|
| |
Beschrijvingh van Yslandt.
YSlandt is een groot en ruw landt, dat berghachtigh, en vol van sneeu is, twee mael grooter dan Sicilien, en heeft in de lanckheydt hondert mijlen, naer het verhael van onse Schrijver, Olaus de Groot, in sijn elfde Boeck. Het voert sijn naem van de groote koude, en van ’t gedurigh Ys, dat daer gheheele acht maenden langh ghevonden wordt. Dit Eylandt brandt echter inwendigh van groote hitte, die noch vermeerdert wort, om dat in de meeste tijdt van ’t jaer, uytgesondert in seeckere maenden, de hitte door de koude, die boven op ’t aerdtrijck is, binnen gehouden wort, en niet te voorschijn kan komen. Dit Eylandt heeft deur d’AEquator de breete van vijf-en-tsestigh graden en een half; en aen de Noordt-zyde legghen de Eylanden, die Ebuden genoemt worden. Ick kan niet verseeckeren of dit het Eylandt is, ’t welck van Ptolemeus Thula genoemt wort, dan of men het bequamelijcker Yslant mach heeten, om dat het Eylandt van Ptolemeus Thula genoemt, niet gevonden wort. De Caert-schrijvers van onse tijdt stellen ontrent Schotlandt, en d’omleggende Landen een meerder lanckheyt, dan Ptolemeus gemeent heeft. Ick sal d’oorsprongh van dit volck van wat hooger ophalen, en daer in de Kronijcken van Yslandt volgen.
In ’t jaer veertien hondert, in de tijdt
| |
| |
van Alebrandt, die Bisschop van Bremen was, waren hier uyt Oost-Vrieslandt, en uyt het landt van Bremen seekere Edelluyden, die in de Noordtsche gewesten nieuwe Eylanden wilden soeken. Sy gingen in de Weser te zeyl, en trocken deur de Orcadische Eylanden, en vonden dit Landt, ’t welck toen in de eynden van Europa bewoont wiert, en aen ’t welck sy uyt oorsaeck van de groote koude, de naem van Yslandt gaven. Na dat sy ontrent twee hondert mijlen verder Noordtwaerts aen gevaren waren, vonden sy een ander Landt, ’t welk sy Groenlandt noemden, om dat men daer geen groente vindt. Toen sy noch verder naer ’t Noorden, deur de Ys-zee wilden reysen, wierden sy een langen tijt van ’t Ys verhindert, en eyndelijck met groote moeyte daer uyt geraeckt, quamen by groote wallen en afgronden, en by dicke duysternissen, daer uyt de genen die kennis van de scheepvaert hebben, meenen dat de vloedt van de zee voortkomt, gelijck Olaus de Groot in zijn elfde Boeck getuyght. Hier sneuvelde de geheele Vloot, uytgesondert een eenigh Schip, ’t welck behouden wierdt. Nae veel moeyten en ghevaerlijckheden voeren sy deur de Tartarische Zee, en quamen in een heet gewest, en in een groote en weyde Haven gestreeken, traden aen landt, welckers inwoonders sich uyt oorsaeck van de groote hitte, in verborge plaetsen en holen onthielden. De genen die aen landt getreden waren, sagen hier en daer Goudt en andere kostelijcke dingen leggen; van ’t welck sy soo veel, als hen beliefde mede namen. Sy ginghen naer hun schip, en siende dat sy van Honden, die onuytspreeckelijck groot waren, vervolght wierden, koosen de vlucht. Maer een van hen, die te seer met de roof beladen was, ende niet ontloopen kon, wierdt van de Honden verscheurt. d’Anderen, de wellen ende afgronden, van de welke gesproken is, schuwende; quamen nae langh reysen in Moscovien, deur d’Oost-zee gezeylt, keerden weer te Breemen, en vertelden ’t geen ’t welck hen voorgekomen was aen Alebrant, Bisschop van Bremen.
d’Yslanders zijn hovaerdigh en opgeblasen, voornamelijck om de sterckheyt des lighaems, daer met sommigen begaeft zijn. Ick heb een Yslander gesien, die een volle ton Hamburger bier aen sijn mont sette, en daer uyt, als uyt een kan dronck.
De Mannen ende Vrouwen hebben beyde eenderhande kleedingh, ja so dat men naeuwelijcks kan kennen of ’t een man of een vrouw is. Men vint daer geen Lijnwaet, dan ’t geen ’t welk van d’onsen daer gebracht wordt. De vrouwen zijnder seer schoon, maer niet opgepronckt en geciert.
Alle de Yslanders zijn tot wangelovigheden seer genegen, en hebben seekere duyvels tot huysvrienden. Sy achten de geenen alleen geluckigh in ’t visschen, die in de nagt, en dat noch van de duyvel daer toe opgeweckt worden. En hoe wel de Dienaers des Woordts alle naerstigheydt aenwenden, om hen van dese gruwelen af te trecken, soo is echter dit waen-geloof soo diep in gewortelt, dat sy geen onderwijs en vermaningh aennemen. Ia sy van de Duyvel geholpen, beloven als men gelt aen hem geeft, wint aen de geenen, van de welcken sy dat ontfangen, en voldoen oock hier in hun belofte, gelijck ick hier na verhalen sal, en gelijck Olaus de Groot in sijn derde Boeck van de Finlanders spreeckt. Wyders konnen, als het goede wint is, de schepen soo betooveren, dat sy niet voort konnen komen Seker een groot wonder dat de Duyvel dus met hen speelt, die oock aen hen een middel, om de schepen stil te houden, gegeven heeft. Maer hier tegen moet men nemen het afscheytsel van een Dochter die maeght is, en daer mede het voorste deel, en eenige plancken bestrijcken: en door dese stanck wordt de Duyvel verjaeght.
| |
| |
d’Ouders leeren hun Soonen, als sy noch jongh zijn, lesen, en onderwijsen hen in de rechten van ’t landt: In voegen dat’er weynigh gevonden worden, die niet konnen lesen. Veel vrouwen gebruycken in ’t schrijven soodanighe letteren, gelijck wy. Sy hebben oock noch andere Letteren, daer mede sy geheele woorden bedieden. Doch dese woorden konnen niet, of seer qualijck, met onse letteren geschreven worden. Sy leeren van hun jeucht aen het visschen, daer in sy hun geheel leven besteden. Sy generen sich niet met de landtbou, en hebben geen ackers. Hun spijs is Visch, varsche Melck en Kaes. Sy nuttigen, in plaets van Broodt, Visschen die met steenen geklopt zijn, ende hun dranck is Water of Wey. Sy leven veel jaren, sonder Genees-meester te gebruycken, en veel komen tot de ouderdom van hondert en vijftigh jaren. Ick heb een man gesien, die gelijck hy seyde, twee hondert jaren out was. Olaus de Groot seght in sijn twintighste Boeck, dat de Yslanders drie hondert jaren leven, ende ten meestendeel geen Broodt gesien of geproeft hebben. Als d’onsen gemaelt Coorn aen hen verkoopen, soo mengen sy ’t met Melck, ende bewaren ’t wel; welcke kost, ja een leckerny, voor de Edeldom is, ende Drabbel ghenoemt wort.
De koop wort oock niet voor seker en vast gehouden, so sy niet eerst en te vooren met ons wijn en bier opgevult zijn, daer sy hun huysvrouwen, sonen ende dochters noch by brengen. Als d’onsen in de Haven komen, soo gaen d’Yslanders by hen, ende nemen hun dochters mede, die dan ondersoecken, of de genen die daer aenkomen, oock vrouwen thuys hebben; en als sy bevinden dat sy geen huys vrouwen hebben; soo geven sy om broodt en beschuyt, jae om een geringh dingh hun lichaem aen hen over. d’Ouders geven oock somtijdts hun dochter voor niets ten besten, ende dit voor een maent of so langh als sy blijven. d’Ouders hebben hun dochters so sy bevrucht worden liever dan te vooren, en voeden ’t kint op tot dat de Vader weder keert, aen de welck sy dat, gelijck oock de dochter tot een geschenck geven. Een dochter die sich met een Duytsch man vermenght, wordt daer in hooge eer gehouden, en van veel vryers begeert. Iae ’t is daer so verre gekomen, dat de schendingh buyten ’t bloet geschiet, voor geen schande wort gehouden. Terwijl sy drincken verhalen sy wijsselijcke daden, doch niet in ordeningh, maer gelijck het hen in de sin komt. Niemant heeft verlof om van de Tafel op te staen, om zijn water te maken: maer de dochters van’t huys, of yemant anders komt, so haest als men wenckt, en hout de water-pot, die al gereet staet, onder de tafel. d’Anderen rochelen ondertusschen als swijnen, op dat men geen geluydt onder de Tafel hooren sou. Als sy de pis uytgegoten, en het becken gewasschen hebben, so vertoonen sy haer weer aen de tafel; en de geen die dese wijse niet wel na komt, wort voor een ongeschickt mensch gehouden.
Sy ontfanghen de vrienden met een kus, en besien malkander naerstighlijck of ’er niet een Luys op hun kleederen gevonden wort; ’t welck lichtelijck kan gebeuren, vermits sy gebreck van Lijnwaet hebben. Indien sy een Luys sien, so nemen sy die af, met ontdecking van’t hooft; en de geen dien de Luys afgenomen wort, ontdeckt oock zijn hooft, om danck te bewijsen, gelijck sy aen malkander doen. De Vader en Moeder van ’t huysgesin, slapen des nachts met de kinderen, op een Bedde, ende zijn met een wolle laecken bedeckt, ’t welck van hayr gemaeckt is, sonder dat sy eenigh hooy of stroo daer onder legghen. Sy maecken des nachts in een pot hun water, daer mede sy des uchtens hun aengesicht en handen wasschen, en hun mont spoelen. De redenen die sy hier af
| |
| |
geven, is dat het gelijck sy segghen, schoonheyt en kracht geeft, de zenuwen en andere versterckt, en de tanden van vuyligheydt bewaert. Indien eenighe beesten in de Rievieren, of in het sneeuw (gelijck dickwils gebeurt) vergaen zijn, soo seggen sy dat die van Godt geslacht zijn, en houden hen in hooghe waerde. In ’t jaer vijfthien hondert vier-en-tsestigh gingen in een plaets, Ackermisse genoemt, sekere Koeyen dwalen; ende vermits daer een dicke duysternis, ende veel sneeu viel, soo wierden sy niet ghevonden, dan in de Maent van April. Sy waren doot, maer echter ongequest en sonder eenige stanck af te geven. Sy wierden gedeelt, en een deel daer af aen d’Overste gegeven, by de welcke ick toen woonde. Dese Overste darde het niet weygeren; want de gift te verachten is onbehoorlijck: en hy wilde dat men ’t aen d’armen geven soude.
In de Winter, voor en na de stilstant van de Son, en als sy in het teecken van de Schutter, Steenbock, en Water-man is, soo hebben sy geen schijnsel van de Son. Sy hebben alleenlijck licht van de Maen en van de Sterren, tot dat de Son weer in ’t teecken van de Visschen komt. Maer in de Somer in de stilstant van de Son, als sy naer de teeckenen van de Tweelinghen, de Kreeft en de Leeuw opklimt, soo gaet het recht anders. Sy houden sich des Winters veel dagen langh in ’t Bedt, en oeffenen sich in ’t Schaeck-spel. Hun knechten brengen hen de kost by ’t bed. Hun brandingh in de lamp is Olie uyt de Visschen; en hun kaerssen zijn van Ongel.
In de Maendt van Februarius, als de Son boven hun Horizont is, en de dagen langer worden, dan beginnen sy te Visschen, en krijgen soo een groote menighte van visschen, dat het naeuwelijcks te gelooven is. De Visschen die drie maenden lang in de duysternis hebben geswommen, swemmen in der yl naer de loode visch, die sy aen een yser sien. De Visschen naeuwelijcks aen ’t yser roerende, blijven vast daer aen. So haest als sy hem gevangen hebben, doen sy de beenen daer uyt, bewaren ’t ingewant, en maken Olie daer af. Sy leggen de Visschen in groote overvloet in de lucht, die daer so suyver is, dat sy sonder Zout niet bederven. Want de windt en Son beschut hen beter, dan of sy gesouten waren. Als sy beesten geslacht hebben, so leggen sy ’t vleesch in de windt, die dat van stanck ende vuylicheyt beschut.
