|
| |
| |
| |
Drie gedichten
Door
Willem van Doorn.
'N Abélard
In de herfst was gesneden
In 'n hoekje versmeten, verschopt en vergeten,
Door de hagel gestriemd, door de noordwind gebeten,
Bekropen, bevuild door de worm en de slak,
Bespuwd door de dooiende sneeuw van et dak,
Had zo bang en zo bitter geleden,
Om den dood zo vol hunkren gebeden,
Toen et werkte in d' aarde, elk vogeltje paarde,
Toen liedren en zonneschijn vulden de gaarde; -
En hij dacht: ‘Die is dood, - des te beter,’ - en stak
'm Als steun naast 'n bloemsteel die rank was en zwak.
Eerst door 't mes nog gehakt en geschonden -
Aan 'n zwellende lelie gebonden
| |
| |
Trilde, gekust door die teedre nabijheid;
Wortelde; ving met onstuimige blijheid
De bloem in z'n lover, dat jagend zich brak
Uit de knoppen die sliepen in 't winterse wrak.
Hoe jong bloed iedre vezel besproeide!
Hoe van liefde hij groende en groeide,
Maar et heil, laat verworven
Gaf den dood 'm voorgoed:
Toen de baas, voor de wilg zonder enig' erbarming,
De lelie bevrijdd' uit z'n stikkend' omarming;
Boos op zichzelf al et bindsel verbrak;
'm Uittrok, en smeet, met 'n korz'lige smak,
- Gekneusd, en gekraakt, en gekorven -
Waar z'n liefde met hèm is gestorven:
| |
In Zaandam
Er zwalken drie Laskaren langs de Zuiddijk. Derde week van Maart.
I
'n Sjoofle, - 'n schunnige, - een met 'n boord.
En ze koetren zo gek, ieder grinnikt die 't hoort.
Alle drie - riet; stengelknopen zo smal
Zijn d'r schouder en heup....En ze doen hier zo mal,
Tussen pet en boezroen, jekker, stevel en klomp,
| |
| |
Tussen 't Zaanlandse werkvolk, fors, blond, plomp,
Die tengere, donkre Laskaren,
Met 'r koopren kalotje, 't gekste van al,
Als kroon op hun kroezige haren!
II
Z'n kaken zien blauw als z'n wapp'rende broek,
Want er wervelt 'n ijzige wind om de hoek,
En hij knijpt er z'n stumperig' ogen van dicht,
En er biggelt 'n traan langs z'n benig gezicht;
En geperst iedre hand in 'n puilende zak
Van 'n vaalsletig jasje - 't zit hèm zelfs te strak,
Hem, zielige, sjoofle scharminkel, -
Haalt d'eerst' iets te voorschijn, - en aarzelt, - en richt
Z'n wieglende gang naar 'n winkel.
Hij is binnen. Z'n maats blijven staan bij de deur;
Ze loeren door 't glas. En aan 't felle gespeur
Van 'n aldoor groeiende straatjongenszwerm
Bieden hun lijven 'n kierige scherm.
En dat rekt zich en worstelt, zet schrap zich en wringt,
Dat vloekt en dat scheldt, stompt, stoot, duwt en dringt,
Tot versuft tussen d' andre Laskaren,
Als 'n kar uit et spoor, van de weg op de berm,
Hij weer staat; onverkocht zijn z'n waren.
III
Gekoeter, gefoeter, ze slingren weer voort;
Maar de pronker postuurt zich; voelt aan z'n boord,
En hipt overstraat naar 'n mooi Zaans kind!
Gretig doorwoelt en doorgrabbelt de wind
Haar zwierende goud; d'iezegrimmige dag
| |
| |
Klaart op van 'r lichtende, rozige lach;
Waar ze leunt op 'r fiets komt er glijen
Van 'r blozende blankheid 'n toovrige tint
Over muren en klinkers en keien.
En....hem! - maar ze schrikt, neemt 'r fiets als 'n schild;
En de zwermende straatbende jubelt en gilt.
'n Geelrode zakdoek ontvouwt de Laskaar,
En hij brengt 'r z'n hulde! Met sprekend gebaar,
Gedoken, gehurkt en geturkt op de grond,
Biedt ie haar 'n geschenk! 'n Hoera loeit in 't rond!
Een krijst: Da's 'n Wijz' uit et Oosten! -
't Lieve kind schiet weg: 't is zo eng, en zo raar....
En de straatjongens komen 'm troosten.
IV
Ze zwalken weer verder, de donkere drie;
Et pronkertje slaat zich et slijk van de knie
Met z'n zakdoek, boos; kijkt rechts niet of links;
Schopt 'n steen uit de weg. En de sjoofl' is 'n sfinks.
