De Belgische Illustratie. Jaargang 15

Op de punt des degens.
Door August Snieders.

I.
In afwachting.

't Is in het voorjaar; de boomen zijn nog kaal, doch vele hebben reeds lichtgroene punten aan de takken en vooral de witte doorn, de els en de ceringen; maar het gras is mild bestippeld met witte bloemkens, die soms trillen alsof zij het nog te koud vinden in haar zomerachtig kleedje.

De zon geeft echter reeds warmte; haar glans verheldert en vervroolijkt de akkers, weiden en het dorpke, dat ginds met zijne roode daken en zijn blauwen toren tusschen de reeds witknoppende pere- en roozige abrikozeboomen ligt.

Op het grasveld, dat zich achter eene doorneheg uitstrekt, leunt een man van middelbaren leeftijd tegen eenen in bloei komenden kerseboom, die uit de heg opschiet.

De slappe hoed met breede randen heeft zijne beste dagen beleefd; de randen hangen af en beschaduwen een gelaat dat gebruind van kleur, welgevormd, maar verwaarloosd is; het oog is vinnig en scherp; in de donkere haren teekenen zich grijze klissen af.

Het geheel is gespierd, veerkrachtig, vlug; dit spreekt uit die gestalte, al staat zij daar vadsig als een ontspannen boog; het oog tintelt zelfs van spot, misprijzen en stoutheid.

Een kale, bruine winterjas met vaal fluweelen kraag en uitgerafelde knopsgaten omvat hem; de broek heeft eene onbeschrijfbare kleur of liever kleuren; de schoenen zien er uit of zij in langen tijd geen borstel hebben gevoeld.

Zeker is het dat die kerel, met de handen achteloos in de zakken van den jas geborgen, een misselijke figuur maakt tusschen al het frissche der lente.

De man staat onder een prachtigen troonhemel, met witte bloesems overladen. De heg met fijn groene punten is een keurig behangsel en het groen met bloemen bestippeld een heerlijk tapijt voor zijn lompe schoenen: hij is als een ruige en schurftige hond in eene bloemenmand.

Al die natuurpracht hindert hem; met den zwaai van den stok, die uit den zijzak langs den rechterschouder opwaarts steekt, verjaagt hij den vogel in den kerseboom, de hommelende bie en den vlinder, en om niet te veel door de zon gehinderd te worden, trekt hij noisch den hoedrand wat dieper.

Als hij naar beneden, naar zijne schoenen ziet, speelt er een satanische lach om de lippen en hij mort:

‘Witte bloemkens der onschuld kussen de roode, verdroogde bloedbloemkens die op mijne schoenen gespat zijn.’

Alles herleeft in de natuur: hij, de vreemdeling, zou ook wel eens dienen te herleven, doch om die verandering te doen ontstaan, zou er geen vogel in den boom, maar zouden er geldstukken in zijn zak moeten zingen.

't Moet omtrent negen ure in den voormiddag zijn: de klok luidt met langzamen en afgemeten slag en die galm jaagt de zwarte kauwen en witte duiven uit den toren en doet haar over akkers, weide en boomtoppen, in breede kringen ronddrijven.

Die klokketoon roept de dorpsbewoners naar de kerk.

Op dit oogenblik buigt de vreemdeling min of meer het bovenlijf en ziet in de richting van een net buitengoed, dat op eenige honderden schreden afstand, tusschen de bruine en nog dorre beukenheggen ligt.

Men ziet het huis langs voren in al zijne hoogte, dewijl de heg, vóór hetzelve, door een ijzeren hekken vervangen is.

Het is juist geen groot huis, maar een aantrekkelijke en rustige woning in den zomer.

Het hekken wordt geopend en er verschijnen vier personen, die wij allen, evenals de vreemdeling, slechts op den rug te zien krijgen.

Het zijn twee dames in rouw; de oudste leunt op den arm der jongste; achter hen gaat een groot man, breed geschouderd en gespierd, met een kleinen bolhoed op en een grijzen overjas aan, terwijl de jongeling die nevens hem gaat, evenals de vrouwen, in rouw gekleed is.

Aan de houding alleen ziet men, dat die personen ingetogen naast elkander voortgaan; dezelfde denkbeelden bezielen allen, doch geen van hen deelt iets van zijne gedachten aan dezen of genen meê.

