Bible in duytsche (Delftse bijbel 1477)

§ Capit .x

1

INden hondertsten ende tsestichsten iaer soe quam alexander anthiochus soen diemen toenaemde ephyphanes of edel. ende hij beleide ptolomaydam: ende si ontfingen hem: ende hi regneerde daer.

2

Ende demetrius die coninc hoerdet ende vergaderde een groot heer: ende toech wt alexander te gemoet om te striden.

3

Ende demetrius sende tot ionathan een littere. mit vriendeliken woerden: op dat hi en verheffen soude

4

Want hi seide. Laet ons voer mit hem vrede maken: eer hijne maect met alexander tegen ons.

5

Want hi sal alder quaetheit gedenken die wij tegen hem ende sijn brueders gedaen hebben: ende tegen sijn luden.

6

Ende hi gaf hem macht een heer te vergaderen ende wapen te maken: om dat hi sijn gheselle wesen soude: ende hi beual hem te leueren alle die gegyselede ende die inden borch waren.

7

Ende ionathas quam in iherusalem: ende hi las die brieuen in dat gehoer van alden volke:

8

ende der geenre die inden burch waren. Ende ontsaghen hem met groter vresen: want si hoerden dat hem demetrius die macht ghegeuen hadde een heer te vergaderen.

9

Ende men leuerde ionathan die gegijezelde: ende hi leuerdse weder haren vader ende moeder.

10

Ende ionathas die woende in iherusalem: ende begonde die stat te stichten. ende te maken.

11

Ende hi seide den wercluden dat si die muyer ende den berch van syon maken souden al om ende om. mit viercanten stenen om te verwaren: ende si deden also.

12

Ende die vreemde gheboren luden die inden steden waren die bachides ghesticht hadde vloghen:

13

ende elc liet sijn stat ende toech wech in sijn lant:

14

mer in bethsura bleuen enighe van dien die gods wet ghelaten hadden ende sijn gheboden. Want die stat hadden si tot eenre toevlucht.

15

Ende die coninc alexander hoerde die belofte die demetrius ionathas beloeft hadde: ende si vertelden hem die stride ende die macht die hi dede ende sijn bruederen: ende die pijn die si ghepijnt hadden.

16

Ende seiden. Sullen wi enighen dusdanighen man vinden moghen? Laten ons maken onse vrient ende onse gheselle.

17

Ende hi screef hem een littere: ende sendse hem aldus sprekende.

18

Alexander die coninc Sinen brueder ionathan saluyt.

19

Wi hebben gehoert van di dattu biste een machtich man van crachte: ende du biste wel waerdich dattu onse vrient sijts.

20

Ende nv maken wi dij huden hoghe paep van dinen luden: ende dattu des coninc vrient sults worden geheten. Ende

[p. *611]

ic heb dij ghesent een troen ende een purpur: om dattu gewaer sultste worden mit ons ende dat ons toebehoert: ende dattu vrientscap mit ons houden sultste.

21

Ende ionathas clede hem mit den heylighen clede in die seuende maent: inden hondertsten ende tsestichsten iaer inden feesteliken dach der scenophegien. Ende hi vergaderde een heer: ende maecte veel wapenen.

22

Ende demetrius hoerde dese woerden: ende wort seer besericht ende hi seide

23

Wat beduyt dit. dat ons alexander der ioden vrintscap ondergaen heeft tsinen salcoerse?

24

Ic sal hem oec biddende woerden scriuen ende senden ionathan waerdicheit ende giften: dat hi niet en si in haerre helpen

25

Ende screef hem in desen woerden. Die coninc demetrius: den volc vanden ioden saluut.

26

Om dat ghi te ons waert trouwe gehouden hebt ende om dat ghi in onser vrientscap gheduert hebt: ende om dat ghi in onsen vianden niet ghetogen en sijt: dit hebben wi ghehoert ende sijns verblijt.

27

Ende gheduert noch tot ons waert trouwe houdende: ende wi sullen v guet ghelden om dat ghi ons dit gedaen hebt:

28

ende wi sullen v gheuen veel vrijheden ende giften.

29

Ende nv make ic v vri ende alle ioden van tribuyt: ende ic verlate v tghelt des soutes: ende ic schelde v die crone quijt.

30

Ende dat derdendeel vanden sade. ende thalf deel van des houts vrucht dat mi toebehoert dat schelde ic v quijt van desen dage ende voert an. Ende men en neemt nemmermeer meer vanden lande van iuda. noch vanden drien steden dier toegeleit sijn van samarien ende van galilea: ende van desen daghe ewelijc voert:

31

ende iherusalem bliue heilich ende vri mit haren lande: ende die thienden ende tribuyt bliuen haer.

