De Beweging. Jaargang 6

[p. 250]

Tot een slaaf van Eroos
Door
Albert Verwey.

‘Want, Socrates, Eroos is niet, zooals gij meent, liefde tot het schoone.’ - ‘Wat dan?’ - Begeerte naar verwekking en voortbrenging in het schoone.’ - ‘Dat kan zijn’ sprak ik. - ‘Dat is zeker’ zei ze. - ‘Waarom dan naar verwekking?’ - ‘Omdat de verwekking het eeuwige en onsterfelijke is in het sterfelijke. - - Noodzakelijk is het dat Eroos liefde is tot het onsterfelijke.’

Diotima tot Socrates.

Ik heb u meer dan eens stil waargenomen
En wil nu zeggen wat ik eer moest zwijgen
Indien 't mijn doel was om uw lof te krijgen,
Want gij zijt een van hen die altijd schromen
Het diepst gevoel tot woorden te doen stijgen.
Maar ik vernam 't onuitgesproken hijgen
Dat in u woelde, en vond in mij niet langer
De stilte die gij mint. Zoo zij 'k uw zanger.

Gij hebt begeerd. Ik zag uw roode lente
Die als een zomer roosde en bloedde en gloeide.
Hoe ge u uit troeblen drang naar klaarheid moeide
En onruststillend reinigend nepente
Uit wat in de natuur maar blonk en bloeide

[p. 251]

 

U toebereidde! Uw grilge liefde roeide

 

Door geuren-volte naar den wijden hemel,

 

Daalde en zonk onder weer in schitterwemel.

 

 

 

Toch was de gaard van uw ontloken driften

 

Kunstvol gekweekt en als de teedre kleuren

 

Bloosden, dan vlamden als uit ovendeuren,

 

Blauwden, dan paarsten als metalen giften,

 

Was aan geen enkle bloem het wild verscheuren

 

Van de ingeschapen adel te bespeuren,

 

Maar allen hieven rank en vrij als vorsten

 

Den hartstocht dien zij vorstlijk vieren dorsten.

 

 

 

't Was omdat, meer dan zij, een stille kweeker

 

U zoet bekoorde die uw hart bewoonde,

 

Hij hield een oog op al wat school of troonde

 

En wiedde scherp en snel en leidde zeker.

 

En zóó hoog steeg geen twijg die bloem bekroonde

 

En blonk voor 't hemelblauw, wie hij niet toonde

 

De edelste richting en waar wortels drongen

 

Voerde hij hen naar frischte watersprongen.

 

 

 

U leek die schoone kweek wel ingeboren

 

En 't doel van alle schoonheid schoonheid-kweeken,

 

Zoodat toen dra na 't eerste bloemen-breken

 

Ge uw oogen strenger gaan liet door de voren,

 

Den kouter stuurde en diepe en rechte streken

 

Sneedt door den akker, zaad wierpt in den weeken

 

Kluitigen bodem, gij alleen maar wachtte

 

Dat nu nieuw voorjaar nieuwe bloemen brachte.

 

 

 

Mijn beeld blijft beeld. Zal ik zijn vorm voltooiend

 

Vertellen hoe u zon en regen faalde,

[p. 252]

 

Maar hoe gij eens toen late zomer straalde

 

Van heeten hemel en zijn daglicht glooiend

 

Op veld en rulle geul den avond maalde,

 

Een parel vondt? Hoe zwaar gij ademhaalde?

 

Omdat wie eens een schoonheid heeft verloren

 

Siddert, schoon juicht, wordt andre hem beschoren.

 

 

 

Een kweeker? Ja! Rondom u bloeiensweelde

 

En in uw hoven blijde en dankbre gasten.

 

Hoe heerlijk als de groeisels u verrasten

 

Die iedre morgen weeraan u bedeelde.

 

Roep van uw tuin en eigen hartslag pasten

 

Dan wonderwel tezamen en in vasten

 

Verheugden maatgang liepen zon en manen

 

Rondom uw Vreugde in schoongevoegde banen.

 

 

 

Maar schatbewaarder! Die in 't binnenst Heilig

 

De Parel bergt. Wel zeldzaam en bizonder

 

't Licht dat zij schiet, in 't donker zelfs, en onder

 

Kristallen klok verblijft zij, blank en veilig.

 

Maar weingen zien haar. Eenzaam leeft zij zonder

 

Warme bewondering al is ze een wonder.

 

De drukke straten lijnen langs de muren,

 

Zij zendt in stilte haar bezielde vuren.

 

 

 

Is zóó mijn beeld? Maar neen, uw harteperel

 

Groeide in bewogen schelp. Maar neen, als toover

 

Van klank die uit het morgenlijke loover

 

Gorgel ontsprong van een verliefde merel,

 

Zwol ze in het luistrend oor. Maar neen, de roover

 

Van uw en mijn rust, Eroos-zelf, blies over

 

Uw oogen: traan die van uw wimpers rolde

 

Woei voor zijn adem dat zij lag en stolde.

[p. 253]

 

Hoed haar, gij zijt zoo sterk. Bouw uw schatkamer

 

Rondom haar heen. Uw kathedraal doe rijzen.

 

En als lofzangen d'eeuwgen Koning prijzen,

 

Buig gij op dat juweel u met gestamer

 

Van zuchten, kreten. Hemelsche paleizen

 

Welven zich boven u. ‘Kyrie Eleison!’

 

En zon en maan en al de sterren zinken,

 

Spieglend in d'eenen bol, die gij ziet blinken.