Bible in duytsche (Delftse bijbel 1477)

§ Capittel .vi

1

DIe coninc anthiochus doerwanderde die bouentste lantscepen. Ende hoerde dat in persen was elymaidem een alten edelen stat. ende alte rijc in siluer ende in goude:

2

ende daer was een alte riken tempel binnen. Ende daer binnen gulden halsberghen ende schilden ende gulden gordinen: die daer liet alexander philiphs soen die coninc van machedonien. die eerst regneerde in grieken.

3

Ende hi quam ende pijnde hem die stat te winnen ende te rouen: mer hi en mochte. want die binnen dier stat waren wisten dit.

4

Ende toghen teghen hem te stride ende hi vloech van daer: ende toech wech mit groter droefheit: ende keerde weder tot babilonien.

5

Ende een quam die hem boetscapte in persen: dat

[p. *600]

die getelde veriaecht waren die in tlant van iuda waren:

6

ende want lysias eerst ghetogen was mit starcker macht. ende hi wort veriaecht vander ioden aensicht: ende sij sijn vroem gheworden in wapenen ende in crachten ende in veel roefs die si ghewonnen hebben vanden ghetelden die si versleghen hebben:

7

ende want si omgheworpen hebben die onwaerdicheit die ghemaect was opten outaer die in iherusalem was. ende dat si die heilicheit ommeghemuert hadden mit groten hoghen mueren also sij te voren was: ende oec bethsuram sijn stat

8

Ende het gheuiel doe die coninc dese reden hoerde. so ontsach hi hem ende wort harde seer ghestoert: ende hij viel in sijn bedde ende van sericheit viel hi in een siecte. Want ten is niet ghesciet alsoe hy vermoet hadde.

9

Ende hi was daer veel daghen: want die grote droefheit in hem vernyewet was: ende waende dat hi steruen soude

10

Ende hi riep alle sijn vrienden: ende seide hem. Den slaep is van minen oghen gegaen: ende van sorghen bin ic ter neder gheuallen int herte.

11

Ende ic hebbe geseit in mijnre harten. In hoe groten verdriet bin ic gecomen: ende in wat vluede der sericheit daer ic nv in bin: die vrolic was ende ghemint in mijnre macht.

12

Mer nu gedencke ic des quaets dat ic in iherusalem dede: van daer ic wech voerde alle die silueren ende gulden roue dier binnen waren: ende ic seide datmense wech doen soude die in iudea wonen souden sonder sake.

13

Hier om weet ict nv dat mi dit quaet gecomen is: ende sich ic verderue van groter sericheit in een vreemt lant.

14

Ende hi riep philiphe enen van sinen vrienden: ende hi setten bouen alle sijn rijc.

15

Ende gaf hem sine croen: ende sijn purper ende sijn vingherlijn: om dat hi halen soude anthiochum sinen soen ende voeden ende dat hi regneren soude.

16

Ende anthiochus die coninc starf daer inden hondertsten ende neghen ende veertichsten iaer.

17

Ende lysias vernam dat die coninc doot was: ende hi dede anthiochum sinen soen enen ionghelinc dien hi voede regneren: ende hij hete sinen naem eupatorem.

18

Ende die gene die inden borch van dauids stat waren si besloten israhel al om ende om der heiligher stat: ende deden hem altoes quaet metter heidenen salcoerse.

19

Ende iudas peinsde dese te verderuen: ende hi vergaderde alt volc om dat sijse belegghen souden.

20

Ende si vergaderde te gader ende beleidense inden hondertsten ende vijftichsten iaer: ende si maecten armborsten ende machinen.

21

Ende enige vanden genen die beleghen waren ghingen wt: ende enighe quade van israhel

22

die gheselleden hem mit dien: ende si ghingen totten coninc ende seiden. Hoe langhe salt wesen eerstu vonnisse doen sultste: ende onse bruederen wreken?

23

Wi hadden ghemaect dijnen vader te dienen ende in sijnen gheboden te wanderen ende sijn vonnissen te houden:

24

ende ons volcs sonen sijn hier om van ons verureemt. Ende alle diemen van ons luden vant sloechmen doot: ende nam van ons onse erfachticheden.

25

Ende si en hebben haer handen an ons niet alleen gedaen: mer

[p. *601]

oec alle onse lant doer

26

Ende siet si sijn huden ghetoghen voer die borch in iherusalem ende si hebbense beleghen: ende den vrijthof in bethsura hebbense vast ghemaect.

27

Ende en coemstu hem niet haestelic tegen. so sullen si noch meere dinc doen dan dit: ende du en sultstese niet moghen verwinnen.

28

Doe die coninc dit hoerde wort hi toernich: ende vergaderde alle sine vrienden. ende die princen van sinen lande: ende die bouen die ghere denen waren.

29

Ende hem quamen oec toe ghehuyrde heeren wt anderen riken. ende eylanden ende wt zeelanden.

30

Ende tghetal was vanden heer hondert dusent man te voet ende twintich dusent gheredenen: ende twee ende dertich eliphanten. die gheleert waren ten stride.

31

Ende si quamen doer ydumea ende toghen voer bethsuram: ende si bestredense veel daghen: ende si maecten machinen Ende die vander stat quamen wt ende verbrandense mitten vyur: ende vochten manlic.

32

Ende iudas toech vanden borch. ende roerde getelde te bethzacharam wert teghen sconincs ghetelden.

33

Ende die coninc stont op voerden daghe: ende ruerdet gerucht vanden heer tegen den wech van bethzacharam. Ende theer gherede hem ten stride: ende trompten mit trompen.

34

Ende si toechden den elyphanten tsap van druuen ende van moerbessen: om dat sijse fel maken souden.

35

Ende si deelden die beesten an legioenen: ende neuen elken eliphant waren tien hondert mannen mit pansieren ende mit coperen helmen in haer hoefden: ende vijf hondert mannen ghereden. gheordineert elken beest die wtgecoren waren

36

Ende dese waren voerden strijt. ende waer dat die beeste was waren si: ende waer dat si ginc daer gingen si: ende si en gingen van haer niet

37

Mer op elke beeste was een houten toren die hem bedecte: ende op dien toren waren machinen. ende wt elken toren vochten twee ende dertich man van bouen: ende binnen was der beesten meester.

38

Ende die coninc ordineerde die ander ghereden in dander beiden ziden. dat sij tvolc ende theer mitten trompen soude verporren: ende dat si voert souden doen tiden die in elc legioen waren.

39

Ende doe die sonne scheen op die gulden ende coperen schilden so verblicten die berghen daer of: ende blicten als lampen mit vier.

40

Een pertye van sconincs heer wort gedeelt op den berch: ende die ander alle beneden ende si gingen behendelic ende manierlijc

41

Ende alle die in tlant woenden worden beruert van der meuichte van haren stemmen: ende mitten ghetochte van haren scaren ende mitter wapenen blanc. Want het was een harde groot heer ende starc.

42

Ende iudas ende sijn heer quam hem an te stride: ende van sconincs heer vielen wel ses hondert mannen.

43

Ende eleazear saura soen sach een vanden beesten die mit des conincs wapen gewapent was: ende die was hogher dan dan der beesten. Ende hem docht datter die coninc binnen was:

44

ende hi gaf hem seluen om sijn volc te verlossen: ende om te sinen behoef enen ewighen naem te beiaghen.

45

Ende hi liep totter beesten vromelic in midden die scaren doerslaende ter rechterziden: ende ter luchter sijden

[p. *602]

ende sij vyelen hier ende daer van hem.

46

Ende hij ghinc onder des elyphants voeten ende ghinc daer onder staen: ende stacken daer doot ende die elyphant viel op hem: ende hij bleef daer doot.

47

Ende om dat si des conincs macht sagen ende tgeruchte van sinen heer: soe keerden si van hem.

48

Mer sconincs ghetelde toghen op teghen hem in iherusalem: ende sconincs ghetelde aenleyde te iudea waert op den berch van syon.

49

Ende die coninc maecte vrede mitten ghenen die in bethsuram waren. ende si quamen vter stat want dier belegen waren en hadden gheen lijftocht: want het was slants vierte.

50

Ende die coninc toech van bethsura. mer hi leide daer wachters diese hoeden souden.

51

Ende hi keerde theer ter heiligher stat waert veel daghen. Ende hi settede daer sprincgalghen ende machinen: die dat vyer in werpen souden. ende oec bliden die die steen in werpen souden: ende bancboghe. ende schorpionen. om tghescut te schieten. ende te slingheren.

52

Ende sij maecten oec binnen machinen teghens haer machinen: ende si vochten veel daghen.

53

Mer inder stat en was gene vitalie om dattet tseuende iaer was: ende die vanden heidenen in iudea gebleuen waren si hadden haer ouerbliue verteert die si ingeleit hadden.

54

Ende inden heiligen leuen waren luttel mannen ghebleuen want die honger hadse beuaen ende sij worden gespreit elc in sijn stat.

55

Als lisias dit hoerde dat phillipus die den coninc anthiochus doen hij leefde beuolen hadde dat hi voeden soude anthiochus sinen soen dat hi regueren soude:

56

wedergecomen was wt persen ende meden ende theer dat mit hem wech ghetoghen was. ende dat si sochten dat beleet te hebben vanden rike.

57

So haeste hi hem ende seide tot den coninc ende totten princen vanden heer. Wi crancen daghelics ende wi hebben luttel vitaelgien: ende die stat die wij beleghen hebben is wel beschermt: ende ons behoert te ordineren vanden rike.

58

Nu hier om laet ons den luden gheuen vrede: ende maken wi mit hem vrede ende mit alle haren luden:

59

ende laet ons hem concenteren dat si in haer wet wanderen moghen alsoe si te voren daden Want om dat wi haer wet veronwaert hebben so sijn si verquaet: ende hebben al dit ghedaen.

60

Ende dese redenen genoechden in sconincs ende der princen aenschouwen: ende hi sende te hem om vrede te maken ende si ontfinghen.

61

Ende die coninc ende princen zworen hem ende si quamen uter stat

62

Ende die coninc ghinc opten berch syon ende sach die vastheit vander stat: ende hij brac cort den eedt dien hi gesworen hadde: ende beual die muer al omme te breken.

63

Ende hi toech haesteliken wech ende keerde weder te anthiochien: ende vant daer philippus. here bouen der stat ende hi vacht teghen hem ende hij wan die stat mit cracht.