Wat lezen wij op de trekken des vreemdelings? Niets; hij volgt met een onverschilligen oogslag het viertal en als dit verdwenen is, ziet hij nog naar het hekken.

De klok heeft opgehouden te kleppen; een man, ons tot nog toe totaal vreemd, nadert het hekken en beweegt den belletrekker.

Een spottende lach verheldert het gezicht van den landlooper aan den kerseboom.

‘Hij...’ mompelt hij met ingehouden stem en scherp volgt het oog onder den breedgeranden hoed elke beweging van den man, die wacht om binnengelaten te worden.

Wij verlaten de schildwacht met de roode bloemekens op de verdorde en gebersten schoenen, en volgen den vreemdeling.

Deze is een welgekleed man, middelbaar doch nogal gezet van gestalte; zijn aangezicht is eenigszins geel, de zwarte baard jong en vlok- kerig, het oog achter een neusnijper verborgen heeft een trek in de hoeken, die ons onaangenaam aandoet, hetgeen echter het gewoon publiek niet zoo spoedig zal gewaar worden.

Voor de gewone massa is die persoon een fijn gentleman.

Als de oude meid, iets zooals eene uitgedroogde mumie, doch met een fijn geplooide muts op en een witten voorschoot aan, het hekken open doet, vraagt de vreemdeling:

‘Mevrouw Lindover?’

‘Zij is niet thuis.’

‘Hoe lang zal zij uitblijven?’

‘Als de kerkdienst uit is, komt ze terug.’

‘Dan zal ik wachten.’

‘Kom dan maar binnen.’

De magere meid met toegestropten mond en helder donker oogen en met de hardheid en stugheid op het wezen, gaat den vreemdeling voor; om aan dezen te toonen dat hij wel zal doen zijne schoenen op den krabber aan de deur zuiver te maken, zet zij zelf de breede sloffen op het ijzer en raspt er over heen.

Dan neemt zij eene wachtende houding aan, tot dat de bezoeker hetzelfde werk gedaan heeft en opent eindelijk de deur; tot tweemaal toe herneemt zij, op de twee matten, de beweging en stoot eindelijk eene kamerdeur open.

't Is een vierkant, zindelijk vertrek, met gebloemd tapijt op den vloer, een kristallen luchter aan de witte zoldering; met spierwitte hozen over stoelen en sofa, een vergulde penduul op de zwart marmeren schouw - en aan den muur een geschilderd mansportret.

Beurtelings wordt de vreemdeling rood en bleek, nu hij dit portret ziet; het hindert hem blijkbaar, want hij draait den rug naar de schilderij en in plaats van te gaan zitten, gaat hij ongeduldig in de kamer heen en weêr als een gevangen rat in de getraliede val.

Nu eens staat hij voor het venster en ziet den hof in; dan wendt hij zich halvelings om en waagt een oogslag op den zwartgebaarden man aan den muur, doch hij keert onmiddellijk het oog weer naar buiten en verbergt moeielijk zijne ontroering.

Een kwartieruurs heeft de vreemdeling nog slechts gewacht, en reeds vindt hij het in die kamer letterlijk te benauwd.

Nog altijd staat hij voor het venster en nu de man, dien wij onder den kerseboom hebben zien staan, voorbij het hekken gaat, overvalt den vreemdeling eene rilling.

‘Dat was Gemmer!’ mompelde hij. ‘Maar neen, dwaasheid! dat is immers onmogelijk?’

't Is of de kamer den bezoeker nu nog onaangenamer ja, benauwder wordt; ook opent hij koortsachtig de deur en de lange perkamenten mumie in den gang ontwarende, zegt hij dat hij mevrouw Lindover in de open lucht wil afwachten.

‘Dat in- en uitloopen,’ mort de meid; doch de bezoeker hoort haar niet. Hij zit reeds op de witte bank, die voor een nog ledig park staat en loert achterdochtig door het hekken of hij de figuur van zoo even niet meer in 't oog krijgt.

Neen, dat is inbeelding geweest; de kamer gaf hem die sombere denkbeelden in....

De bezoeker zit nu in den zonneschijn, den

[p. 291]

arm op de leuning der bank rustend en met de open gespreide hand deels voorhoofd en oogen bedekkende.

