De Beweging. Jaargang 10

[p. 165]

Voor Russische vrienden
Door
Jacob Israël de Haan

Die wensch en wegen scheidden, brengt te samen
Eén van stouten zin het leed van een makker,
Gebannen met roover en ruwen rakker,
En niet bevrijd spijt rusteloos beramen.

Mij drijft zijn hartbrandend leed ongestadig
Langs alle wegen van de wereld heen,
Wreed leven, wees niet langer ongenadig,
Lach niet, lach niet, bij mijn bitter geween.

Geen oogenblik verlaten mijn gedachten
Mijnen makker geslagen in zijn ban.
De drift der dagen noch de droom der nachten,
Niets dat mijn hart van hem vervreemden kan.

Zijn leed is mijn leed en zijn vrije blijheid
Na stout betrouwen zou mijn vreugde zijn.
Wij raamden rusteloos: of ban of vrijheid,
Het lot viel slecht en sloeg met feller pijn.

[p. 166]

 

Waarom wordt hij, hartvast aan ons verbonden,

 

Stervend gescheiden van makker en moeder?

 

Wreed leven, voer terug tot maat en broeder,

 

Hem, wiens lach laving is voor onze wonden.

 

 

 

Hoe velen, wier harten elkaar wrang haten

 

Houdt gij te samen in een wreed verband,

 

En dezen Knaap, den liefsten mijner maten,

 

Verbant gij naar een onbereikbaar land.

 

 

 

Vervloekt gij Leven, dat ik heb gezegend,

 

Toen ik een Knaap was met mijn hoopvol lied.

 

Het leed van dezen Knaap, zoo bar bejegend,

 

Verzachten mijn wereldsche weelden niet.

 

 

 

O, was ik armer dan de naakte rakker,

 

Die langs de landen loopt om smal gewin,

 

Maar was hij weer, mijn meestbeminde makker,

 

Vertrouwd gekeerd in zijn geliefd gezin,

 

 

 

Ik zoude u, Leven, looven, met mijn zangen

 

Doorhoningd van vreugd, gelouterd van smart.

 

Maar nu? Wanhoop en machteloos verlangen

 

Worgen de liedren in mijn hijgend hart.

[p. 167]

Victor Dmitrenko¹⁾ (Dum nos fata sinunt oculos satiemus amore.)

 

Wat bindt mijn hart aan uw hart? Maat, het lijden

 

Van uwen broeder, mijn verloren Vriend.

 

Zal deze reis mijn wanhoop hem bevrijden,

 

Die meer dan iemand vol geluk verdient?

 

 

 

Of zal ik keeren, weer in 't hart geslagen,

 

En vluchtend over de Russische grens,

 

Mijn dag verwoesten met wanhopig klagen,

 

Mijn nacht doorwaken in rustloozen wensch.

 

 

 

Gij kent den Man, die maken kan en breken

 

't Geluk van hem, wiens geluk het onze is,

 

Zal zijn macht zwak zijn voor mijn machtloos smeken,

 

Vergoedt zijn woord ons hartbrandend gemis?

 

 

 

Ik kom tot hem: ik weet mijn kracht gebroken,

 

Gelijk hij de kracht van zoovelen brak,

 

Nooit heeft mijn lied zoo deemoedig gesproken,

 

En viel mijn stem voor schreien zelfs te zwak.

 

 

 

Voortjagend van de steden naar de steden

 

Om hulp en hoop, hier getroost, daar gewraakt,

 

Herhaalt mijn hart zijn hooplooze gebeden

 

Van de ochtend tot geen reiziger meer waakt.

 

 

 

Ik meet de macht van hen, die zijn vertederd,

 

Tegen de macht van wie wrekend en hard

 

Met fel verwijt mijn deemoed nog vernedert,

 

En schimpend spot met mijn verbeten smart.

1) Wij zagen elkander aan het station te Luik.

[p. 168]

 

Maar dan, een morgen, weinig oogenblikken,

 

Op tocht naar Sint-Petersburg van Parijs

 

Kwam uw, wel droeve, lach mijn hart verkwikken,

 

En bracht mij nieuwen moed, een nieuwe peis.

 

 

 

Een blind oogenblik, dan 't verward ontmoeten,

 

Uw hart aan mijn hart, o, verjaagde Maat

 

Laat gedeelde smart onze smart verzoeten,

 

Zoolang het lot ons scheidend samenlaat.

 

 

 

Zoolang het lot ons samenlaat, verzadig

 

Ik mijne blikken van uw smartlijk schoon,

 

Laat dan dit Leven wreed zijn, ongenadig,

 

Verheffe uw haters, drijve u uit uw woon.

 

 

 

Wij hebben in dit leed elkaar gevonden,

 

Die thans geen vreugde en geen ellende scheidt,

 

Eén ban sloeg ons beider harten met wonden,

 

Een kans, een keer is het, die ons verblijdt.

 

 

 

Want als een vriend zoo was u waard uw broeder,

 

En meer dan broeder is mij waard die Vrind,

 

Inniger dan drie zonen van één Moeder

 

Zijn wij, die hoop en haten samen bindt.

 

 

 

Mijn tocht herneemt. Hoe zal 'k u weer ontmoeten

 

Geslagen of met vrijheid voor mijn Maat?

 

Laat onze liefde ons bitter leed verzoeten,

 

Zoolang het lot ons scheidend samenlaat.

St.-Petersburg, 13-26 Dec. 1913.