Berigten van het Historisch Gezelschap te Utrecht. Deel 1

[p. 158]

Paulus Potter.
Door C. Kram.

Een der beroemdste schilderstukken van Paulus Potter, bekend onder den naam van de pissende koe, wordt alleen bij de voornaamste geschiedschrijvers geboekt, die aanwijzen, hoe hetzelve van hand tot hand is overgegaan. De laatste berigten daaromtrent vindt men bij J. Immerzeel, Jr: ‘De levens en werken der hollandsche en vlaamsche kunstschilders, enz.’ Amst, 1842, en naar deze opgave bevindt het hier bedoelde kunststuk zich te Cassel.’

Fiorillo⁽¹⁾ echter schrijft: dat de pissende koe, met al de overige meesterstukken van de galerij te Cassel, in het groote magazijn naar Parijs vervoerd is, en zegt tevens in eene noot: ‘van die schilderij bestaat eene fraaije gravure van den beroemden Carl Kunz.’ Cassel heeft het grootste deel van hare, naar Parijs vervoerde voorwerpen weder terug bekomen; doch dit meesterstuk met nog 40 andere uitgezochte stukken zijn welligt voor altijd, niet alleen voor Cassel, maar zelfs ook voor Duitschland verloren. In een publiek berigt leest men het volgende:

‘“Onder de schilderijen, welke een groot vreemd monarch (de Keizer van Rusland, Alexander de Goede,) uit de galerij van Malmaison gekocht heeft, bevindt zich ook de pissende koe van Paulus Potter. Dit beroemde stuk, hetwelk in den jare 1646 is geschilderd, is met 190,000 franken betaald.”’

(1) Fiorillo. Geschichte der zeichnenden Künste. Hanover 1818. 8^o. III Band, pag. 71.

[p. 159]

Hieruit blijkt, dat, tijdens het fransche keizerrijk, die schilderij niet meer te Cassel aanwezig was, en niet is teruggekomen, doch voor den jare 1818 reeds naar Rusland vervoerd.

Volgens van den Eynden en van der Willigen, en zelfs volgens Immerzeel, die in 1842 schreef, bevond zich de pissende koe wel degelijk te Cassel. De vraag is derhalve, waar dat kunstjuweel van le Raphaël des animaux tot Neerlands luister blinkt?