Bible in duytsche (Delftse bijbel 1477)

§ Capittel .xvij

1

DIe philistinen vergaderden hare scaren ten stride. ende si vergaderden in iudas sochot. Ende si sloghen ghetelden tusschen sochot ende azecha. int einde van domim.

2

Ende saul ende die mannen van israhel vergaderden oec. ende quamen in die valeye cherebinthus: ende si setten die betaeldie om te vechten ieghen die philistinen:

3

ende die philistinen stonden op den bergh te deser ziden: ende israhel stont opten berch ter ander ziden: ende tusschen hem was een valeye.

4

Ende een man een bastaert quam vter philistijm ghetelde. die goliath hete van ghet. ende hi was ses cubitus lanc ende een palme:

5

ende enen coperen helm was op sijn hooft: ende hi had an een gemaeldie halsberch. Ende tghewichte van sinen halsberghe was van vijf dusent cyclen copers:

6

ende hi had an die knien coperen scuen. ende enen coperen schilt bedecte sine scouderen.

7

Ende die spere ruede van sinen spere. was als eens weuers garenboem. Ende dat yser van sinen spere hadde ses hondert cyclen ysers. Ende zijn schiltknape ghinc voer hem.

8

Ende al staende riep hi ieghen die scaren van israhel: ende seide hem. Waer om sidi ghereet comen te stride? Bin ic niet een philistijn: ende ghi sauls dienstknechte? Kiest wt v luden enen man: ende hij come neder te enen enighen stride allene.

9

Ende ist dat hi mit mi mach vechten ende verslaet hi mi: so sullen wi v dienstknapen wesen. Mer ist dat ic hem verwin ende verslae icken: so suldi dienstlude wesen: ende dienen ons.

10

Ende dese philistijn seide. Ic heb huden verweten den scaren van israhel. Ghif mi enen man ende hi angae mit mi een enighen strijt.

[p. *374]

11

Ende doe saul hoerde ende alle die van israhel dese woerden vanden philistijnen: so verwonderden si ende ontsaghen hem harde sere.

12

Ende dauid was eens mans sone van effrata daer voer af geseit is van bethleem iuda wies name ysay was die acht sonen hadde: ende in sauls daghen was dese man. seer out van daghen onder den mannen.

13

Ende sijn drie meeste sonen. waren na saul geuolget ten stride. Ende sijnre drie sonen name die ten stride waert ghegaen waren: Heliab sijn eerste gheboren soen. ende die ander aminadab: ende die derde samma.

14

Want dauid was die minste. Ende doe dese drie de meeste saul volgheden

15

so ghinc dauid wech ende keerde weder van saul: om te wachten sijns vaders cudden in bethleem.

16

Ende dese philistijm quam wt smorghens ende tsauonts ende dit duerde veertich daghe.

17

Ende ysay seide tot dauid sinen zoen. Neemt te dijnre brueder behoef een ephy wellingen ende dese tien broden: ende loept inden tenten tot dinen brueders:

18

ende dese tien kasen. sultstu draghen totten dusentich heren. Ende du sultste dijn brueders visiteren of si gherechtelijc doen: ende ondervinden met wien dat si geordineert sijn.

19

Ende saul ende ysay sonen. ende al die kiuderen van israhel streden iegen die philistinen in die valeye van therebinti.

20

Ende dauid stont aldus smorghens op ende beual tcudde den herde: ende hi ginc wech gheladen alsoe hem ysai beuolen hadde. Ende hi quam totter stat magala ende totten heere: dat wtghetoghen was ten stride ende gheropen had inden stride.

21

Want israhel had betaeldie gemaect: mer die philistinen waren oec an die ander zide bereet.

22

Ende dauid liet die vaten die hij ghebracht hadde onder eens wachters hant mitten laste. ende hi liep ter stat vanden stride. ende hi vraghede of alle dinc wel gheschiede omtrent sine brueders.

23

Ende doe dauid noch te sinen bruederen sprac: soe openbaerde hem die man die bastaert. opwaert comende vter philistijm ghetelde. die philistijn die goliath hete. Ende doe hij die voerseide woerde sprac: soe hoerdet dauid.

24

Want alle die van israhel doe sij den man saghen vlouwen sij van sinen aensichte: ende ontsaghen sere

25

Ende een van israhel seide saechstu desen man die hier opwaert quam? Want hi quam opwaert om israhel te verwiten. Ende die coninc sal dien man dien verslaet. rike maken van groten guede: ende hij sal hem sijnre dochter geuen: ende hi sal sijns vaders huus vry maken van allen tribute in israhel.

26

Ende dauid seide totten mannen die mit hem stonden ende seide. Wat salmen dien man gheuen dien desen philistijn verslaen sal. ende die den lachtere van israhel ofdoen sal? Want wie is dese onbesneden philistijn: die des leuende gods betaeldie lachtert?

27

Ende tvolc seide hem die selue redene ende seiden. Dit salmen den man gheuen: dien verslaen sal.

28

Doe helyab dauids meeste brueder ghehoert hadde dat dauid mitten anderen sprac: so wort hij vergramt iegen dauid ende seide. Waer om bistu comen: waer om

[p. *375]

hebtstu inder wildernisse ghelaten die luttel scape? Ic kenne die houaerde ende die quaetheit dijnre herten: want du biste nedercomen om den strijt te sien

29

Ende dauid seide. Wat heb ic gedaen? En is dit niet een woert?

30

Ende dauid keerde hem een luttel van hem tot sinen anderen brueder. Ende hi seide dese selue redene. Ende tvolc antwoerde dauid voert als te voren.

31

Ende die woerden die dauid ghesproken hadde die worden ghehoert: ende gheboetscapt in sauls aenscouwen.

