De Belgische Illustratie. Jaargang 15

[p. 73]

[Nummer 10]

Onze gravures.

In het land der pharao's.

Egypte is voorzeker een der landen, welke op dezen oogenblik het meest de aandacht der wereld tot zich trekken. Men onderzoekt zijn verleden, men beschouwt zijn tegenwoordig, men tracht zijne toekomst te raden.

Zijn verleden was grootsch, rijk in weelde, rijk in trotsche kunststukken, in macht en beschaving. Dit getuigen nog de puinhoopen zijner graven, tempelen en steden; zijn tegenwoordig is zoo klein, zoo gering, zoo armzalig als zijn verleden grootsch was; zijne toekomst?

Wie zal dit vraagteeken beantwoorden! Zeker is het echter dat de europische invloed dieper in Egypte dringen zal en eindelijk pogen om te werpen wat het verledene tot nu toe zoo trouw had bewaard. Waar de Engelschman zich neerzet, wordt men ook spoedig zijne ijzeren werking gewaar.

Egypte heeft, niettegenstaande de veelvuldige inbreuken, op zijne aloude zeden en gebruiken reeds gedaan, echter nog altijd veel uit zijn oud verleden bewaart en onder dit opzicht mag men zich soms nog in de dagen der Pharao's terug denken. Dat is het geval met den landbouw, die erg ten achter is en zeker van onze europische bevindingen veel zou kunnen leeren.

Alexandrië, wij zegden het reeds, is eigenlijk eene europische stad, doch natuurlijk met oostersche typen gemengd. De rijtuigen zijn er talrijk en prachtig, de straten breed, de gebouwen hoog, en sluieren zich hier de oostersche vrouwen nog, dan ontmoet men er maltezer, italiaansche, fransche en engelsche dames, die de mode van Parijs volgen.

in het land der pharao's, naar beavis.

‘'t Is,’ zoo schreef een onzer vrienden, ‘eene gemengde stad, de lieftalligheid van het Oosten vereenigend met de genoegens en het comfort van Europa. Op de Groote Markt en in de Franque-straat ontmoeten elkander de abyssinische vrouw met haar langen witten sluier, de maltezer dame met haar kapsel of fadetta van zwarte zijde, de egyptische, die slechts het onderste deel van het gelaat verbergt, de europische die openlijk haar wezen laat zien. De tulband gaat den europischen hoed voorbij; het vurig arabisch paard dartelt er den langzamen kameel vooruit en de ezel pikkelt naast den fiacre, dien hij eene hardnekkige concurentie maakt.’

Ofschoon Alexandrië natuurlijk nog veel oos-

[p. 74]

tersch bevat, moet men dieper het land in om dit karakter in zijne volle kracht te zien. De spoorweg brengt u naar Kaïro, door eene streek, die hare schoonheden heeft. De velden zljn blijkbaar vruchtbaar. De palm-, dadel- en banaanboom rijzen in prachtige groepen op; kameelen, buffels, drommedarissen en boven u in de heldere lucht, arenden op breede wieken drijvend, verlevendigen het helder verlichte landschap.

De leemen hutten der fellah's zetten wel is waar niet veel vroolijkheid bij, doch wel hier en daar een helder gekleurd minaret, de koepel van een moskee, een wit landhuis; doch als men dat landschap en die fellah's ziet met hunne onvolmaakte werktuigen, bij voorbeeld met hunne ploeg, die door een os en een lijdzamen kameel getrokken wordt; met werkliê en vrouwen die water scheppen in hun vaatwerk van eigenaardigen vorm, dan mag men zich daar gerust eenige eeuwen terugdenken.

Kaïro zelf is eene oostersche stad in den vollen zin des woords. Sommige straten zijn zoo eng, dat op den rug des kameels gezeten men het hoofd stoot tegen de elkauf - een soort van alkoven, die op den gevel der huizen vooruit steken en uit welke de bewoners van weerskanten elkander zeer goed de hand kunnen geven.

Rijk aan prachtige moskeeën is Kaïro, rijk aan paleizen, rijk in kostbare vorstelijke graftomben, rijk aan allerhande mahomedaansche herinneringen en heiligdommen. Bij iederen stap dien men doet in de straten, in de tuinen van Shoebra, in of buiten de stad, spreekt dat oostersch karakter en hier denken wij dat dit laatste nog geruimen tijd, misschien eeuwen, tegen de europische inwerking zal bestand zijn.

Deze laatste zal het landschap, zal de steden kunnen vervormen, doch niet zoo lichtelijk het karakter des volks.

De jacht in vroeger tijd.

Wij zijn volop in het jachtsaizoen. Onze tegenwoordige Nimrods trekken voor dag en dauw naar hunne gepriveerde jacht, vermoorden daar eenig wild en keeren als gewone stervelingen van hunnen tocht terug. Wat al verschil met de jacht in de oudheid, toen er niet alleen een welgemikt schot noodig was, om het wild machtig te worden, maar eene stoutheid en behendigheid, welke ons, gepommadeerde jagers, doet beven.

