De Beweging. Jaargang 13

[p. 428]

Piloty-piloty
Door
Mr. Jacob Israël de Haan

Gedurende het geheele eerste oorlogsjaar heb ik maandelijks in ‘De Beweging’ een overzicht gegeven: ‘De Duitsche Rechtsgeleerden en de Oorlog’.

De goede en de slechte eigenschappen van mijne opstellen werden aangegeven door Paul Cronheim in zijn opstel ‘Een Hollandsch rechtsgeleerde en de Oorlog’ in ‘De Beweging’ van November 1915.

Nog eens kwam ik terug op de houding van de Duitsche rechtsgeleerden in ‘De Beweging’ van Januari 1917, in mijne bijdrage: ‘België en de Duitsche rechtsgeleerden’, eene aankondiging van het voortreffelijke boek: ‘La Belgique et les Juristes Allemands’, door Prof. Charles de Visscher.

Een van de Duitsche rechtsgeleerden, die zich bijzonder hatelijk heeft onderscheiden, is Professor Dr. Robert Piloty, te Würzburg.

Maar het is nu juist weder een opstel van dezen Prof. Piloty, verschenen in de Deutsche Juristen-Zeitung van 1 October 1917, waarop ik de aandacht vestigen wil. Als eene hoopvolle tegenstelling. De stelling eerst. Het eerste oorlogsnummer van de ‘Deutsche Juristen-Zeitung’ is gedagteekend: 1 September 1914. Het opent met een gedicht ‘Für Recht und Wahrheit’ van Robert Piloty. Het gedicht volgt hier onbeoordeeld en ongeschonden:

Wie lieb' ich dich in dieser Heldenzeit,
Mein schönes zornentflammtes Vaterland!
Ein Wille starrt, zum harten Kampf bereit,

[p. 429]

 

Er hält das Schwert in eisenfester Hand,

 

In Mannestrotz die Herzen all erstarken,

 

In Waffen drängt das Heer sich in die Marken.

 

 

 

Aus Lügen flocht der Feind sich seine Wehr,

 

Mit Lügen nährt er seinen matten Mut.

 

Wir Deutsche sind ein einzig Volk und Heer,

 

Für Recht und Wahrheit fliesze unser Blut;

 

Denn nicht um Raub und Neid und blinde Rache,

 

Wir kämpfen um den Sieg der guten Sache.

 

 

 

Das gute Recht das ist ein fester Stahl,

 

Den jeder deutsche Krieger bei sich trägt,

 

Die Wahrheit ist ein tapfrer General,

 

Der tausend Lügner lustig niederschlägt,

 

Und wie der brave Emmich Lüttichs Schanze,

 

So stürme jetzt ein jeder kühn aufs Ganze.

 

 

 

Ein Mord, der sich an Oestreichs Thron vergriff,

 

Vergeszt es nie, ist unsrer Feinde Schild!

 

Für einen Mord stellt England Gold und Schiff,

 

Für einen Mord zieht Frankreich ins Gefild.

 

Für einen Mord des Russen Hunde bellen.

 

Pfui über diesen Bund der Mordgesellen!

 

 

 

Mit Euch, Ihr gelben Brüder über 'm Meer,

 

O Affenvolk im englischen Betrieb,

 

Wird kräftig abgerechnet hinterher.

 

Wir strafen erst den Mörder, dann den Dieb.

 

Herr Henry Grey, der nächtge Fürst der Motten,

 

Lockt in sein falsches Spiel die Räuberrotten.

 

 

 

Nun drauf mit Löwenmut und Löwenkraft,

 

Für Recht und Wahrheit kämpfe deutsches Heer,

 

Nun zeige deiner Waffen Meisterschaft,

 

Zerschlag den Schurkenbund zu Land und Meer.

 

Dein Werk ist gut! Die Schmach musz unterliegen.

 

Du wirst mit Gott für Recht und Wahrheit siegen.

