Beschryvinge van de Noordtsche landen, die gelegen zijn onder den kouden Noordt-Pool, als Denemarcken, Sweeden, Noorweghen, Finlandt, Laplandt, Godtlandt, Poolen, Pruyssen, Ys-Landt, &c.

Waer in verhaelt werdt de verscheydenheyt der coopmanschappen, en kleedinge der inwoonderen. Mitsgaders: eenighe ureemdigheden die men aldaer te lande vindt, soo van beesten, voogelen, vissen, en zee-monsters

Van de Rechten en Privilegien der Oude Pruyssianen.

HEt was geoorloft drie Vrouwen (en geen meer) te trouwen, want sulks was een laster, en onderhielden sy eenige omghekochte, die en dorfden nimmer met den Mannen aenTafel sitten: maer waren altoos verplicht de Gasten en ’t Huysgesin de Voeten te wasschen: En onder die gewoonte gebruyktense dese Vrouwen sonder opspraeck ofte eenigh ommesien: Doch niet te min was altoos onder dees Wijven alleen een de voornaemste, welck voorrecht gemeenlijck toe quam die uyt ’t Schandiaense geslacht was.

Een Man weduwnaer geworden sijnde, mocht niet langer als acht dagen en nachten treuren: op den neghensten dagh bracht men hem een Maeght, en daer wiert hy by-gelegt, kon hy die hare Ionghvrouschap ontnemen, so wiertse hem tot een Vrouw gegeven.

Een Vrouw weduw wordende, en ongegoet zijnde, tot dese gingen de jonghe Gesellen soo langh af en aen, datse een

[p. 19]

Kint kreegh: Daer na wiertse een Weydelottin, en sy en vermocht van die tijdt af geen Mans meer te believen, of wierden verbrant.

Overspeelders het waren Mans of Vrouwen, verbranden sy voor hare Afgoden. ende d’Asse wiert over de wegh gestrooyt: En sulcke luyden hare Kinders zijn onbequaem geacht geweest om Weydelotten te worden.

Soo een Wijf hare Man de Echtplicht weygerde, die mocht hy verbranden, ende hare Susters bleven daerom veracht, vermits die haer niet geleert en hadden de ghehoorsaemheydt aen haere Man en de Goden.

Als een Man boven de drie levendige Wijven, oock de vierde vrijde, die liet men van de Honden verscheuren, om dat hy den Goden daer mede onteert had.

Doot-slagh lieten sy nimmer versoenen, maer most den Doot-slager weder boeten: Soo yemant haren Goden-dienaer vermoorde, over die hadden de Vrienden des neder geslagen alle macht en gewelt.

Een Dief geesselden sy de eerste mael, ten tweede reys sloegense die met Kluppels maer ten derdemael werden sy voor de Honden geworpen.

Dese Steden worden door een Magistraet, maer de Voorsteden by Ammans geregeert. De Inwoonders sijn meest Koopluyden, diens handel veel over zee bestaet in Kooren, Asse, Vellen, Pelterijen, Tarre, Sout, Lijnzaet, Hennip, Was, Honich, en Hout, dat veel Wageschot genoemt wort: De Littauwers, Masuyren, en de Samiten hunne ghebuyren brengen die voorsz. Koopmanschappen in groote menighte daer van buyten in. Men spreeckt daer Hooghduyts, en oock een Tael die men noemt Koeschlisch: maer de Ambachts-luyden en en Dienst-boden, en ’t Graeuw gebruycken veelderleye Tael, om de verscheydentheydt soo van haer selfs als de omleggende Volckeren. De Reviere Pregel loopt door dit Landt, daer seven Bruggen over leggen, ende is bequaem voor groote Schepen om in te komen, sy stort in ’t Haf en de Oost-zee, heeft veel lieffelijcke Vis. By ’t Casteel sijn twee Muertjens, daer het water Katsbach door loopt. Het Landt is rondtom vruchtbaer en vlack: Meest in Hoven, Weyden en Cooren-landen bestaende, en dieswegen van een seer playsante gelegentheydt.