Bible in duytsche (Delftse bijbel 1477)

§ Capittel .ix.

1

HIer en binnen als demetrius hoerde dat nychanor ende sijn heer inden stride was gheuallen: so sende hi noch bachidem ende alchimum in iudae: ende den rechteren horen mit hem. Ende si togen den wech die tot galgala waert gaet:

2

ende sloghen tenten in masaloth

[p. *607]

dat in arbellis is: ende beleident. ende sij doden veel menschen zielen.

3

Inder eerster maent vanden hondertsten ende twee ende vijftichsten iaer so leiden ziere wel te iherusalem waert:

4

ende si porreden ende togen in berea twintich dusent man ende twee dusent gheredenen

5

Ende iudas hadde tenten gheslaghen in laysa: ende mit hem waren drie dusent wtghecoren mannen.

6

Ende si saghen die menichte vanden heer datter veel was ende si ontsaghen hem seer: ende veel keerder hem weder vten ghetelden: ende van hem luden en bleuen mer acht hondert man.

7

Ende doe iudas sach dat hem sijn heer of toech ende dat hem den strijt aen quam: soe wort hij te broken in therte om dat hij den tijt niet en had dat hise vergaderen mocht ende wort versaecht

8

Ende hi seide tot dien die bi hem gebleuen waren. Staen wi op ende gaen wi tot onsen vianden: of wi moghen vechten teghen hem.

9

Ende si keerden daer of ende seiden. Wij en sullens niet mogen doen: mer laet ons nv onse zielen verlossen ende keren wij weder tot onsen bruederen: ende dan sullen wi teghen hem vechten. Want wij sijn luttel.

10

Ende iudas seide. Dat en moet ons niet gheuallen dat wi van hem vlien sullen. Ende ofte onse tijt ghecomen is so laet ons steruen. inder duecht voer onse bruederen: ende en laet ons ghene lachter in onse glorie brenghen

11

Ende theer porrede vanden tenten: ende stonden in haer ghemoet. Ende die gheredenen deelden hem in twee pertyen: ende die slingheren ende die scutten gingen voer theer: ende alle die menichten waren vanden eersten stride.

12

Ende bachides was inden rechteren hoerne: ende die scaren quamen toe van beiden siden: ende trompten mit trompen.

13

Ende die van iudas pertye waren sij riepen oec: ende van des heers geroep wort dat lant beruert: ende men street van smorgens tot tsavonts.

14

Ende iudas sach dat die pertye van bachides heer ter rechterziden starc was: ende die vrome van herten vergaderden mit hem.

15

ende verwonnen die rechte pertye van hem. ende iaechdense ten berghe van azothen.

16

Ende die indie luchter ziden waren saghen dat die rechte zide verwonnen was: ende si volchden iudas ende die mit hem waren van achter.

17

Ende die strijt wort verzwaert: ende van desen ende vanden genen vielender veel ghewont.

18

Ende iudas viel ende dander vloghen.

19

Ende ionathas ende symon haelden iudas haren brueder: ende begrouen in haerre vader gracht in die stat modyn.

20

Ende al tvolc van israhel beweenden hem veel dagen mit groten geween ende seiden.

21

Hoe viel die macht die israhel behouden maecte?

22

Ende die ander woerden van iudas striden die hij dede ende sijn duechden. si en sijn al hier niet bescreuen Want het wasser harde veel.

23

Ende het gheuiel na iudas doot dat die quade quamen wt alle tlant van israhel: ende si resen alle die quaet daden.

24

In dien daghe wort groot hongher: ende al tlant gaf hem op bachidem mit hem seluen.

25

Ende bachides coes wt felle mannen ende maectese heren van desen lande:

26

ende die sochten ende onderuonden iu-

[p. *608]

das vrienden. ende si brachtense te bachidem: ende hi wracker hem ouer ende hi bespotse.

27

Ende het wort groot verdriet in israhel: dat dies ghelijc nye en was vanden daghen datmen ghenen propheet in israhel en sach.

28

Ende alle iudas vrienden vergaderden: ende seiden tot ionathan.

29

Om dat iudas dijn brueder doot is: ende geen man en is hem ghelijc die wt trecken mach teghen onsen vianden als bachidem ende den genen die vianden sijn ons volcx

30

Nu hier om soe kiesen wi di ouer hem. ons tot enen prince ende tot enen leitsman: om onse stride te striden.

31

Ende in dien tiden ontfinc ionathas die heerscappie: ende stont op in iudas sijn beueders stat

32

Ende bachides vernamt: ende sochten te doden.

33

Mer ionathas ende symon sijn brueder wistent ende alle die mit hem waren: ende vloghen inder wildernis van thecua: ende si bleuen legghen om twater vanden putte van asphar.

34

Ende bachides vernamt: ende op ten saterdach quam hij ende sijn heer ouer die iordane.

35

Ende ionathas die sende ian sinen brueder leitsman vanden volke: ende hi badt sijn vrienden van nabuth om dat hi hem beuelen woude te houden sijn gerede guet: dies vele was

36

Ende iambrys kinder quamen wt madaba ende vinghen ian ende alle dat hij hadde: ende toghen daer mede wech ende haddent al.

37

Nae desen woerden wort ionathas ende symon sinen brueder gheboetscapt: want iambrys kinder grote brulocht maecten. ende dat sij die bruut haelden wt madaba mit groter behaghelheit eens groots princen dochter van chanaan.

38

Ende si ghedachten ian haers brueders bluet: ende togen op ende berchden hem onder dat decsel vanden berghe.

