De Belgische Illustratie. Jaargang 15

[p. 225]

[Nummer 29]

Onze gravures.

Het bolspel in het Walenland.

Dit bolspel is het geliefkoosde spel aan de kanten van Doornik. Het wordt gespeeld met drie bollen in elke partij, welke men door kleuren onderscheidt. Wie het dichtst bij het teeken, soms met een vaantje aangeduid, werpt, wint in punten. De typen, die de kunstenaar voor zijn tafereel gekozen heeft, zijn blijkbaar in de natuur opgevangen. De smid, de ontvanger, de straatjongen en anderen zijn typen, die als het ware hun adres op borst of op rug dragen.

Eene studie op de volksspelen in België zou inderdaad niet zonder aantrekkelijkheid zijn; het zou tevens veel bijdragen om het volkskarakter, in al zijne verscheidenheid, te leeren kennen. Over het algemeen zijn die volksspelen, in onze dagen, zeer humaan. Vroeger waren zij integendeel niet zelden barbaarsch. Zoo hebben strenge wetten en reglementen een einde moeten stellen aan het gansknuppelen en het bloedige hanenvechten, ofschoon wij niet begrijpen dat, als men den minderen man dit vermaak afneemt, aan den rijke en den edelman het wreede duivenschieten wordt toegelaten.

In onze dorpen vindt men weinig de beugelbaan, die zoo bloeit in Noordbrabant en van daar tot in Amerika is overgebracht, waar de beugelpartijen tusschen de brabantsche geemigreerden, met klank in de dagbladen aangekondigd worden. De beugelbaan wordt echter nog al veel in het Walenland gevonden.

het bolspel in het walenland, naar e. van gelder.

In onze streken vindt men nog zeer veel de kegelbaan, het gaai- en doelschieten, de vogelpik, de kaatsbaan, het bolspel, doch in anderen vorm als hooger is afgebeeld, de schuiftafel en Vooral de biljart. In vele gemeenten heeft zich de beschavende muziek binnengedrongen en op de zangwedstrijden en festivals hooren wij dikwijls dorpsgezelschappen, die met muziekvereenigingen in de steden kunnen wedieveren.

Over het algemeen mogen wij zeggen dat de vermaken in onze dorpen, in de laatste honderd jaren, veel van hunne woestheid hebben verloren en wij van dien kant in vooruitgang zijn, terwijl die in de steden niet zelden eene wending hebben genomen, die meer naar

[p. 226]

zinnelijkheid en wildheid overhelt. Of zijn het niet die vertooningen, die drama's en blijspelen welke de naaktste voorstellingen, de bloedigste en gewaagdste tooneelen aanbrengen, die het meest bezocht worden door het volk?

Een drama met een half dozijn moorden, een paar schotels vergif, een armvol dolken en pistolen wint het meer en meer op het stille, zedelijke en huiselijke tooneelspel, en als men in eenen Cirque, boven in het hoogste van het gebouw, eene vrouw haar leven ziet wagen, juicht men toe alsof men dronken was.

Terwijl het dorpsvolk meer en meer naar meer beschaafde vermakeu overhelt, dank zij den invloed van godsdienst en onderwijs, eischt het stadsvolk over het algemeen van zijne vermaken meer en meer Cayennepeper, meer en meer bloedzucht, meer en meer naaktheden, en de reden hiervan is, het verval van het godsdienstig gevoel en de verkeerde wending die aan het onderwijs gegeven wordt.

De wonderdocter.

Wij zijn volop in de duitsche gouwen, in het ons door Berthold Auerbach en Uffo Horn zoo geestig beschreven boerenleven. Hier gebeurt het drama in den stal van den boer, wiens schoone geit blijkkaar ad patres gaat. De wonderdocter is gekomen, heeft zijn receptenboek opengeslagen en de boer heeft het goede dier de voorgeschreven reddende medecijnen ingegeven.

Maar helaas! in stede van gered te worden, wordt het arme dier gedurig zieker; de boer trekt een bedenkelijk gezicht, verschuift op beduidende manier zijne muts met groote klep, en krabt achter de ooren, niet wetende wat hulp nu nog in te roepen. Wat den wonderdoctor betreft, deze verliest geen oogenblik zijne kalmte, en om te toonen dat hij wel degelijk met kennis van zaken gehandeld heeft, wijst hij op het recept. Gedrukt staat het, gedrukt! en wat gedrukt is, moet als waarheid in de wetenschap beschouwd worden.