In Yslandt zijn twee wonderlijcke Bergen, d’een na ’t Kruys, ende d’ander Snevelsjockel genoemt. Dese twee stijgen in hooghte tot de wolcken toe, en niemant heeft de spits daer af ooyt gesien, of hen sonder Ys en sneeuw gevonden. Op dese Berghen blixemt en dondert het dagelijcks, schoon nochtans de lucht, en de naest-gelegene dalen soet en klaer zijn. De derde bergh die sich naer het Noorden streckt, is niet so hoogh, en heeft veel jaren gebrant. Men weet niet wat de stoffe daer af is; doch het is gelooflijck dat sy Swavel is, vermits die in overvloedt daer uyt komt, en misschien daer aen gesteken wort, ende dese brandt veroorsaeckt. Dese bergh is niet verre van de zee, die daer neffens vloeyt. Hy wort Hecla genoemt, en werpt somtijts vyerigh water, en daer naer swarte asch en bicksteen uyt, en dit in soo grooten overvloedt, dat de Son daer door verduystert wort. Niemant kan op ses mijlen daer aen woonen; ende daer zijn oock geen wegen toe. Eenighe onvertsaeghde menschen, die hun leven geringh achten, hebben tot verscheyde malen steenen in de holen geworpen: want daer is somtijts groote stilte op dese Bergh, als de wint zuydelijck is; en de steenen, die daer ingeworpen worden, geven een groot geluyt. Het gemeen volck meent dat de verdoemde zielen hier gepijnight worden. ’t Is seker dat op en ontrent dese Bergh spoocken gesien worden. In-
| |
| |
dien daer een strijt gestreden wert, so weten d’Yslanders, en voornamelijck de genen, die in de zee ontrent Hecla visschen, de dagh van den strijt, schoon sy niet weten waer ’t geschiet. Want sy sien gelijck sy selven verhalen, de Duyvelen in grooten getale uytgaen, ende wederkeeren, en de Dooden aenbrengen, of ten minsten haer schaduw ofte schijn, en tot een voorspoock, ghelijck men seght. Men vertelt een geschiedenis van een Visscher, die ontrent Hecla voer: te weten dat hem een ander Schip te gemoet quam, dat so wel als hy voor de windt had. De Visscher de gewoonte der Schippers volgende, vraeghde wie hy was, en van waer hy quam: daer op d’ander antwoorde, dat hy de Bisschop van Munster in zijn schip had, die hy naer Hecla wilde voeren; en men bevont dat de Bisschop op die dagh gestorven was. Indien yemant verdroncken, of andersins vergaen is, so verschijnt hy met een droevigh en treurigh gelaet voor zijn naegelate vrienden en bekenden, en gevraeght zijnde van waer hy komt, en waer hy gaet, seght: Ick gae naer Hecla, om gepijnight te worden van d’onbarmhartighe meester de Duyvel, die hier op terstont verdwijnt. Dus zijn sy van de Duyvel betoovert, dat sy meenen dat ’et de ziel van een doode is. Doch dit sy so ’t is, maer dit weet ick altijdt seecker, dat niemant sonder gevaer en verschrickingh aen de Bergh kan komen.
In ’t selve jaer, toe ick in Yslandt was, op de negen-en-twintighste November, ontrent ter middernacht, ging ’er ontrent Hecla een lichte vlam op, die het geheele Eylant soodanigh verlichte, dat wy alle verschrickt en verwondert waren, en in groote benauwtheydt de uytkomst verwachten. De genen die sich hier op verstonden, seyden dat het licht uyt Hecla quam. Een uur daer na beefde het geheele Eylant, als of het uyt zijn plaets bewogen wiert.
Op de eerste van Iulius komt ontrent Hecla het Ys in groote menichte aen ’t Eylandt aendrijven. Men seght dat de verdoemde zielen nu in de vlam, dan in de bergh, en dan in ’t Ys, by tijden gepijnight worden. Het Ys blijft drie geheele maenden by de bergh Hecla.
Indien men een stuck van dit Ys neemt, dat in een linne doeck bewint, en in een kist leght, soo sal het soo langh in zijn geheel blyven, als het ander noch in zee is. Maer indien het geen, dat in zee is verdwijnt, ’t welck lichtelijck in een nacht kan geschieden, so verdwijnt oock het geen, dat men in de linne doeck gewonden heeft, sonder daer eenigh teecken van vochtigheyt te laten. En seeker ’t is den Duyvel niet swaer het Ys weg te nemen, sonder daer eenighe vochtigheydt te laten blyven, om hun ongeloof te vermeerderen. Olaus de Groot verhaelt oock van dit Ys, in zijn elfde Boeck. Maer dewijl ick voorgenomen had alle dinghen naerstighlijck te ondersoecken, so voer ick onbeschroomdelijck naer dit Ys, en sagh dat het teghen de Klippen aen gesmeten wiert. Men hoort dan van verre een gedruys, als of het kermen was; en daerom meenen de Yslanders dat de verdoemde zielen in dit Ys gepijnight worden.
Ick heb geseyt dat Yslandt een ruw Landt is, daer veel Sneeuw valt. Maer daer zijn oock veel steen-klippen, ja soodanigh, dat in dit Landt niet een acker is. Sy hebben geen Hoven, ende weten van geen Kooren, Peeren, Appelen, Karssen, of eenigh ander Ooft. Maer ’t geen, ’t welck het ongelooflijckste schijnt, is dat sy geen Broodt of Sout gebruycken, en echter een goede gestalte hebben, en sterck zijn. In ’t geheele Eylandt is geen stadt; en men vint naeuwlijks twee of drie huysen aen malkander staen. Sy hebben hun wooningh by de zee, uyt oorsaeck van de visschery. Sy woonen onder d’aerde, om de felle winden. Sy gebruycken geen geldt, maer
| |
| |
verwisselen Waren tegen Waren. In ’t Zuyden en by nae in ’t geheele Eyland, wort Swavel gevonden, ’t welck in groote menighte van daer gehaelt, ende gesuyvert zijnde, voor een kleyne prijs verkocht wort. Sy hebben geen Goudt, Silver of Koper-meynen. Sy gebruycken Yser dat sy wel bewaren. Men vindt selden yemant, die niet eenige ysere spijckers in sijn sack draegt, daer mee sy de Hoef-ysers der paerden vast maecken. Hun wooningen zijn onder d’aerde; want sy hebben geen bouwstoffen. Daer zijn geen boomen in ’t geheele Eylandt, behalven soodanigh een soort, als de geenen, die men Barcke-boomen noemt, die so groot gelijck een man zijn, en om de felle wint niet hooger konnen opschieten. Sy beginnen eerst groen te worden, als de Son des Somers op haer hooghste geweest heeft. De bladen daer af zijn soet van reuck; en men gebruyckt die in de maeltijden en hutten tot vermaeck. In Yslandt is somtijdts een groote menighte van Denne-boomen aengekomen, die met de golven en het Ys door de wint uyt Tartarien en andere plaetsen gedreven waren. Sy gebruycken die echter meest onder d’aerde, vermits sy naeuwelijcks wooningen op ’t aerdtrijck konnen hebben, uyt oorsaek van de groote wint, die de paerden, en de genen die daer op sitten neerwerpt. Sy hebben overvloet van Boter, ’t welk uyt de groote vettigheydt van het gras spruyt, dat daer so vet is, dat men de beesten uyt de weyden moet dryven, uyt vrees van dat sy barsten souden. Het gras is soo soet van reuck, dat de Duytschen het in hun kisten by hun kleederen strooyen. Sy leggen om dat sy gebrek van vaten hebben, de Boter ongesouten in een hoeck van ’t huys, gelijck wy de kalck. Sy hebben oock Koeyen, maer sonder hoornen. Hun paerden zijn meest bequaem om packen te dragen. Sy hebben groote Schapen, maer geen Varckens, of Hoenders. Als sy in de Winter geen voer of hooy voor hun Beesten hebben, so voeden sy hen met visch. Sy hebben tot hun lust en vermaeck ruyge Honden, die sonder staert en ooren geboren zijn, en die sy duyre verkopen, en in hooge waerde houden, schoon sy die aen hun kinderen om niet geven, soo sy die begeeren. In dit Eylandt zijn oock witte Vossen en witte Beeren, die heel groot zijn. De Vogels, die sy hebben, zijn niet kostelijck, en vlieghen niet over ’t water, maer zijn aen ons onbekent. Men vindt daer echter Ravens, die out en wit geworden zijn. Men siet daer oock uytnemende Valcken, en onder anderen witte, die van de Spanjaerden en Portugesen naeu gesocht, en die gevangen zijnde, in groote menighte weg-gevoert worden, daer af ick terwijl ick in dit Eylandt was, groote winst trock. Sy hebben oock witte Velt-hoenen. In dit geheele Eylandt zijn soete Revieren, in de welcken veel visschen, als Salm en Steur, gevonden worden. Men vint daer een brugh van Walvisch-been gemaeckt. Men gaet over al deur landt, sonder dat ’er eenighe betrede wegh is. Sy nemen hun streeck op ’t kompas, gelijck de Schippers in de zee. Men vindt ontrent Yslandt een groote diepte in de golven; en