32

Ende ic gheue oec op die macht van den borch die in ihernsalem is. ende ic gheefse den hoghen pape: dat hi daer legghe so wat mannen dat hi daer kiesen sal om te huedene ende te houden.

33

Ende alle den ioden die wt iudea in mijn lant geuangen sijn. die laet ic vri om niet. ende dat si alle vanden tribuyt worden ghevriet oec van haren beesten

34

Ende alle die ioden die binnen mijnen rike sijn sullen wesen alle feestelike daghen ende die saterdaghen ende die neomenien ende die ghesette daghen. ende drie dage voer den feesteliken dach ende drie daghe daer na vri ende verlaten.

35

Ende nyemant en sal macht hebben yet te doen: of enighe oerbaer te doen ieghen enighen iode in enighen saken.

36

Ende men sal bescriuen vanden ioden tot des conincs heer dertich dusent man. Ende men sal hem geuen dies hem besich wort alsomen alle des conincs heer gheuen moet:

37

ende wt hem sullen geordineert worden die sijn in die vastheit des groten conincs Ende van desen salmen setten bouen die oerbare vanden rijc diemen mit ghelouen duet: ende van hem luden sullen dan princen wesen ende wanderen in hare wet: alsoe die coninc beuolen heeft int lant van iuda.

38

Ende den drien steden die aen iudea gheleit sijn wt den lantscapen van samarien men rekense mit iudea dat si onder een sijn: ende si en sullen ghenen heer onderdaen wesen

[p. *612]

sonder den hoghen pape:

39

ptholomayden ende tlant daer omtrent dat ic te giften ghegheuen hebbe den heilighen die in iherusalem sijn ten notorstigen cost der heylighen.

40

Ende ic sal alle iaer gheuen vijfthien dusent siclen siluers van des conincs rekeninghe die mi toebehoren:

41

ende al dat noch meer is ende si niet ghegouden en hebben die bouen den oerbaren sijn vanden iaren die geleden sijn: si sullent van nv gheuen ten werck van den tempel.

42

Ende hier en bouen vijf dusent ciclen siluers dien si alle iaer ontfinghen vander heiligher rekeninghe. ende dat sal den papen toebehoren die den dienst doen.

43

Ende so wie vlien sal inden tempel van iherusalem of in enich vanden vrijthouen ende teghen den coninc misdaen hebben waer in dattet is men laetse: ende al dat si in mijn rijck hebben dat blijue hem ongecanseleert

44

Ende om te stichten ende te maken der heyligher werc. salmen den cost gheuen van sconincs renten:

45

ende te stichten die muren van iherusalem. ende te verwaren al om ende omme so salmense den cost gheuen van sconincs renten: ende te stichten die muren van iudea.

46

Alse ionathas ende tvolc dese redenen verhoerden. so en gheloefden sijts niet noch en ontfinghense niet: want si ghedochten der groter quaetheit die hi in israhel ghedaen hadde: ende dat hijse seer ghequelt hadde.

47

Ende hem genoechde bet aen alexander: want hi had hem in voertiden prince gheweest in redene van vreden: ende si daden hem tallen daghen salcoers.

48

Ende alexander die coninc vergaderde een groot heer tot demetrium waert ende porrede ghetelde.

49

Ende die coninghen streden ende demetrius heer vloech: ende alexander volchde hem. ende viel op hem.

50

Ende die strijt wies alte seer groet. tot dat die sonne onderginc: ende in dien daghe viel demetrius.

51

Ende alexander sende tot ptholomeum den coninc van egipten legaten. nae desen woerden segghende.

52

Om dat ic binnen mijnen rike gecomen bin ende ic sitte op mijns vaders troen. ende theerscappie behouden hebbe ende ic hebbe demetrium verwonnen. ende besit onse lantscap.

53

ende ic hebbe mit hem veel striden ghehad ende hi ende sijn ghetelden sijn verwonnen van ons. ende wi sitten inden throen van sijnen rike.

54

so laet ons nv te gader vrientscap maken ende ghif mi dijn dochter te wiue: ende ic sal dijn behilicte soen wesen: ende ic sal di ghiften gheuen ende waerdicheit.

55

Ende ptholomeus die coninc antwoerde ende seide. Salich si die dach daer du in ghecomen biste in dijns vaders lant: ende sittes opten throen van haren rike.

56

Ende nv sal ic di doen dattu mi gescreuen hebste: mer com mi teghen te ptholomayden dat wij die een den anderen sien: ende ic salse di gheuen soe du gheseit hebtste.

57

Ende ptholomeus quam wt egipten ende cleopatra sijn dochter mit hem: ende hi quam te ptholomaeyden inden hondertsten ende twee ende tsestichsten iaer.

58

Ende alexander die coninc quam daer ieghen hem. Ende hi gaf hem cleopatram sijnre dochter. ende hi dede haer brulocht te ptholomayden. als coningen in groter eren

[p. *613]

ende glorien.

