De Beweging. Jaargang 15

[p. 243]

Aanteekening

Ignaz Epper

Dezer dagen had ik de gelegenheid een aantal teekeningen te zien van een jong zwitsersch kunstenaar. Ignaz Epper weet met zwart krijt (van zijn gekleurde bladen genoot ik minder) zooveel fijn en sterk gevoel, zooveel beweging, zooveel ziel uit te drukken dat men daarom alleen al niet moe wordt de verscheidenheid van zijn voorstellingen waartenemen. Hij richt zich op alles, zoowel op de stad, bij dag en bij nacht, met haar straten en pleinen, kaden en spoorlijnen, daken en telegraafstellages, als op de bergen en de meren, de mythologieën en de musea, en zijn eigen innerlijk en zijn eigen aangezicht. Als een kunstenaar zichzelf goed begrijpt vindt hij in die twee laatste, zijn verbeeldingen en zijn gelaatstrekken, de heele wereld. Voor Ignaz Epper, geloof ik, beweegt zij zich tusschen gruwelijke obsessie en extatische bevalligheid. Aan al zijn werk is het duidelijk dat de dingen er voor hem niet om hunzelfs wil zijn, dat zij alleen aan zijn lijnen - want hij is een lijnkunstenaar - de lichamen leveren die ze noodig hebben om alles te uiten wat hem aan hartstocht en zintuigelijke gevoeligheid eigen is. Geen waarnemer, maar een verbeelder - ik zou willen zeggen een zanger - in lijnen, ziet hij overal in de wereld alleen de bewegingen en de harmonieën weerspiegeld die hij ondergaat en voortbrengt en zelfs het eenvoudigste gezicht op stadsdaken of in een billardzaal is hem een ziele-landschap.

Juist daarom evenwel zijn die voorstellingen, hoe simpel ze schijnen, niet eenvoudig. Omdat zij meer zeggen dan zichzelf, zoo oneindig veel meer, uit diepten komen, op oneindigheden opengaan, behoeven ze een sterke geest, die hen, niet alleen

[p. 244]

omkadert, maar als binnen een fijnmazig netwerk bant, het lenige lijnenspel dat hun woeling bedwingt. Hephaistos, toen hij de goden de verliefde strijd van Ares en Afrodite wou toonen in éen oogenblik van trillende onbeweeglijkheid, wierp om hun lichamen zulk een fijn en onbreekbaar weefsel. Zoo is het heele beweeg van Eppers lijnendriften gebonden aan wel lenige, maar toch eendere kompositioneele vormen, waarvan de voorstellingen zelf slechts, als hij die in zijn werken zichtbaar maakt, de telkens andere verschijningen lijken.

Het valt niet moeilijk, wanneer men dit inziet, hem zijn voorgangers en genooten aan te wijzen. Maar waartoe dient het, een kunstenaar, daar hij toch altijd leeft door het hem eigen bizondere, tot het algemeene van zijn tijd te vervalen. Al zou het aanlokkelijk zijn paralellen te trekken van Cézanne tot sommige van onze tijd- en landgenooten, Schelfhout bijvoorbeeld, die juist de intellektueele geheimen van dit soort teekenkunst zoo boeiend heeft uitgebeeld.

Tegenover Epper zou het te onrechtvaardiger aandoen, omdat zoowel zijn bewogenheid als zijn gratie zoo onmiskenbaar en zoozeer de hoofdzaak zijn.

Ik onthoud mij van beschrijvingen, als ook van opzettelijke onderscheidingen en waardeeringen. Zichtbare kunst in woorden weer te geven is juist de ondankbare bezigheid waarvan teekeningen als deze ons leeren aftezien. Mijn schrijven kan alleen ten doel hebben de aandacht op het werk zelf te vestigen, in de hoop dat het aanstonds ook door anderen zal worden opgemerkt.

Albert Verwey.

Noordwijk aan Zee

12 Maart '19.