Maar de schunnige rijst in z'n lompen zo trots
Als door flarden van zeewier omfladderd 'n rots,
Met de boefjes omheen als 'n branding!
En 'n rossige belhamel, sluipend en slinks,
Als 'n golf, brengt geschreeuw en 'n stranding!
Want 'n heel kleine dreumes, van zes, zeven jaar,
Gekropen, gewrongen tot bij de Laskaar,
Ontvangt in z'n rug 'n geniepige stomp;
Struikelt; valt; bonst z'n hoofd, breekt z'n klomp,
En huilt om z'n moeder....Verwaaid en verweerd,
| |
| |
Met z'n schroeiende blik naar de jongens gekeerd,
Met 'n stom, schier beweegloos dreigen,
Dat ze treft als 'n schot uit 'n knallende tromp,
Brengt hij ze tot staan, en tot zwijgen.
En hij bukt zich, en beurt, als 'n moeder zo zacht,
Et ventj' overeind....en hij brabbelt, en lacht.
De kleine verstaat 'm, en stil wordt z'n leed.
En plotseling juicht van z'n lippen 'n kreet!
Hij krijgt wat: 'n schelp! En z'n wang vliegt in gloed!
Voor z'n ogen, wat kleuren! Voor 't oor, wat 'n groet! -
't Ruist 'm toe uit de golf van Bengalen,
Dat ie stomp, val, buil, en z'n klomp zelfs vergeet,
En z'n ogen, ontneveld, weer stralen.
V
En ruk van de jouwe, jij dichter, dat floers!
Herken die Laskaren; die drie - zijn je broers!
Jij, van 't blonde, van 't harde, van 't heersende ras,
Die Rangoon en Bassein, en Bombay en Madras
Slechts in dromen aanschouwde, Laskaar van et woord,
Jij ook koetert gek, ieder grinnikt die 't hoort,
En dat koetren, je kunt et niet helpen;
En je laaiende ziel teert je wangen tot as;
En je enige rijkdom - zijn schelpen.
Leur je daarmee als 'n schooier langs straat?
Is er niemand die koopt? - En heeft zij ze versmaad
Die jij huldigen wilde? - Wat had je verwacht?
Wa's 'n schelp? - En zo eng is 't, en raar - ieder lacht!
Wees jij trots als die schunnige zwalker der zee,
En je beetje bezit - deel et kinderen mee,
Hun vreugde zal j' alles betalen -
Aan de kíndren de vondst die j'in dromen bij nacht
Raapt aan d'oever daar ginds, in Bengalen.
| |
| |
Peer van Oosterhout
I
'k Zie ieder blomke gère,
't Zij wit of blauw of rood;
'k Zie ieder blomke gère,
Van d'ei of wei of sloot;
Stilkleurig of astrantig,
'k Zie ieder blomke gère,
M'n 'art is veuls te groot -
Maor 'k wou een blomke vijne,
In m'n 'arsens zie 'k et schijne, -
En nooit wordt da blomken et mijne -
Ik zuuk....tot den dag van m'n dood.
II
Az ik leg in m'n kist op et kerk'of,
Gruuie blommekes bove m'n graf.
Maor dad-ene da sal d'r nie bij zijn,
En m'n ziel zwerreft wijd er van af.
Zou 'k et blommeke nou kanne vijne?
Recht veur m' in de nacht zie 'k et schijne,
Gouw kelkske, mee kroontje van zulver,
En ik volg et, en volg - veur m'n straf.
'k 'Eur 'ne sleutel in Petrus z'n 'ande;
'k 'Eur roepen uit vaogevuurs-lande;
'k Vuul winden uit d'el, die me brande;
'k Zie de sterre verschieten as kaf.
III
Blomke - waor zij-de gebleve?
Blomke - ik zie oe nie meer!
En veur jou è 'k den 'emel gegeve -
'k Zag oe liever az Ons-Lieven-'Eer!
| |
| |
O blomk', 'ed-de-gij me bedroge?
Zij-de soms naor den duvel gevloge?
En grènst ie en vrijft in z'n klawe:
‘Daor komt dieë zot van 'n Peer?’ -
Goed, laot ik 'n eeuwig'ed rouwe!
Laot de duvels d'r vlammen uitspouwe!
Az ik jou in m'n erme mag 'ouwe,
'k Spring bij jou, lief, in d'elleput neer!
Aanwijzing: ch en g midden op de tong, palataal; g zeer zacht, stemhebbend; e als in peer, maar voor n meer naar de ie van pier; oo zweemt naar de oe in boer; uu als in vuur; vijne = vinden; 'k zie oe gère = 'k heb je lief. |
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd