De Beweging. Jaargang 3

[p. 228]

Het Stuttgarter Kongres
Door
Mr. P.J. Troelstra.

II

Voordat ik overga tot de behandeling der punten van de dagorde van het Kongres, dien ik aan de samenkomst der socialistische parlementsleden (‘Interparlementaire Konferentie’) en de groote betooging, die aan het Kongres voorafging, enkele woorden te wijden.

Wat de Konferentie betreft, deze heeft feitelijk slechts twee onderwerpen behandeld, n.l. een voorstel der Engelschen, om meer eenheid en onderlinge informatie tot stand te brengen in zake arbeidswetgeving onder de socialistische parlementsfraktien der verschillende landen en een voorstel van schrijver dezes om een kommissie te benoemen ter bestudeering van het politieke systeem der sociaaldemokratie.

De Engelschen wilden, dat het Int. Soc. Bureau een rapport zou publiceeren, waarin het maximum, dat in de bestaande fabriekswetgeving op elk gebied is bereikt, zou zijn opgenomen, met het doel, dat de socialistische parlementsfraktiën in elk land zouden trachten, dat maximum in hunne wetgeving door te voeren. Tevens werd aangedrongen op verzameling der socialistische wetsvoorstellen en de indiening daarvan tegelijkertijd in alle parlementen.

Tegen het laatste kwam een zeer beslist verzet van Vollmar, Van Kol en Adler. Besloten werd, dat de parlementaire groepen elkander hunne voorstellen zouden mededeelen en dat het Int. Soc. Bureau de noodige informatiën in zake

[p. 229]

arbeidswetgeving zal verstrekken, met name wat de socialistische wetsvoorstellen betreft. Meer was zeker in den geest van het Engelsche voorstel niet te bereiken. Uniformiteit van socialistische ontwerpen is even onmogelijk als gelijktijdige indiening daarvan in alle parlementen. Gaat men bijv. de houding der socialistische fraktiën omtrent bepaalde punten als arbeidscontract, arbeidspensioneering enz. na, dan zal men veel verschil, zoowel in standpunt als in uitwerking, waarnemen. De Engelsche socialisten zijn voorstanders van een staatspensioen aan alle burgers, die het noodig hebben, met verwerping van premiebetaling door de gerechtigden. De Fransche socialisten zijn deel voorstanders van verplichte pensioenverzekering, met een bijdrage van den Staat, deels van staatspensioneering. De Duitsche socialisten werken steeds aan de uitbreiding van het stelsel der pensioen-verzekeringsdwang, die door de Nederlandsche S.D.A.-P. zoo beslist mogelijk wordt verworpen. Wil men de redenen weten van deze groote verschilpunten, dan zijn daarvoor allerlei historisch-politieke en sociale oorzaken aan te wijzen. De vraag, in hoever in een bepaald land de vakbeweging kans heeft, de belasting van het arbeidersbudget met uitgaven voor de verplichte verzekering op de ondernemers over te wentelen, is voor het standpunt der soc. dem. partijen ten opzichte der verplichte premiebetaling van groot belang. Ook speelt, bij de beoordeeling of men de ondernemers een groot deel der kosten zal laten opbrengen dan wel, door 't belastingstelsel, de gansche kapitalistenklasse het arbeiderspensioen zal doen betalen, de structuur van het nationale kapitaal een groote rol. In een land, waar het geld- en koloniale kapitaal het industrieele kapitaal overtreft, zal men eerder tot staatspensioneering komen, waarvan dan ook de renteniers enz. de kosten mede zullen dragen, dan in een land, waar het kapitaal voornamelijk zit in de industrie.

Zulke verschilpunten komen bij elk belangrijk onderwerp ter sprake en daarom kon van het Engelsche voorstel niets meer terechtkomen, dan de Konferentie er van heeft gemaakt.

