Beschryvinge van de Noordtsche landen, die gelegen zijn onder den kouden Noordt-Pool, als Denemarcken, Sweeden, Noorweghen, Finlandt, Laplandt, Godtlandt, Poolen, Pruyssen, Ys-Landt, &c.

Waer in verhaelt werdt de verscheydenheyt der coopmanschappen, en kleedinge der inwoonderen. Mitsgaders: eenighe ureemdigheden die men aldaer te lande vindt, soo van beesten, voogelen, vissen, en zee-monsters

Beschrijvingh van Pruyssen.

PRuyssen, was als andere Landen na de Scheppinge langh woest en onbevolckt: Tot eenige Menschen die toen woonden aen den oorspronck des Waters Donauw, ’t welck Europa van Asia scheyt, de onvruchtbaerheyt van hare Landen moede zijnde, andere Landen sochten, en hun hier in Culmigerien neder setten: Dese Luyden al lange voor de Cimbri hier gewoont hebbende, kregen vermaeck in dit Lant, en mits sy grof en sterck waren, bouden dieshalven seer sterck aen, so dat Pruyssen, ’t welck te vooren een gruwsame Woestijn was, in schoone Ackeren en Velden veranderden: Evenwel waren dese Inwoonders woest, en van alle Burgerlijcke zeden vremd: Zy waren root van Aengesicht, en als beesten ruygh en hayrigh: Van Spijs te bereyden wisten zy niets, en

[p. 18]

verwonderden haer als zy ontrent het Iaer 1190. de Christenen die tot haer te Balga, om te handelen by ghekomen waren, sagen eten Salaet, Cool, Knofloock en Petercelie, zy vertelden sulcks tot een groote verwonderingh aen hunne Vrienden en Huysgenooten, als sy thuys quamen: Ia ’t geen belachelijkst was, het verbaesde hun, die seer stout en onverschrickt waren, want dit dochten en seyden zy onder malkanderen: Eten dese Christenen also Groen Kruyt als de Koeyen en Paerden op ’t Velt, so sullen sy haer lichtelijck in de Bosschen onthouden konnen, en wy niet seer lang tegens hun Oorlogen mogen, &c. Hare kleederen gelijck noch de rechte Littauwers, waren Beeste-vellen en sonder hovaerdy: Van Bedden wisten sy niet: ende haere Schoenen waren gemaeckt van Schorsen en basten van Boomen.

Als zy op eenige plaets by malkander wilden komen, maeckten sy kerven, of seker getal knopen in een snoer, daerse de tijt by onthielden, Als sy de Boecken der Cimbris en hare Schriften saghen, meynden sy het waren Goden datse door alsulcke Caracters malkander verstonden, andere hielden de Cimbris daerom voor bedriegers, niet konnende gelooven datmen by sodanige tekenen malkander konde verstaen.

Nu noch heden ten daghe geloven de rechte oude Pruyssianen als sy erghens metter woon verhuysen, ende hun een kranck ongesont mensch tegen komt, ofte een out Wijf, dat sulcks ongeluck beduyt: Keeren derhalven weder, ende te huys komende, zegenen hun. Uyt de Kroegh t’ huys komende, en indien haer ten eersten een mismaekt out Wijf ontmoete, gaen sy wederom, en drinken noch een half bier: Waer door sommige schalke Waerdinnen een out Wijf daer toe hielden, doende niet alleen hare gasten weder tot haer keeren, maer wistse oock so langh by haer op te houden als ’t haer geliefden. Geloofden mede dat na dit leven een ander was, daer elck geloont wiert nae hy sich teghens de Goden op aerden had aengestelt: En die alhier edel ofte onedel geweest waren, bleven insgelijcks so hier naer: De geen die hare Goden ende Priesters niet ge-eert hadden, wiert alles weder af genomen, en met naere verschrickingen gepeijnight: Hier teghens genooten de gehoorsame veel vreughde ende schoone Vrouwen, veel Kinderen, lieffelijcke Dranck, loutere Spijse, Somers met witte en ’s Winters met warme Rocken gekleet wordende, in ruyme bedden slapende, en van gesontheyt lagchende en springende. Daer om als een der voornaemste storf, liet sijn Gemalin haer levent met sijn doode Lichaem verbranden, neffens Paerdt, Harnas, en al wat hem lief geweest was, om met hem die blijdtschap te genieten.