De Beweging. Jaargang 15

[p. 247]

Politieke aanteekeningen

Door het partijbestuur der S.D.A.P. is eenstemmig, dat wil in dit geval zeggen mede door Mr. P.J. Troelstra, aan het aanstaande Paaschcongres dier partij een motie voorgesteld die een buitengewone aandacht verdient.

Allereerst voor de beteekenis van de S.D.A.P. in het politieke leven, omdat deze motie moet dienen om de eenheid en dus de kracht dezer partij te herstellen of te behouden, en tevens omdat daarmede de verhouding tegenover revolutie en demokratie zal worden verduidelijkt en vastgesteld.

Voor buitenstaanden moet uit deze motie blijken wat er in de naaste toekomst van de S.D.A.P. te verwachten is, zoowel voor de ontwikkeling van ons staatkundig leven, alsook voor de sociale hervorming onzer maatschappij. Het voorstel luidt aldus:

1. Het Kongres begroet met geestdrift den val der autokratische regeeringen in Oost- en Midden-Europa en de opkomst der arbeidersklasse in de leiding der volkeren.

2. Was de wereldoorlog de ineenstorting van het imperialistisch stelsel der bourgeoisie, van de revoluties in Europa kan worden verwacht, dat zij den grondslag leggen van het socialistisch stelsel der werkende klassen. Bij hun welslagen is het levensbelang van allen betrokken, die van eigen arbeid met hoofd of handen moeten leven.

3. De Partij dient rekening te houden met de mogelijkheid, dat de revolutionaire beweging, die nog vele jaren kan duren, zich naar West-Europa kan uitbreiden. Hierop zullen de inhoud van het Vredesverdrag, het karakter van den Volkerenbond, de kwestie der Ontwapening, de mate van verwezenlijking der overal gestelde arbeiderseischen en de verdere ontwikkeling der revoluties in Rusland en Duitschland van grooten invloed zijn.

[p. 248]

Reeds thans stellen de Engelsche arbeiders eischen van socialisatie van bedrijven en zeggenschap in de fabriek, die ver boven de gewone vakeischen uitgaan.

4. Overal in de arbeidersklasse breekt zich de overtuiging baan, dat een nieuwe tijd is aangebroken, die aan de oude knechtschap een einde maken zal.

5. In dezen stand van zaken openen zich ook voor de arbeidersklasse van Nederland nieuwe mogelijkheden, niet slechts tot verovering van belangrijke sociale hervormingen en verderen uitbouw der demokratie, maar ook tot ingrijpende wijziging van het maatschappelijk stelsel in socialistische richting.

6. Het is de historische taak der S.D.A.P. in dezen de leiding te nemen.

7. Als normale strijdmiddelen handhaaft het kongres de wettige methode der demokratie: organisatie, parlementaire aktie en propaganda.

8. Het protesteert tegen den ekonomischen en geestelijken dwang, vooral van katholieke zijde op de arbeidersklasse uitgeoefend, om haar in het gebruik dezer middelen te belemmeren.

9. Ook de politiek van reaktie tegen onze beweging, van regeeringszijde gevoerd, is weinig geschikt, eene geleidelijke ontwikkeling te bevorderen.

10. Het kongres stelt haar voor de gevolgen verantwoordelijk.

11. Voor het geval, dat revolutionaire situaties de Partij voor de vraag mochten plaatsen met andere dan wettige middelen de politieke macht te veroveren, zal zij vóór alles hebben te overwegen, of zij hiervoor voldoenden steun vindt in de arbeidersklasse en daar buiten.

12. Verder zal het volk in zijn geheel zoo spoedig mogelijk gelegenheid moeten hebben den nieuw te scheppen toestand vast te stellen.

13. De Partij verwerpt diktatuur en schrikbewind en handhaaft het demokratisch beginsel, dat zij ook op het sociale leven wil toepassen. Niet slechts volgt dit uit het wezen der sociaaldemokratie, maar het zal ook alleen op die wijze mogelijk zijn, het ekonomisch leven, waarvoor elke partij, die de macht in handen heeft de verantwoordelijkheid draagt, in stand te houden en in socialistische richting te ontwikkelen.

[p. 249]

14. Het kongres draagt het Partijbestuur op, te bevorderen, dat het aanstaand Internationaal Socialistisch Kongres zich uitspreke omtrent de wijze van socialisatie en omtrent de vormen van organisatie, waardoor den ekonomischen groepen in het volk hunne vertegenwoordiging gegeven en de noodige zelfstandigheid bij het voeren der gesocialiseerde bedrijven gewaarborgd wordt.

15. Tenslotte wijst het kongres er op, dat de overgang naar het nieuwe stelsel met te minder schokken zal gepaard gaan, naarmate in alle kringen de historische noodzakelijkheid daarvan klaarder wordt beseft en de eenheid in de arbeidersklasse grooter is.

Terzijde zijn door mij cijfers aangegeven om bij de 15 deelen waaruit deze motie bestaat, een korte aanteekening te kunnen maken. Naar den vorm volgen op elkaar: een geestdriftige begroeting van een historisch feit (1); een karakteriseering van den wereldoorlog gevolgd door een verwachting van den aard der revolutie's (2); een speculatieve beschouwing over uitbreiding en duur der revolutionnaire beweging en van de feiten die daarop invloed zullen kunnen uitoefenen (3); aankondiging der verwerkelijking van het socialisme in 't algemeen (4); verwachting dat in Nederland niet alleen belangrijke sociale hervorming maar ook een werkelijk socialisme zal tot stand komen (5); het nemen der leiding hiervan door de S.D.A.P. (6); handhaving van de wettige middelen als norm (7); protest tegen de katholieken die het voorgaande belemmeren (8); verklaring dat reactie tegen de sociaal-demokratische beweging door de regeering het volgen van de geleidelijke ontwikkeling niet bevordert (9); het leggen der verantwoording voor afwijking van den geleidelijken weg op de regeering (10); opdracht aan de partij om te overwegen of revolutionnaire middelen kans van slagen hebben, indien er een revolutionnaire situatie ontstaat (11); zoo spoedig mogelijk terugkeer tot de demokratie na eenige revolutie (12); principieele verklaring vóór de demokratie met motiveering (13); informatie bij het internationaal congres hoe er gesocialiseerd moet worden (14); en ten slotte aanmaning aan ieder om de historische noodzakelijkheid van 't socialisme te begrijpen en aan de arbeiders om aaneengesloten te blijven (15).

Wanneer op den grondslag dezer karakteriseering het geheel

[p. 250]

nog eens wordt overzien, dan gelijkt de motie meer op een zeer beknopt uittreksel van een tijdschriftartikel dan op een marschorder. Wat daarin buiten beschouwing, speculatie, protest en aanmaning voorkomt, zou aldus samen te vatten zijn:

De buitenlandsche gebeurtenissen leggen aan de S.D.A.P. de plicht op leiding te geven aan de uitvoering van het socialisme, zoodra dat door de feiten wordt opgedrongen. Hoe dat moet, zal bij 't internationaal congres geïnformeerd worden. Bij eventueel optredende revolutie, zal de S.D.A.P. mee moeten gaan om zoo gauw mogelijk de demokratie te herstellen.

Op die wijze begrepen geeft de motie aanleiding tot het stellen van verschillende vragen. Daarbij worde afgezien van eenige opheldering van de beschouwing over de buitenlandsche revolutie's en over de verhouding der S.D.A.P. tot de regeering. Historie schrijven is minder de taak van een partijcongres.

De belangrijkste vragen zijn:

Hoe kan de S.D.A.P. leiding geven aan een sociale revolutie, wanneer zij niet het doel ervan aanwijst en de middelen aangeeft hoe dat doel bereikt zal worden?

Hoe kan de S.D.A.P. zich in eene opgedrongen revolutionnaire situatie, dat is in een opheffing der demokratie, begeven, om direct daarna de demokratie te herstellen, zonder wantrouwen te verwekken en de leiding te verliezen?

Het eenigste antwoord hierop, dat tevens kenschetsend is voor de geheele motie, moet luiden: Opportunisme.

De leiding, die de S.D.A.P. wenscht is niet vooruit overlegd, weloverwogen en scherp omlijnd. De leiding is aan de feiten en aan de massa. De S.D.A.P. zal volgen, zoo mogelijk vooraan.

Is. P. de Vooys.

22, 3, '19.