De diskussie over de poging, om de Interparlementaire konferentie het initiatief te doen nemen voor eene studie omtrent het politieke systeem der sociaal-demokratie, heeft geen ander resultaat gehad dan dat dit punt op de dagorde

[p. 230]

der eerstvolgende konferentie is geplaatst. Een ander resultaat was niet te verwachten, daar het onderwerp ingrijpend, nieuw en niet voldoende voorbereid was, terwijl de toelichting en de strekking van het voorstel, uit den aard der zaak te beknopte, ruimte lieten voor tal van misverstanden, waaraan het, vooral in de redevoeringen van Vaillant en Adler, dan ook niet ontbrak. Jaurès - de eenige, die vooraf meer uitvoerig op de hoogte mijner bedoeling was gesteld - verdedigde de strekking van het voorstel, waarvan trouwens de noodzakelijkheid bovenal moet blijken in een land als Frankrijk, met zijn demokratisch régiem, republiekeinsch, open voor alle invloeden der publieke meening, in zijn politiek stelsel overgevoelig voor de verschillende en afwisselende groepeering der partijfrakties en dientengevolge sinds jaren lijdende aan een groote onvruchtbaarheid van het parlement op sociaal gebied.

Reeds Marx en Engels zijn na de Parijsche kommune tot het inzicht gekomen, dat met de verovering der staatsmacht door het proletariaat het laatste woord der sociale revolutie niet zou zijn gesproken. Het feodalisme heeft zijn eigen politiek stelsel gehad; het kapitalisme heeft dat door het liberaal burgerlijke stelsel vervangen; het socialisme zal zich eveneens een eigen politiek stelsel moeten vormen. Het is een adagium van het historisch materialisme, dat op den grondslag eener veranderde productiewijze een nieuwe politieke bovenbouw moet ontstaan. De bevestiging en uitbeelding van het kollektivisme in de produktie eischt een politiek stelsel, dat op een beperkte autonomie van bedrijfsgroepen is gebaseerd, die een zekere zelfstandigheid genieten op hun eigen terrein, met een zekere publieke autoriteit over minderheden op dat terrein zijn bekleed, in onderling verband met elkander staan en tot breideling van hun groepsegoïsme ondergeschikt zijn aan het orgaan der gemeenschap.

Zooals voorheen het liberalisme het historisch geworden orgaan der bourgeois, het parlement, heeft uitgebeeld, tot de hoeksteen van zijn politiek stelsel heeft gemaakt, zoo kan ook het socialisme reeds thans de historisch, in den strijd zelf geworden organisaties aanwijzen, die de bouwsteenen van zijn politiek stelsel zullen moeten vormen.

Dat de staat, zooals wij dien kennen, in zijn wezen voor-

[p. 231]

namelijk een Herrschafts-instituut is. dienende om een heerschende klasse in hare bevoorrechte positie te beschermen tegen de overheerschte massa, is door Engels historisch aangetoond. Een beweging, die het wegvallen van het ekonomisch klasseverschil in haar einddoel heeft begrepen. kan reeds om die reden niet in den staat het instrument zijner eigen politieke aktie zien. Den staat over te leiden in eene organisatie der maatschappij, hem te veroveren om hem op den duur af te breken, al naarmate zijne funktiën door nieuwe organen worden overgenomen - dit is wel de eerste taak der sociaaldemocratie van het oogenblik af, dat zij de politieke macht in handen heeft gekregen. Maar hoe wil zij dat doen? Welke maatregelen denkt zij daar voor te nemen? Welk systeem denkt zij daarbij te volgen?

Ziehier eenige vragen, die tot heden in de sociaaldomokratie niet zijn behandeld, hoogstens ‘gestreift’. En er zijn er, blijkens de diskussie in de konferentie, die bang zijn, dat de internationale sociaal-demokratie door de verantwoordelijkheid voor eenige poging in deze richting op zich te nemen, zich in de oogen der tegenstanders zal krompromitteeren. Deze meening steunt op de dwaling, dat het doel zou zijn, een soort schets van den socialistischen toekomststaat te maken, terwijl niets anders wordt beoogd, dan het systeem te vinden, waarmede de geleidelijke ontwikkeling van den tegenwoordigen staat naar het socialistisch régiem kan worden voltrokken.

Overigens meen ik, wat dit punt betreft, te mogen verwijzen naar de uitvoerige toelichting tot mijn voorstel, in Het Volk, de Sozialistische Monatshefte, l' Humanité en andere socialistische persorganen gepubliceerd.

Na de konferentie en de schitterende opening van het Kongres had in een der voorsteden van Stuttgart een openlucht-meeting plaats, waar van een zestal tribunes door de voormannen der Internationale het woord werd gevoerd. Op weg daarheen kon men bemerken, zich onder een sociaaldemokratisch volk te bevinden. Behalve de 17.000 betoogers, uit alle oorden van Wurtemberg opgekomen, waren op en om het terrein zeker een 60.000 personen aanwezig. De aankomst van bekende persoonlijkheden als Bebel, Jaurès enz. gaf aanleiding tot

[p. 232]

opgetogen demonstraties. Van de tribunes flitsten de woorden der sprekers als blìksemstralen door de lucht en van uit de massa dreunden de bewijzen van instemming, daverden de toejuichingen, als donderslagen. Er was een onweerstemming in de massa. Het was de meest indrukwekkende betooging, die ik ooit heb bijgewoond.

Thans overgaande tot de dagorde van het Kongres zal ik de punten, waaromtrent het eene beslissing heeft genomen, een voor een behandelen, zonder mij daarbij aan de volgorde, waarin zij behandeld zijn, te storen.

Beginnen wij dus met de emigratie en immigratie van vreemde arbeiders.

De resolutie omtrent dit punt is het resultaat van een stuk praktischen arbeid, door het Kongres verricht, en waarop dit trotsch mag zijn.

De invoer toch van vreemde arbeidskrachten is voor de moderne arbeidersbeweging een der neteligste kwesties, die reeds de oude Internationale heeft bezig gehouden. Wie bedenkt, hoe fel vaak de strijd der vakorganisatie is tegen de onderkruipers uit het eigen land, die, vaak uit achterlijke streken gehaald, bij conflicten met den patroon worden gebezigd, om haar in den strijd om een goed loon en voor andere vaak met moeite verkregen betere arbeidsvoorwaarden in den rug te vallen - die zal begrijpen, hoe scherp en ingewikkeld het vraagstuk is van den invoer van arbeiders uit vreemde, vaak achterlijke landen.

De Duitsche mijnwerkers zien zich in dit opzicht bedreigd door de duizenden Polen en Italianen, die in de mijnen werken; de invoer van Italiaansche arbeiders voor den bouw van Fransche spoorwegen verwekte bloedige botsingen; met woede zien de Duitsche en Engelsche matrozen negers en chineezen hunne plaats op de schepen innemen; in Australië bewerkte de invoer van chineezen voor sommige arbeiders een 25-tal jaren geleden een loonsverlaging met 50 procent; in Transvaal steeg de de macht der mijn-magnaten tegenover den blanken arbeider eveneens door chineezen-invoer. Bovendien is er een voortdurende emigratie van lager loon eischende arbeiders uit België

[p. 233]

en Italië in Frankrijk, uit Nederland in Duitschland, enz., waardoor steeds meer in allerlei vakken den ondernemers een nieuwe reserve wordt toegevoerd, waarop de behaalde resultaten der vakbeweging niet van toepassing zijn.

Geen wonder, dat onder de georganiseerde arbeiders een levendig verzet tegen den vrijen invoer van vreemde arbeiders is ontstaan. Te meer, waar die invoer vanwege de ondernemers en de stoomvaartmaatschappijen kunstmatig wordt bovorderd. Hunne agenten zoeken overal, waar de arbeidersbevolking door een lager levensstandaard, politieke of ekonomische misstanden enz., door nood of vervolging in hun eigen land tot den bedelstaf zijn gebracht, de emigratie te bevorderen, waar door elementen in het nieuwe land worden gelokt, die met weinig tevreden zijn.

De Amerikaansche vakbeweging eischt dan ook sedert tal van jaren, dat geen landverhuizer wordt toegelaten, die niet beschikt over een geldsom, waardoor hem voor meer dan een jaar een zelfstandig bestaan is verzekerd. De campagne der arbeiders in San Francisko tegen de toelating van Japansche arbeiders is bekend, evenals het succes, door hen behaald.

De wettelijke bepalingen, in de Vereenigde Staten tegen den invoer van vreemde arbeiders ingesteld, betreffen de bemoeielijking van dien invoer, o.a. door van de emigranten een belasting te eischen en een onderzoek naar hun gezondheidstoestand te doen instellen. Verder bestaat het verbod van invoer met het doel, ‘den toestand van inheemsche arbeiders te verslechteren’; verder de strafbaarstelling van scheepvaartmaatschappijen, die door agenten of reklame de immigratie kunstmatig bevorderen. In vele gevallen blijft de wet een doode letter, vooral ook, omdat de belangrijkste bepalingen niet gelden voor alle staten.

