstouten: so drogen si ouer een te vechten ende starckelic te striden ende dat die duecht vanden oerbaer vonnissen soude: ende om dat die heilighe stat ende dien tempel in vresen waren

18

Want die minste sorghe was om wijuen ende om kindereren. ende om bruederen ende om magen: mer die eerste ende meeste sorghe was om die heilicheit vanden tempel:

19

mer die gene die binnen der stat waren hadden alte grote sorghe om die ghene die striden souden.

20

Ende doe si alle hoepten tfonnis met hem te comen. ende si die vianden sagen ende theer gheordineert was. ende die ghereden ende beesten ten tameliken steden gheset waren:

21

doe machabeus mercte der menichten toecoemst. ende die reescap van menigerhande wapenen ende die felheit: soe stac hi sijn handen ten hemelwaert. ende aenriep den here die wonder duet: die niet nader macht van wapen en duet. mer alsoet hem ghenoecht geeft hi victorie dies waerdich sijn.

22

Ende hi was gode anropende aldus O here du die sendsete ons dinen enghel ouer ezechiam den coninc van iudea. ende du sloechste doot van sennacheribs heer hondert dusent ende vijf ende tachtich dusent man:

23

ende nv here vanden hemel sende dinen gueden engel voer ons in deser vresen ende des anxtes ende der grootheit dijns arms

24

dat si hem ontsien moeten die mit blasphemien comen teghen dijn heilighe volc. Ende dese die bede aldus.

25

Mer nychanor ende die met hem waren si togen wt mit trompen ende mit sange.

26

Ende iudas ende die mit hem waren als sij den here angeropen hadden met bedingen so worden si stridende.

27

waut sij vochten mitter hant. mer si beden mitter herten den here. ende si en verslogen daer niet min dan vijf ende dertich dusent mannen: ende grote genoechte hebbende om dattie here mit hem was.

28

Ende doe si ophielden ende mit blijscappen wederkeerden: soe kenden si dat nychanor gheuallen was mit sinen wapenen.

29

Ende als hier om gheropen was ende gherucht verrees: soe loefden si den almachtighen god mit vaderliken stemmen.

30

Ende iudas die mit sinne ende mit lichaem ouer al gereet was te steruen voer sijn poerters: hi beual nychanors hooft ende sijn hant mitten arm of te slaen. ende te iherosolima te dragen

31

Ende doe si daer ghecomen waren ende hi vergadert hadde sijn maghen ende die papen voer den outaer: so dede hi oec halen die gene die inden borch waren.

32

Ende hi thoen-

[p. *644q]

de hem nychanors hooft ende die misdadighe hant die hi opgheheuen hadde op des almachtighen gods heilighe huus: ende doe verbliden si grotelic.

33

Ende hi dede oec den fellen nychanors tonghe wtsnijden. ende beualse an stixkens den voghelen te gheuen: ende sijn hant dede hi teghen den tempel hanghen.

34

Hier om so ghebenediden sij alle den here ende seiden. Gebenedijt si die here die sijn stat onbesmet heeft gehouden

35

Mer nychanors hoeft hingmen in den hogen borch: om dattet een groot openbaer teiken wesen soude van gods hulp.

36

Ende aldus gauen si wt mit gemenen rade. dat ne gheensins dese dach ouerliden en soude sonder feeste:

37

mer die feest te houden opten dertienden dach der maent adar: diemen hete in sierischer talen den eersten dach van mardocheo.

38

Nv in dien dattet nychanor dus ghedaen wort. ende van dien tiden worde die stat vanden hebreuschen beseten. soe sal ic hier in oec doen dat eynde vander redenen

39

Ende ist aldus guet ende dat aldus der historien betaemt dat tsi: mer ist te luttel waerdich: so is ment mi nv sculdich te verlaten.

40

Want ghelijc alst contrari is altoes wijn of born te drincken: mer dattet ghenoehlic is nv dat een ende dan dat ander te besighen: also en salt den ghenen diet lesen niet bequaem wesen die reden op datmense ondwindt: daer om salt hier gheeyndt worden.

§ Hier gaet wt dat anderde boeck der machabeen

Delf in hollaut

Deese ieghenwoerdighe bible mit horen boecken. ende elc boeck mit alle sijne capitelen bi enen notabelen meester wel ouergheset wt den latine in duytsche ende wel naerstelic gecorrigeert ende wel ghespelt: was gemaect te delf in hollant mitter hulpen gods ende bij ons iacob iacobs soen ende mauricius yemants zoen van middelborch ter eeren gods. ende tot stichticheit ende lerijnghe der kersten ghelouighen menschen. Ende wort voleynd. int iaer der incarnacien ons heren duysent vier hondert zeuen ende tseuentich. den thienden dach der maent ianuario