39

Ende si hieuen haer oghen op ende saghen. Ende sich dat grote gheruchte ende behagelheit. ende die brudegom quam wt ende sijn bruederen ende sijn vrienden dien te ghemoet quamen mit tambueren ende mit sange ende mit veel wapenen.

40

Ende si toghen op te hem waert mit groten laghen ende slogense doot: ende veel vielenre gewont: ende die ander vloghen in die bergen. Ende dese namen alle haren rouen:

41

ende die brulocht wort verwandelt in geween ende die stemmen van haren sanghe in gescreyen.

42

Ende si wraken die wrake van ians haers brueders bluede: ende keerden weder ten ouer vander iordanen.

43

Ende bachides hoerdet: ende quam opten saterdach op den cant vander iordanen mit groter macht.

44

Ende ionathas seide totter sinen. Staen wi op: ende vechten teghen onse vianden. Want ten is huden niet als gisteren ende eergisteren.

45

Want siet hier strijt tegen ons: ende twater vander iordanen is an beiden ziden van ons ende dat ouer ende die broecke ende die busschen: ende ne geen stat en is te ontulien.

46

Nu hier om so roept inden hemel: dat ghi moget worden verlost van uwer vianden hant

47

Ende si begonden stridens Ende ionathas hief sijn hant op om bachidem te slaen: ende hi keerde van hem achterwaert.

48

Ende ionathas ende die mit hem waren spronghen inder iordanen: ende zwemden ouer

[p. *609]

tot hem.

49

Ende op dien dach vielen van bachides pertyen dusent man:

50

ende si keerden weder te iherusalem. Ende si stichten ghemuerde steden in iudea: ende die vastheit die in iericho was. ende in ammaum. ende in bethoron. ende in bethel ende in thamnathain ende phara ende in thopo mit haren hoghen mueren ende vasten poerten ende sloten.

51

Ende hij leider hoede binnen: dat si viantscap doen souden in israhel.

52

Ende hi bewaerde die stede bethsura ende gazaram. ende den borch ende hi leider salcoers binnen ende bereetscap van vitaelgen:

53

ende hi nam der princen kinder te ghysele vanden lande: ende leidse inden borch van iherusalem in hoeden.

54

Ende inden hondertsten ende drie ende vijftichtsten iaer binnen danderde maent beual alchimus die binnenste muyer vanden heilighen huse te breken: ende der propheten werck te breken. Ende hi begonde te breken

55

Te dien tiden wort alchimus gheslaghen mit gychticheden ende sijn werc wort belet: ende sinen mont wort geloken ende hij wort onmachtich van gichticheden: ende hi en mocht voertmeer een woert niet spreken noch beuelen van sinen huse.

56

Ende alchimus starf in dien tiden mit groten tormenten.

57

Ende bachides sach dat alchimus doot was: soe keerde hi weder ten coninc ende tlant rustede twee iaer.

58

Ende alle die quade peinsden ende seiden. Siet ionathas ende die mit hem sijn leggen sonder hoede al stille. Daer om laet ons nu halen bachides ende hi salse alle op enen nacht vaen.

59

Ende si toghen wech: ende gauen hem dien raet.

60

Ende hij porrede om te comen mit veel heers. Ende sende al heimelic litteren te sijnen gesellen die in iudea waren dat si ionathan vaen souden. ende die ghene die mit hem waren: mer si en mochten want men wist haren raet.

61

Ende ionathas vinc vanden mannen vanden lande die princen waren van deser malicien vijftich man: ende sloechse doot.

62

Ende ionathas ende symon ende die mit hem waren togen wech in bethbessem dat inder wildernis is: ende si stichten daer om dat geuallen was: ende si maectense vast.

63

Ende bachides vernamt ende vergaderde alle sine menichte: ende liet weten alden ghenen die van iudea waren.

64

Ende hi quam ende sloech tenten bouen bethbesse: ende bestreet dat veel dagen ende maecter machinen.

65

Ende ionathas liet symon sinen brueder in die stat ende hi toech wt int lantscap: ende hi quam mit enen getale

66

ende sloech odaren ende sijn brueders ende phalerons kinderen in haren tenten: ende tbegonste hem mede te vallen ende hi wies in machten

67

Ende symon ende die mit hem waren togen vter stat ende verbranden die machinen:

68

ende vochten tegen bachiden: ende hi wort van hem verwonnen. Ende si deden hem veel leets: want sinen raet ende pijn was sonder profijt.

69

Ende hij wort vertoernt tegen die quade mannen die hem den raet gegheuen hadden dat hi in haer lantscap comen soude: ende hi doder veel van hem. Mer hi peinsde in sijn lantscap te trecken mitten anderen.

70

Ende ionathas vernamt ende sen-

[p. *610]

de legaten te hem. om vrede te maken mit hem: ende dat hi hem sine geuangen weder geuen soude.

71

Ende bachides ontfinc den vrede gaerne: ende dede dat hi hem eyschte: ende zwoer hem dat hi hem binnen al sijn leuen niet quaets doen en soude.

72

Ende hi gaf hem die gheuangen weder die hi te voren geroeft hadde vten lande van iudea. Ende hi keerde ende toech weder in sijn lant: ende hij en quam nemmermeer binnen haren lande.

73

Ende tzwaert hielt op van israhel. Ende ionathas woende in macgmas: ende ionathas begonde tvolc daer te vonnissen: ende veriaechde die quade wt israhel.