De tegenstelling is een opstel van denzelfden Prof. Piloty in de Deutsche Juristen-Zeitung van 1 Oktober 1917: ‘Die Verwirrung des Machtbegriffes’. De hoofdgedachte van dit buiten-

[p. 430]

gemeen verrassende opstel is: ‘dasz der reine Machtbegrift eine reine Unwahrheit ist’. En die hoofdgedachte wordt dan door Prof. Piloty op de volgende wijze uitgewerkt. De onjuiste opvatting van het machtsbegrip is de schuld van de meeste oorlogspsychosen. De op macht beluste volken eischen eenen vrede, die hun gunstiger grenzen geeft. Gunstiger in eenen volgenden oorlog, zoowel ten aanval als ter verdediging. Een dergelijke eisch is alleen te verklaren uit de vervalsching en de verwarring van het machts-begrip. De oorlog heeft het machts-begrip drie noodzakelijke bestanddeelen ontnomen: recht, ekonomisch inzicht en menschelijkheid. Het is niet waar, dat Macht niet meer is dan lichaamskracht en daadwerkelijk geweld. Voor Macht, die vernielt, mag dit waar zijn. Voor Macht, die opbouwt, is dit zeer zeker niet waar. Macht beschermt Recht, maar is niet Recht. Het Recht houdt gelijk rekening met de zwakken en de kleinen: ‘Die Wahrheit ist, dasz der reine Machtbegriff eine reine Unwahrheit ist. Ohne Recht ist Macht tierische Willensgrösze, ohne Wirtschaftlichkeit ist sie eine zerstörende Gewalt, ohne Geisteskultur und ethisches Ziel eine blinde und rohe Naturkraft’. De verbreiding van deze opvatting van het machts-begrip is geene zwakheid, geene overgevoeligheid, geene wereldvreemdheid. Het is plicht tegenover de geheele menschheid en plicht tegenover het eigen volk ‘den Machtbegriff in seinem wahren menschlichen Sinn zu erfassen und mit ihm das Werk des Wiederaufbaues zu beginnen’. En het is plicht van alle regeerders zich te bezinnen op de waarde van de elementen van het juiste machtsbegrip: ‘Recht, Wirtschaftlichkeit und Geisteskultur’. Eenmaal zullen toch de regeeringen van de verschillende oorlogvoerende volken te samen de grondslagen moeten bouwen voor een nieuwe volkeren-gemeenschap. Maar nog heerscht het valsche machtsbegrip. Nog zijn de pogingen van den Paus, van de onzijdige mogendheden en van de socialistische arbeiders machteloos gebleven.

Doch eenmaal moet de toenadering toch beginnen. Op twee wijzen kunnen de eigenlijke vredesonderhandelingen reeds nu worden voorbereid.

Ten eerste: eene samenkomst van alle erkende beoefenaren van het volkeren-recht in eene onzijdige stad, bijvoorbeeld Den

[p. 431]

Haag. Hun program? Zoo ruim mogelijk: de wederopbouw van het Volkerenrecht.

Ten tweede: de vijandelijke mogendheden matigen hun macht over en weer. Bijvoorbeeld: Engeland verzacht zijne blokkadepolitiek, maar Duitschland matigt zijn macht met de duikbooten. Natuurlijk op den grondslag van wederzijdsche goede wil en van wederzijdsch vertrouwen.

* _* *

Er is in het edelmoedige opstel van Prof. Piloty veel, dat genegenheid en bewondering wekt. En ongetwijfeld is het uit zulke gevoelens, dat de mogelijkheid van hervatte samenwerking blijkt. Wij willen den Duitschers veel vergeven. De tijd zal ons zelfs milder doen oordeelen over de duikbootgruwelen.

Maar in ééne zaak niet: België. Daarvoor mogen onze harten bewaard blijven bij leven en sterven, dat wij dit zouden vergeven en vergeten. De Macht van Duitschland over België is de rechtlooze Macht, die ook Prof. Piloty heeft geleerd te verfoeien. België moet worden ontruimd. België moet worden hersteld. En de helden van hun Vaderland, die door de overweldigers werden vermoord? Zóó moge God ons bewaren, dat wij zouden ophouden een moord een moord en het onrecht onrecht te heeten.