De oude meid ziet met klimmende achterdocht op den man en heeft lust om de buitendeur op het nachtslot te doen, doch zij bezint zich. Bang is zij niet, en in de keuken is immers nog een helper!

Nu zij in haar domein treedt, dat is in de keuken, valt haar scherp oog op een man van een zestigtal jaren, in grijzen overjas gekleed en met een ronden bolhoed op, blijkbaar een bediende, die in de afgelegde kleêren van mijnheer steekt.

De man heeft een goedig uitzicht, iets kalms, onderworpen, gerust, vertrouwend, maar toch in den hoek van 't oog iets spottends, en dit laatste flikkert een oogenblik helder op terwijl hij iets in den broekzak wegfoefelt.

‘Thomas,’ roept de magere meid, ‘voor de tiende maal moet ik u zeggen dat hier niet gerookt wordt.’

Nu speelt den koetsier, want dit is de functie van den man, die den naam van Thomas voert, een half bedwongen lachje om den mond.

‘Neen, men rookt hier niet....’

‘Zelfs in de keuken niet, waar het zoo dikwijls rookt?’ zegt Thomas.

‘Neen, zelfs hier niet.’

‘Maak u niet driftig, zuster Polycarpa; ik wilde juist mijnen varinas hier aansteken en hem onder de open lucht gaan verdampen.’

‘Dat kunt gij bij uw eigen heer doen; daar dampt men om te stikken; hier niet. Bij u zijt ge bij... burgerliê; hier zijt ge bij.... noblesse.’

Thomas trekt half lachend de schouders op.

‘Ja, gij hebt nooit geweten hoe gij u bij groot volk moest gedragen, doch ik wel; maar gij hebt ook nooit anders gediend dan bij kruideniers en ik nooit anders dan bij.... noblesse.’

‘Gij hebt het altijd hoog in de ster gehad, Polycarpa,’ zegt Thomas zacht en toch scherp.

‘Ik beken dat ik geen burgerliê zou willen dienen, zooals gij...’

‘Burgerliê?... Maar ik begrijp niet hoe gij beweert dat uwe meesteres noblesse is en dat mijn meester, haar eigen broêr, maar een gering burgerman is?’

‘Mijne meesteres noem ik en noemt heel de wereld ‘mevrouw’ en dat wil zeggen noblesse, en uw meester is mijnheer Haveling, gewezen koopman...’

‘Een rijk koopman.’

‘Ja, een koopman in chicorei.’

‘Zoo, zoo.’

‘Als uw heer noblesse was, dan zou hij dat toonen in zijn huis - en wat huis! In zijn paard - wat kreng! In zijn rijtuig - wat rammelkas! Dan zou hij u in een jas met groote zilveren knoppen steken, om uwen hoed goud galon doen en eene kokarde er tegen-aan plakken. Dat is noblesse.’

‘Ge zoudt me als een hansworst willen gekleed zien?’

‘Hansworst? Zijt ge niet beschaamd zóó de noblesse te kleineeren! Foei! 't Is de nijd die u zóó doet spreken; doch 't is waar ook, gij woont maar bij een burgerman.’

‘Och ja, wij hebben, zoo min mijnheer, ons rijtuig, ons paard als ik, wij hebben niet de minste verwaandheid; wij sukkelen zoo maar goedsmoeds door het leven, zonder ons te stooren aan 't geen de booze keukenmeiden zeggen.’

‘Gij zijt onbeschoft, Thomas, zoo iets te zeggen! Gij hebt nooit respect gehad voor uwe zuster, die de eer der familie heeft opgehouden, met nooit als met noblesse om te gaan. Zoo iets heeft mij nooit een ‘mevrouw’ durven zeggen - nooit...’

Zuster Polycarpa is gekrenkt, gekwetst; ze snikt en veegt of doet ten minste of ze met de punt van haren voorschoot de tranen afveegt, die over haar perkamenten vel stroomen.

‘Slechterik, revolutionair!’ roept Polycarpa den koetsier van den gewezen chicorei-koopman achterna, die met ingetrokken nek en heimelijk grinnekend, de keuken verlaat. ‘Gij hebt geeu hart, geen ziel, geen ingewand! Maar wacht, morgen verander ik mijn testament, morgen! Geen duit zult ge hebben, geen duit!’