32

Ende doe dauid tot saul ghebrocht was: so seide hi tot saul. Niemants herte en valle ieghens hem. Ic dijn knechte sal gaen vechten ieghen dese philistijm.

33

Ende saul seide tot dauid. Du en moghesten niet wederstaen desen philistijm: noch ieghen hem vechten: want du biste een kint. Ende dit is een man een vechter van sijnre ioncheit.

34

Ende dauid seide tot saul. Dijn knecht wachte sijns vaders cudde scape: ende het quam enen leeu ende enen beere. ende droech wech enen ramme van midden den cudden:

35

ende ic volghede hem na en versloechse. ende ic verlosten van haren monde. Want ic dijn knecht hebbe gedoot enen leeu ende enen bere ende die stonden op ieighen mi: ende ic begrepe haer kinnen: ende ic verworchdese ende dodese.

36

Aldus sal ic desen onbesneden philistijm wesen ghelijc een van dien. Want wie is dese onbesneden philistijm die coene was te vloken des leuenden gods heere Nu sal ic gaen ende afdoen des volcs laster.

37

Ende dauid seide. Die here die mi verloste van des leeus hant ende van des beren hant: hi sal mi verlossen van des philistijms hant Ende saul seide tot dauid Ganc: ende die here moet met di sijn.

38

Ende saul clede dauid mit sijn clederen. Ende hi sette sinen coperen helm op sijn hooft: ende dede hem een halsberch aen.

39

Ende doe dauid mit sinen zwaerde ghegort was bouen sijn cleet: so begontste hi te prouen of hij ghewapent soude mogen gaen. Want hij en hadt in ghene ghewoente. Ende dauid seide tot saul Ic en mach aldus niet gaen: want ic en hebs in gene gewoente

40

Ende hi deedse vte Ende hi droech sinen stock dien hi altoes had in sine hande: ende hi coes te sinen behoef vter riuieren vijf slechte welvlieghende stenen. ende hi warpse in sijn harder sackelkijn dat hi mit hem hadde: ende hij droech een slinghere in die hant. ende hi ghinc voert ieghen die philistijm.

41

Ende die philistijm ginc toecomende ende nakede ieghen dauid: ende sine schiltknecht voer hem.

42

Ende doe hem die philistijm aengesien had ende hi dauid sach so veronwaerde hi hem. Want hi was een root ionghelinc: ende schoen van aenscouwen.

43

Ende die philistijm seide tot dauid. Bin ic een hont. dattu te mij coemste mit ene stocke? Ende die philistijm vloecte dauid: ende sinen gode

44

Ende hi seide tot dauid. Com te mi: ende ic sal gheuen dijn vleysche den voghelen des hemels ende den beesten der aerden.

45-46

Ende dauid seide totten philistijm Du coemste te mi waert mit zwaerde ende mit spere. ende mit schilde: mer ic

[p. *376]

come te di inden name des heren vanden heeren van gods betaeldie van israhel die du huden ghelachtert hebtste: ende die here sal di gheuen in mijn hant: ende ic sal di verslaen: ende ic sal dijn hooft van di slaen. Ende ic sal huden gheuen die crenghen vanden philistinen tenten den voghelen des hemels. ende den beesten der aerden: dat al die werelt weten sal dattie here is god bouen israhel:

47

ende om dat bekennen sal alle dese vergaderinge. dat die here verlost niet mitteu zwaerde of mitten spere Want die strijt is in sijn handen: ende hi sal v leueren in onsen handen.

48

Doe die philistijn op ghestaen was. ende hi quam en naecte ieghen dauid: soe haeste hem dauid ende liep ieghen den philistijn te stride

49

Ende hi stac sijn hant in sijn sackelkijn. ende nam enen steen ende warpen mitten slingher: ende omdrayende so warp hij den philistijn in sijn voerhooft. ende die steen bleef stekende in sijn hooft: ende die philistijn viel ouer sijn aensichte op die aerde.

50

Ende dauid bleef te bouen mitten slingheren ende mitten stene ieghen den philistijn: ende hi warp den philistijn ende doden. Ende om dat dauid ne gene zwaert in die hant en hadde.

51

so liep hi ende stont opten philstijn: ende hi nam sijn zwaert en de tract vter scheiden ende sloech hem doot: ende sloech hem thoeft of. Ende doe die philistinen saghen dat haer alre starcste man doot was so vloghen si.

52

Ende die mannen van israhel ende van iuda stonden op ende riepen: dat si volgheden den philistinen na. tot dat si quamen in die valey ende totten poorten van akers. Ende vanden philistinen vielenre gewont inden wech van sarim tot ghet: ende tot akers.

53

Ende die kinder van israhel keerden weder. na dien dat sij den philisnen nagheuolghet waren: ende si velden haer ghetelden.

54

Ende dauid nam mit hem des philistijns hooft. ende droocht in iherusalem: mer sijn wapen leide hi in sijn tabernacule.

55

Te dien tiden dat saul sach dat dauid wt ginc ieghen den philistijn: soe seide hij tot abner die maerscalc vanden ridderscap Van wat gheslachte is die iongelinc comen abner. Ende abner seide. Leeft dijn ziele coninc. ic en weets niet.

56

Ende die coninc seide. Vraghe du wies sone dit is.

57

Ende doe dauid wederghekeert was na dien dat hi den philistijn versleghen had: so nammen abner ende leiden voer saul mit des philistijns hoeft dat hi in die hant had.

58

Ende saul seide tot hem O ionghelinc. van wat gheslachte bistu? Ende dauid seide. Ic bin dijn knecht ysay soen van bethleem