De socialistische arbeiders staan tegenover dit vraagstuk in een moeilijke positie, omdat hun gevoel van internationale solidariteit, dat ongehinderde toelating aller arbeiders en hunne onbelemmerde opneming in de vakorganisatie eischt, hierbij in botsing komt met hun zucht, om zich in den direkten strijd voor hunne vakbelangen niet door deze, voor organisatie meestal ongeschikte elementen te laten verlammen of benadeelen. Zoo kwam het, dat de Amerikaansche socialisten bij

[p. 234]

de jongste campagne ten gunste der anti-immigratiewet zich zelf vrijwel op non-activiteit hebben gesteld, terwijl die van San-Francisco mede hebben geagiteerd tegen de toelating van Japansche landverhuizers.

Zoo is het te verklaren, waarom het Int. Kongres van Amsterdam in 1904 de kwestie niet tot oplossing heeft kunnen brengen. De aangenomen resolutie verdeelt de menschheid in gepriviligeerde en achterlijke rassen (‘Chineezen, negers, enz.’) en vordert, térwijl zij in 't algemeen de immigratie wil vrijlaten, ter zelfdertijd den strijd tegen den invoer van arbeiders, die tot die achterlijke rassen behooren. Door den Amerikaanschen gedelegeerde Hillquit werd dit laatste geëischt op grond, dat zonder verbod van toelating van koelies en negers de Amerikaansche arbeidersbeweging zou te gronde gaan.

Op dit Kongres werd de wenschelijkheid uitgesproken, het punt op het volgend Kongres nogmaals te behandelen, een behandeling, door verschillende opstellen in de socialistische pers voorbereid en die dan ook heeft geleid tot de aanneming eener resolutie, waardoor het vraagstuk onder de socialisten tot een bevredigende oplossing schijnt te zijn gebracht.

Deze resolutie verklaart de landverhuizing der arbeiders uit het streven der kapitalisten, om het aandeel der arbeiders in het arbeidsprodukt te verminderen en stelt het verschijnsel op één lijn met andere gevolgen van het kapitalisme, als werkloosheid, overproduktie, enz.

Verbodsbepalingen tegen de landverhuizing acht de resolutie reaktionair; zij verklaart zich met name tegen uitsluiting van bepaalde naties of rassen, ook al erkent zij de moeilijkheden, die uit hunne toelating voor de inheemsche voortvloeien.

De maatregelen, in de resolutie opgenoemd om het kwaad te temperen, betreffen ten eerste het land, waarheen de landverhuizers gaan. Zij beoogen, de voordeelen der arbeidswetgeving ook voor de vreemde arbeiders te doen gelden, hun de politieke rechten der inheemsche arbeiders toe te kennen en hunne inlijving in de vakorganisatie te bevorderen. Alleen voor die arbeiders, die een kontrakt gesloten hebben, dat hun de vrije beschikking over hun arbeidskracht en loon ontneemt (kontrakt-koelies), wordt de in- en uitvoer verboden.

Voor het land, vanwaar de landverhuizers komen, wordt

[p. 235]

geëischt, bevordering en internationale aansluiting der vakbeweging, inlichtingen omtrent den werkelijken toestand in het immigratieland en wettelijk optreden tegen den zwendel, waarmede arbeiders daarheen worden gelokt. Verder een nieuwe regeling van het transportwezen, met aanstelling van inspecteurs voor het toezicht. Aan het Int. Soc. Bureau is opgedragen, deze materie nader uit te werken.

Van het korte debat over deze resolutie, waaraan o.a. de Japanner Kato in naam der uitgesloten Japanners deelnam, is vooral merkwaardig de verklaring van Hillquit, die in de sectie tegen de resolutie had gestemd, dat de Amerikanen zich naar deze resolutie zullen voegen, hunne taktiek daarnaar zullen veranderen. Het is een bewijs van de groote praktische beteekenis der socialistische kongressen, dat zulk eene verklaring kan worden afgelegd. Hiermede is voor het vervolg een twistappel, die de internationale solidariteit der arbeiders tot een frase dreigde te maken, uit de socialistische beweging verwijderd. Het kongres zou reeds loonend werk hebben verricht, al had het niet meer dan dit ééne punt opgelost.

(Slot volgt.)