Boekbeoordeelingen
A. van Gennep, La Formation des Légendes (Bibl. de Philosophie scientifique). Paris, Flammarion, 1910.
Van ouds af hebben zij die over de waarde van onze kennis nadachten, tegen de betrouwbaarheid van onze waarneming en van ons denken allerlei gronden van twijfel aangevoerd. De zinnen bedriegen ons en het denken is onzeker: zoo luidt het refrein van oude skepsis en moderne kritiek. Maar tusschen waarnemen en denken staat de herinnering. Elke nieuwe waarneming, die we doen, wordt in hooge mate door onze herinnering beheerscht en zonder herinnering ware alle denken onmogelijk. Een moderne kritiek van onze kennis behoort dus een onderzoek in te stellen naar de betrouwbaarheid van onze herinnering.
Historici hebben, vooral in de 19de eeuw, door hun kritiek van de overlevering in deze richting gewerkt. Psychologen zijn in de laatste jaren gevolgd door de waarde van het getuigenis nader te bepalen. Waarbij bleek, hoe weinig betrouwbaar dit vaak is. En eindelijk komen folkloristen en ethnologen ons te hulp. De bestudeering van de vorming en vervorming van verhalen, legenden, mythen enz. verheldert namelijk op merkwaardige wijze ons inzicht omtrent de werkzaamheid en de waarde der menschelijke herinnering.
Mag ik het veelzijdige en zeer leesbaar werk van den heer Van Gennep beoordeelen naar het vijfde hoofdstuk (blz. 155-200), dat over historische legenden handelt, dan aarzel ik niet het belangstellenden ter lezing aan te bevelen. Het is een echt filosofisch werk, in dien zin dat het zich bezig houdt met de bepaling van grenzen en waarde van een belangrijk deel der tegenwoordig voor ons bereikbare wetenschap.
d.B.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd