Bible in duytsche (Delftse bijbel 1477)

§ Capittel .v

1

ENde het geuiel doe die heidene al om ende omme hoerden dat den tempel ende dat outaer ende die sanctuarie gesticht waren. soe si te voren waren. so worden si herde toernich:

2

ende pensden te verderuen iacobs gheslacht. die onder hem waren: ende begonden vanden volc doot te slaen ende te veruolghen

3

Ende iudas verwan esaus kinder die in ydumea waren. ende die ghene die waren in arabathane. want si omsaten tvolc van israhel: ende hi sloechse mit groter plaghen.

4

Ende hi ghedochte beans kinder quaetheit: die den volc waren in een stric ende in een scande ende verriedense in enen wech.

5

Ende hi besloetse in toernen: ende toech te hem luden waert. ende hij vermeensaemdse: ende hi ontstac haer toernen mitten vyere mit alle dien dier binnen waren.

6

Ende hi toech ouer tot ammons kinder ende hi vant daer starcke macht ende veel volcs: ende thymotheum haren maerscalc.

7

Ende hi dede mit hem veel striden. ende si worden tonderghedaen in sinen aenscouwen ende hi sloechse:

8

ende wan die stat iazer ende haer dochteren: ende keerde weder in iudea.

9

Ende die heiden die in galaad waren vergaderden tegen tvolc van israhel dat binnen haren lande was om dat sijse verderuen souden: ende sij vloghen in een vast stedekijn gheheten datheman:

10

ende si senden tot iudam ende sinen bruederen letteren ende seiden: teghen ons sijn vergadert die heiden al om ende omme. ons te verderuen:

11

ende si gereiden hem te comen om te belegghen die stat daer wi in geulogen sijn: ende tymotheus is die maerscalc vanden heer

12

Daer omme coemt nv ende verlost ons van haren handen: want veel van ons luden sijn gheuallen.

13

Ende alle onse bruederen sijn al omme ghedoot waer si waren: ende si hebben geuangen gheleit haer

[p. *597]

wiuen ende haer kinderen ende den roef: ende hebben wel dusent man gedoot.

14

Ende men las noch dese letteren: ende siet ander boden quamen van galilea mit gheschoerden rocken ende boetscapten na dese woerden:

15

ende seiden dat teghen hem vergadert waren. van ptholomaiden ende tyrim ende sydonen: ende dat al tlant veruolt waer mit vreemden heydenen: om ons te verderuen.

16

Ende doe iudas ende tvolc dese reden hoerden: soe vergaderden si een grote vergaderinghe om te pensen wat si haren bruederen doen souden die in verdriet waren. ende van dien heidenen soe bestreden worden.

17

Ende iudas seide sinen brueder symon. Ganc du ende kies mannen wt. ende ganc du ende verlosse dijn bruederen in galilea: want ic ende ionathas mijn brueder sullen gaen in galaad.

18

Ende hi liet beleiders vanden volke ioseph sacharias soen ende azariam mitten anderen heer dat bleef om iudea te behoeden:

19

ende beual hem ende seide Gi sult wesen bouen dit volc: ende en wilt genen strijt doen tegen die heidenen voer dat wi wedercomen sijn.

20

Ende men gaf symon drie dusent mannen om in galylea te gaen: ende iudas achte dusent mannen om te gaen in galaad.

21

Ende symon ginc in galilea: ende hi dede veel striden mitten heidenen. Ende si worden tonder ghedaen van sinen aensichte: ende hi iaechdese tot der poorten

22

van ptholomaiden. Ende vanden heidenen vielen wel na drie dusent mannen: ende hij nam haren roef

23

Ende die gene die in galilea waren ende in arbatis mit hem mit wiue ende mit kinder ende mit al dat si hadden: ende hi brochtse mit bliscappen in iudea.

24

Ende iudas machabeus ende ionathas ende sijn bruederen toghen ouer der iordanen: ende ghingen den wech van drien dagen doer die wildernissen.

25

Ende die van naboth quamen hem te gemoet ende ontfingense vriendelic: ende si vertelden hem al dat haren bruederen gheuallen was in galaad:

26

ende want veel van hem gheuanghen waren in baraza ende bosor ende in alimis ende in casphar ende in maget en in carnaim Dit waren al te grote vaste steden.

27

Ende datmense oec gheuanghen hilt inden anderen steden in galaad. Ende si droghen ouer een dat si tsanderdaghes theer leiden souden tot dien stride waert: ende dat sijse winnen ende verderuen souden in enen daghe.

28

Ende iudas ende sijn heer keerden haestelic wader inder wildenisse van bozor: ende street op die stat ende sloech alle die mannen doot int zwaerts mont: ende nam al haren roef ende verbrande die stat mitten vyer.

29

Ende si stonden snachts van dier stat op: ende toghen ter stat waert daer haer brueders beleghen waren.

30

Ende het gheuiel in dier dagheraet doe si haer oghen op hieuen: dat si sagen veel volcs des geen getal en was. ende die droghen lederen ende machinen om die stat daer mede te winnen ende die ioden te bestriden.

31

Ende iudas sach dat dien strijt begontste: ende den gheroep vanden strijt opghinc inden hemel als een trompette: ende groot geroep wt dier stat.

32

Ende soe seide hi sinen heer. Vecht huden voer v broederen.

[p. *598]

33

Ende hi quam mit drien scaren achter hem: ende si trompten mit trompetten: ende riepen in ghebeden.

34

Ende thimotheus ghetelde bekenden dat dit machabeus was: ende si vloghen van sinen aensichte ende sloghense mit groten plaghen ende in dien daghe vielen van hem luden wel na acht dusent man

35

Ende iudas keerde hem in masphat ende hi streter op ende wanse: ende dode alle haer mannen ende nam haren roef: ende ontstacse mit den vyer.

36

Ende hi toech van daer ende wan casbon. ende maged ende bozor: ende die ander steden van galaad.

37

Ende na desen so vergaderde thymotheus een ander heer: ende sloech tenten teghen raphon ouer die riuiere.

38

Ende iudas sende om theer te besien: ende si boetscaptent hem ende seiden. want tot thymotheum vergadert waren alle die heiden die al omme ende omme sijn ende zeer veel heers

39

Ende dat si die van arabien ghehuyert hadden te hulpe: ende dat si tenten geset hadden ouer die riuier. ende dat si gereet waren ten stride teghen hem te comen. Ende iudas toech henen dien te ghmoeten

40

Ende thymotheus seide totten princen van sinen heer. Als iudas ende sijn heer opter riuier coemt ist dat hi eerst teghen ons ouer comt soe en sullen wijs niet moghen ghedoden: want hi sal machtich ieghen ons vermoghen.

41

Mer ist dat hi hem ontsiet teghen ons ouer te comen: ende set hi sijn tenten neuen der riuieren: so laet ons teghen hem ouertrecken: ende so sullen wi vermoghen teghen hem.

42

Ende als iudas ghecomen was bider riuieren van den wateren. soe sette hi die princen vanden volc neuen der riuier: ende beual hem ende seide. Ne ghenen mensch en suldi laten: mer si sullen alle ten stride comen

43

Ende hi toech eerst tot hem ouer: ende al tvolc nae hem. Ende alle die heiden worden verdreuen van sinen aensichte: ende si worpen haer wapen wech. ende vlogen ten tempel die in carnaim was

44

Ende iudas bestreet die stat: ende ontstac den tempel mit den vyer mit al dat daer in was. Ende carnaim wort gewonnen ende en mochten hem niet verweren teghen iudas aensichte.

45

Ende iudas vergaderde alle die isreheliten die in galaad waren vanden meesten totten minsten: ende haer wiuen ende haer kinder ende een seer groot heer: om te comen in tlant van iuda.

46

Ende sij quamen tot ephron: ende dit was een grote stat ende ten inganghe was si herde vast. Ende si en mochten van dier stat niet keren noch ter rechter noch ter slincker ziden: mer midden daer doer was den wech

47

Ende si besloten hem seluen die in die stat waren. Ende si vermaecten die poorten mit stenen Ende iudas sende te hem mit vriendeliken woerden

48

ende seide. Wij sullen doer v lant liden om in ons lant te gaen: ende nyemant en sal v deren: wij sullen alle te voet doer liden. Mer si en wouden hem die poorten niet ontdoen

49

Ende iudas beual in theer te ropen: dat elc der stat an soude trecken in dier stede daer hij stonde.

50

Ende die mannen van crachte togen an wt: ende streden op die stat al den dach ende alle die nacht: ende die stat wort in sijn hant gheleuert.

51

Ende

[p. *599]

si slogen alle die manlicheit int zwaerts mont: ende destrueerde al die stat ende nam haren roef: ende men ghinc alle die stat doer ouer die doden.

52

Ende si toghen ouer die iordaen in tgrote velt teghent aensicht van bethsan.

53

Ende iudas vergaderde sijn achterste volc: ende troeste den volc alden wech doer tot dat si quamen in tlant van iuda

54

Ende si ghinghen opten berch van syon met vruechden ende mit blijscapen: ende offerden holocaust: om dat nyemant van hem luden gheuallen en was voer dat si wederghekeett waren in vreden.

55

Ende in dien dage dat iudas ende ionathas waren inden lande van galaad. ende symon sijn brueder in galilea. tegent aensicht van ptholomaydis.

56

so hoerde iosephus sacharias soen. ende azarias die prince vander macht dat die dinghen wel gheuallen waren inden stride die ghedaen was:

57

seide hi. Maken wi oec enen naem ons luden: ende gaen wi oec vechten teghen die heidenen die omtrent ons sijn.

58

Ende hij beual den ghenen die in sijn heer waren dat si ghinghen te iammani:

59

ende gorgias quam vter stat. ende sijn mannen om teghen hem te striden.

60

Ende si worden veriaecht iosephus ende azarias totten eynde van iudea: ende op dien dach vielen vanden mannen van israhel twee dusent mannen Ende inden volc wort grote vlucht

61

want si en gehoerden iudas ende sine bruederen niet: ende si peinsden dat si starclic doen souden.

62

Want si en waren van dier mannen sade niet: daer die verlossinge wort mede gedaen in israhel.

63

Ende die mannen van iuda worden seer verheuen in alle dier van israhels aensscouwen ende der heidenen: daer men haren naem hoerde.

64

Ende si vergaderden te hem die riepen geluckich.

65

Ende iudas ende sijn brueders togen wt teghen hem. ende bestreden esau kinderen dat ten zuden waert is inden lande: ende hi sloech chebron ende haer dochteren: ende haer mueren ende verbrande haer toernen al om ende om.

66

Ende ruerde die scaren om te gaen inder heidenen lant: ende si doerwanderden samarien.

67

In dien daghen vielen die papen inden stride. doen si starckelic doen wouden: ende sonder raet toten stride ghinghen.

68

Ende iudas die toech neder in azotum. inder vreemder heidenen lant: ende warp haer outareren auerecht. ende haer goden roef verbrande hi mit den vyer: ende hi nam der stat roef. ende hij keerde weder in tlant van iuda