59

Ende die coninc alexander screef ionathan: dat hi daer teghen hem quaem.

60

Ende hi toech te ptholomayden mit glorien ende quam daer totten tween coninghen: ende hij gaf hem veel siluer ende gout ende ghiften: ende vant gracie voer haer luden aensicht.

61

Ende quade onwaerdighe mannen van israhel vergaderden iegen hem ende claechden ouer hem: ende die coninc en micter niet op

62

Ende hij beual ionathan sijn cleder wt te doen ende datmen mit purpur cleden soude: ende si deden also.

63

Ende die coninc deden mit hem sitten: ende seide sinen princen. Gaet mit hem wt in midden der stat: ende roept dat nyemant ouer hem en claghe van eniger sake: ende dat niemant hem verdrietelic en si van geenre sake of redenen.

64

Ende doe die ghene die ouer hem claghen wouden sagen sijn glorie diemen riep. ende dat hij mit purpur ghecleet was: so vloghen sij alle.

65

Ende die coninc verhieffen: ende screef hem onder die eerste van sinen vrienden: ende hi maecten leitsman ende gheselle vander heerscappien.

66

Ende ionathas die keerde weder in iherusalem: mit vreden ende mit blijscepen.

67

Inden hondertsten ende vijf ende tsestichsten iaer. soe quam demetrius die demetrius sone was van creten in sijn vaders lant

68

Ende alexander hoerdet ende wort seer bedroeft: ende keerde weder te anthiochien.

69

Ende demetrius die maecte appolonium maerscalc die een prince was bouen celessirien: ende hi vergaderde een groot heer ende toech te ianniam waert: ende sende tot ionathan den hogen pape ende seide.

70

Du wederstaetste ons allene. Want ic bin in spot ende in confuse gheworden: om dattu iegen onse moghentheit houts inden montaengen.

71

Nv daer om oftu betrouwes in dinen crachten so coem neder tot ons te velde. ende laet ons die een den anderen sien: want mit mi is die cracht vanden striden.

72

Vraghe ende ondersoec wie ic bin. ende die ander die oec in mijnre hulpen sijn: die oec seggen dat dijn voet niet en mach staen voer onse aensichte: want dijn vaders vloghen twe warf binnen dinen lande.

73

Ende hoe sultstu nv mogen ghedogen soe groten heer ende ghereden te velde daer geen steen noch roetse en is: noch stat te vlien?

74

Ende doe ionathas appolonius woerden hoerde: soe wort hi beroert inden moet. Ende coes wt tien dusent mannen ende toech wt iherusalem: ende symon sijn bruder quam hem te ghemoet met hulpe.

75

Ende hi leide die tenten in ioppen. Ende hij sloten buyten der stat: want ioppe was appolonius wachte: ende ionathas stieter op.

76

Ende die in der stat waren openden hem die poerten van anxt: ende ionathas behielt ioppen.

77

Ende appolonius hoerdet: ende porrede drie dusent geredenen: ende een groot heer Ende toech wech in azothen alse of hi wech toghe: ende hi toech te hants wt te velde: om dat hi een menichte hadde van gheredenen ende hem daer op verliet.

78

Ende ionathas volchde hem na in azothen ende si streden.

79

Ende appolonius liet achter hem dusent geredenen al heimelic:

80

mer ionathas vernamt dat

[p. *614]

laghen achter hem waren: ende si omvoeren sijn getelden ende si scoten mit ghescutten in dat volc vanden morgen tot tsauonts.

81

Mer tvolc stont soe hem ionathas beual: ende haer paerden pijnde.

82

Ende symon brocht sijn heer wt: ende begonde te striden ieghen die scaren.

83

Want die gheredenen waren moede Ende waren van hem tondergedaen: ende si vloghen. Ende die te velde ghespreit waren vloghen in azothen: ende togen in bethagons haers afgods tempel: omdat hise verlossen soude.

84

Ende ionathas verbrande azothen ende die steden die daer omtrent waren: ende hi nam haren roef ende ontstac dagons tempel ende die gene die daer in geulogen waren.

85

Ende die mit den zwaerde verslagen waren ende dier verbrant waren dier was bina acht dusent mannen.

86

ende ionathas porrede van daer die getelden. ende hi leidse te ascalon waert: ende sij quamen vter stat hem te gemoet mit groter glorien.

87

Ende ionathas keerde weder mitten sinen die veel roefs hadden in iherusalem.

88

Ende het geuiel doe alexander dese reden hoerde: soe dede hi daer noch toe ionathan te verheffen.

89

Ende hi sende hem een gulden spanne soe costume is datmen der coninghen neuen gheeft Ende hi gaf hem accharon ende al tlant daer omtrent in possessien