De boerin, hare kinderen en de kleine geitenwachter nemen, elk op eigen handje, deel in het lijden van het arme dier, die zoo'n zoet en voedzaam melk gaf en als de schoonste geit van tien uur in den omtrek geroemd werd. Het tafereeltje is, onder meer dan een opzicht, verdienstelijk.

Op leven of dood.

De stroopers, die heimelijk in de bosschen van den adellijken heer herten neervellen, hebben in Duitschland zooveel stof geleverd voor novellen en teekeningen, als les croix de ma mere en la gloire du vieux soldat in Frankrijk, als in het begin onzer letterkundige beweging, de spaansche hoeden en spaansche mantels.

Het duitsch onderwerp, men moet het bekennen, is echter rijker en treffender dan de twee anderen: het heeft voor zich dat het meer waar, meer dramatisch is en zich, èn voor den teekenaar èn voor den schrijver, in eene schilderachtige natuur beweegt.

De kunstenaar Woltze heeft in die op duizende manieren behandelde stof, een nieuw en ingrijpend onderwerp gevonden: op leven of dood!

't Is een heerlijke, stille nacht; de volle maan rijst boven de vlakte op en straalt een eind weegs in het bosch. De adellijke heer heeft een schot gehoord, een verdacht schot. Het deed tien tegen een hier of daar een zijner vlugge herten neertuimelen.

Inderdaad, pas eenige stappen, het bosch in, heeft hij afgelegd of daar rijst tegenover de aristocratie, de verwaarloosde democratie, die niet genegen is hare prooi af te staan en het geweer tegenover het geweer plaatst. Een van de personen moet hier vallen: er is geene keus; de dood dobbelt, welk offer er vallen zal: of de adellijke heer, of de arme strooper.

Wij denken echter dat het de eerste zijn zal, omdat de schilder den tweede zoo krachtvol, zoo stout, zoo gluipend en sluipend heeft voorgesteld.

Een nieuwe visch.

Hoeveel de wetenschap in de laatste jaren dan ook gevonden hebbe, toch blijft er in de natuur veel op te merken en zal het menschelijk oog nog vele nieuwe wonderen ontdekken in de diepte der zeeën, in de diepte van den grond, in de diepte der hemelen. In 1880 werd een fransche stoomboot le Travailleur ten dienste gesteld eener kommissie van natuurkundigen, die zich ten doel stelden, de diepte der zee te onderzoeken. Van deze kommissie maakten deel de heeren A. Milne-Edwards, markies Follin, E. Perrier, (Bordeaux), L. Vaillant, Fischer, Marion en Sabatier.

De visch, waarvan wij hier eene teekening meedeelen, werd opgehaald op de kusten van Marokko, niet verre van de Kanarische eilanden, en, volgens opgaaf van den heer Milne Edwards, op 2300 meters of 7080 voet diepte. Deze visch, die fluweel zwart is, heeft den naam naam gekregen van Eurypharynx pelecanoides; hij wijkt van alle andere typen af en moet plaats nemen in eene gansch bijzondere familie. De groep die hij nochtans het meest benadert, is die der Gymnelis, welke wij in de noordelijke wateren van Europa ontmoeten.

Het wonderlijkste dat deze visch in zich heeft, is de groote zakkerige mond die tevens deels tot spijsverteering zal moeten dienen, want de maag is zeer klein: de mond is tandeloos; alleen op het uiterste einde staan twee tandjes.

De zak aan den mond doet aan dien der pelikanen denken. De zwemvinnen hebben niet veel te beduiden, zoodat men denken moet dat het dier zich weinig beweegt en zijne prooi rustig afwacht; die zwemtoestellen bepalen zich bij de stekels op rug en buik. Ook de ademingsorganen zijn weinig uitgebreid.

Deze wonderlijke visch bevindt zich in eene temperatuur van + 5 graden, en de zeebedding was een roodachtig slijk, schier uitsluitend samengesteld uit schelpsoorten.