Polycarpa staat recht als een kaars in de keuken en steekt bedreigend haren keukenscepter, de tang, naar den ongelukkige uit, en nu zij ziet dat ze geen gehoor vindt, zakt ze op eenen stoel neêr en zegt:

‘Neen, men heeft in dezen tijd geen eerbied meer voor de noblesse...’

Thomas rookt nu zijne pijp op de binnenplaats en leunt met den breeden rug tegen de openstaande staldeur, overtuigd dat de luimen zijner adelijkgezinde zuster zoo snel veranderen als het weêr in het voorjaar.

Polycarpa heeft gelijk gehad: koetsier, koets en paard vormen eene drieledige oudheid. Deze ziet al grijzer en grauwer dan gene, en dewijl de eigenaar van dit alles er even grijs en grauw uitziet, kan men zeggen dat die quatuor met elkander vergroeid is.

Wij bevinden ons in eene klas van deftige burgermenschen, waarvan de dame, door de ijdelheid harer keukenprinses op een blazoen verheven wordt, om alzoo, buiten haar weet, te pronken voor wat zij niet is of ook niet wil zijn.

De booze luim van Polycarpa is voorbij, nu zij, door het getralied keukenvenster, den vreemdeling in het oog krijgt, die zich nog altijd in de voorjaarszon koestert.

De man ligt nog, zoo als een kwartier uurs te voren, op de witte hof bank, ‘heel ongemanierd’ zoo meent Polycarpa, in plaats van, zoo als het aan noblesse past, in de salon op de sofa te wachten.

‘Zoo als hij zit,’ dacht de meid ‘met de beenen gekruist, de hand onder 't hoofd, zou ook de chicorei-koopman op eene bank gaan hangen...’

De afkeer dien Polycarpa voor den ouden Haveling heeft, komt echter alleenlijk hieruit voort, dat de man niet heel ruim is in het geven van drinkgeld - 't geen nochtans heel aristocratisch schijnt te zijn.

Op het oogenblik dat de keukenmeid den vreemden bezoeker in oogenschouw neemt, verschijnen de huisgenooten voor het half openstaande hekken.

Wij zien ze nu in het aangezicht.

De oude dame is lang en mager, met eene zeer regelmatige sneê van aangezicht, langs hetwelk sneeuwwitte haarkrullen neerhangen en dit zeer aangenaam omlijsten.

Polycarpa mocht van adel spreken, want inderdaad, mevrouw Lindover is eene eerbiedwaardige vrouw, in den vollen zin des woords; zij draagt den stempel van hooge onderscheiding op het wezen en daartoe brengt het rouwkleed, dunkt ons, het zijne bij.

Naast haar gaat hare kleindochter, een lief, blondachtig, bleek meisje, met groote, blauwe oogen die zoo naïef zijn als die van een kind, ofschoon Edilberga Lindover reeds twintig jaar telt. Op haar bleek gelaat leest men een diep spoor van lijden, waartegen zij gewis zoo onverpoosd niet heeft kunnen worstelen als haar broeder Robert, een flinke, stevige, maar toch ranke jongen met een vast oog en een mannelijken trek op het wezen.

Rob is negentien jaar oud en nog baardeloos, maar zijn donkerblond haar, borstelig gesneden, geeft hem dat krachtige, wat de gladde kin en wangen hem schenen te ontzeggen.

Hij gaat naast een groot, breed geschouderd man, in grijzen overjas gekleed en met een bolhoed op, en die blijkbaar de broeder is van mevrouw Lindover. Oom Huibs gezicht is grover gesneden dan dat zijner zuster, ja, maar er straalt uit zijne oogen, uit zijne houding, uit zijnen gang eene kalmte, eene gerustheid, een vreedzaamheid, eene goedigheid, die ons zelfs meer inneemt dan het uiterlijk van de oude dame.

Oom Huib heeft niets van dat hoog onderscheidene, dat bij de grootmoeder der kinderen wordt opgemerkt; hij is blijkbaar een eenvoudig burgerman, die meer denkt dan hij zegt; maar die, als hij iets zegt, hieraan den stempel geeft dien men op zijn aangezicht leest.

Het viertal treedt den hof binnen; de vreemdeling richt zich op en neemt die eerbiedige houding, welke den man van den beschaafden stand kenmerkt.

(Wordt vervolgd.)