in de wellen en afgronden zijn Walvisschen van onuytspreeckelijcke grootheyt. Daer zijn oock veel Zee-gedrochten, die niet van de menschen gevangen of gedoot, maer van ’t Ys, door de kracht van de windt, aen klippen gedreven en gedoot worden. Ick heb dus danigh een Zee-gedrocht, dat dertigh ellen langh, en so hoogh als een spiets was, aen de strandt opgeworpen en doot gesien. Als de Walvisch doodt is, maecken d’inwoonders van de beenen huysen, stoelen, bancken, tafels en andere dinghen, die tot het menschelijck gebruyck nootsaeckelijck zijn, en schaven dit gebeente soo glat als Elpenbeen. Men seght dat de genen die in dese huysen slapen, droomen dat sy verdrencken
| |
| |
en schipbreuck lijden. Hoewel dese Walvisch of dit gedrocht, van ’t welk wy gesproken hebben, een groot en vervaerlijk beest is en groote kracht heeft, soo wort hy echter van zijn ontsacchelijke vyant, Orca genoemt, niet allenlijck bestreden, maer oock eyndelijck verwonnen. Dit beest Orca is even als de kiel van een schip, en heeft op zijn rugh lange en scherpe vinnen, daer mee sy de Walvisch die voor dit beest grootelijcks bevreest is, in ’t weeck van de buyck quetst en doot.
In de Zee by Yslant is een gedrocht daer af de naem onbekent is, en schijnt van gedaente als een Walvisch. Dit Zee-gedrocht zijn hooft boven ’t water uytsteeckende, verschrickt door zijn aenschouwingh de menschen soodanigh, dat sy als doot ter aerden vallen. Het heeft een vierkant hooft, vlammige oogen, en op ’t hooft lange hoornen. Als men het by nacht siet, zijn d’ oogen als vuyr; invoegen dat men dan zijn hooft, ’t welck het boven ’t water uytsteeckt, volkomentlijck kan sien. Het lichaem is swart en soodanigh met swarte vinnen beset, dat men niets schrickelijcker bedencken of schilderen kan. Olaus de Groot spreekt in sijn twintighste Boeck van dit beest, en seght dat het twaelf elleboogen langh is. Soodanigh een gedrocht verscheurde een visschers schuydt, daer drie visschers in waren die verdroncken. Maer een van hen, het net in zijn handen hebbende, ontquam ’t op een planck, daer hy op dreef. Dese die in mijn tegenwoordigheyt sulcks aen d’ Overste vertelde, seyde hy door Gods hulp behouden was, om zijn kinderen, die andersins van honger vergaen souden, te versorgen, dewijl, gelijck hy seyde de anderen geen kinderen hadden. Men siet en vanght daer oock dickwils een ander Zee-gedrocht, dat tien of twaelf ellen langh is, en Hackal genoemt zijnde, dat niet anders dan smeer is. Het vangen van van dit gedrocht gaet wonderlijck toe. Sy nemen een lange spiets, daer sy een yser aen maecken, ’t welck tweehoeckigh is, invoeghen dat het niet weerkeeren kan. Dit hout daer een langhe koort aen vast gemaeckt is, wort neergelaten, en als het gedrocht naer een schip swemt, daer menschen in zijn, die het tot zijn roof begeert, so quetsen sy ’t met de spiets. Dit gedrocht gevoelende dat het gewont is, verberght sich in de diepte, en verliest so langh zijn bloedt, tot dat het sterft. De visschers binden gelijck geseght is, touwen aen de spietsen, en brengen het dus te landt.
Daer zijn noch andere verscheyde Zee-gedrochten, als Zee-honden, die hun hoofden boven ’t water uytsteeckende blaffen, en hun jongen die op het water spelen, weer in hun buyck nemen tot dat sy groot worden. Men vindt oock Zee-paerden en Zee-koeyen. Seker ’t is wonder dat de natuur soo konstigh is, om alderhande gedierten voort te brengen. Niemant kon my wijs gemaeckt hebben dat dese dinghen waer zijn, schoon Aristoteles dit tienmael geseght had, so ick het niet met mijn eygen oogen had gesien. Niemant seg dieshalven dat dit verdichtselen zijn.
|
|
Auteursrechtvrij