Ziet de jagers uit de middeneeuwen! De tocht door het ongebaande bosch, met de oude bemosde stammen, door het kronkelige kreupelhout, dorens, varen en lis doen aan iets tooverachtigs denken. Wat al gevaren verzellen hier de jacht; wat al kracht, stourheid en behendigheid bij het besturen van het paard en het werpen der spies is hier noodig om het vliegende hert machtig te worden!

Gansch die samenstelling is breed, bezielend, levendig. Men hoort als het ware den wilden galop en het gesnuif der paarden, het breken en kraken der takken, den kreet der jagers, het gejank en geblaf der honden. Vooruit, ongenadig vooruit, tot dat het vluchtende hert zal gevallen zijn!

In later eeuwen, in de meer beschaafde tijden, werd de jacht ook een meer verfijnd genoegen, onder ander met den valk, en zoo hoog stond dat vermaak in aanzien, dat wij in de edicten over de jacht van het Consistorie van den Horen van Turnhout, geschreven vinden: ‘alsoo wy verstaen datter eenighe van famelooze ende seer onachtbaer conditie, gelyck vilders van peerden, ende diergelycke, hun dagelyks vervorderen te jaghen’, en dat de edicten tegen die personen van verachtelijke conditie zware straffen uitspraken.

Men joeg volgens het voorschrift ‘hayr met hayr ende pluym met pluym,’ dat wilde zeggen bij voorbeeld herten en hazen met honden; reigers, patrijzen en ander gevogelt met den valk.

De jachten waren inderdaad feestelijke optochten, waaraan de vrouwen op hakkeneien gezeten, deelnamen.

Zelfs de valkenjacht is in onze dagen ten ondergegaan; zij was voor eenige jaren nog op het Loo, het lustverblijf des konings van Nederland in voege; zij bestaat nog op de landgoederen van eenige rijke lords in Engeland, doch dit alles behoort tot de uitzonderingen, tot de zeldzaamheden.

Nu, zooals wij zegden, bepaalt zich het jachtvermaak tot een zeer burgerlijk plezier: het neerschieten van eenen haas, een konijn, een patrijs, en als de Nimrod onbehendig is en met geen leegen zak naar huis komen wil, koopt hij hier of daar, van dezen of genen strooper, een stuk wild, dat misschien reeds acht dagen te voren in strop of net gevangen en beulachtig de nek omgewrongen werd.

Kleine wilddieven.

Enfants, n'y touchez pas, zingt men in de lieve romance, nu reeds een twintigtal jaren oud, waarin men bij de kleine en onbarmhartige schoolbeulen genade smeekt voor het nest met kleine vogels: die hoop der lente, die liefde der moeder! Dat lied hebben de kleine rakkers gewis niet gekend, evenmin als zij de wet gedachtig waren, die hun verbiedt vogelnesten te rooven. Gelukkig worden zij op het feit betrapt door den heer van het kasteel, die hun, het is te hopen, het wreedaardig feit streng zal doen bekoopen.

Een der groote plichten in de opvoeding, door de schoolmeesters te volbrengen, is zeker wel den kinderen in te prenten dat het niet alleen eene koude wreedheid is de vogelnesten te rooven en de kleinen aan eenen bijna zekeren dood prijs te geven; maar nog dat men een onberekenbaar nadeel doet aan den landbouw, aan den oogst, met het getal vogels van alle soort te verminderen.

De goede God heeft ze niet geschapen om ons te benadeelen. Indien zij al een deel van onze winsten opeten, dan is dit slechts eene onbeduidende vergelding voor het goede dat zij doen. Eenige handvollen graan, die zij ons kosten, bevrijdt ons van een leger van insekten die, bleven zij bestaan, ons totaal zouden verarmen. De lieve vogels zijn de weldoeners van den mensch, en ik denk het mijnen plicht, wanneer de winter komt en de sneeuw, als een doodslaken uitgespreid, de kleine zangers doet sterven van honger, in mijnen hof of op de binnenplaats de sneeuw weg te keeren en de arme hongerlijders te voeden.

Wat het tafreel betreft, dat ons door den duitschen schilder Böker wordt voorgesteld, het is, in wat de groep kinderen vooral aangaat, zeer schoon en waarheidsvol getypeerd. Ziet dat kleine kruidje-roer-me-niet eens, en achter haar die twee deugnieten, deze die verlegen en bang op zijn muts bijt en de andere die zich wil verbergen, om de strenge oogen van den landheer te ontgaan: - allen zijn plichtig en zouden eene duchtige priegeling verdienen.

Doch als zij nu eens aan dien rijken heer zegden: Maar wij doen slechts in 't klein, wat gij doet in 't groot, mijnheer?...’

Winemuka, indiaansch opperhoofd.

De Roodhuiden, waarvan pater de Smet zoo geestig en onderhoudend weet te vertellen, verdwijnen dagelijks meer en meer van den aardbodem, minder door het geweer van den Amerikaan, dan door den brandy, dien men er heenvoert en die deze krachtige stammen van langzamerhand vernietigt.

Nog geen drie honderd jaar geleden telde men anderhalf millioen Roodhuiden; vandaag zijn er nog pas eenige duizenden meer en een nieuwe Cooper zal weldra een roman kunnen schrijven de laatste der Roodhuiden, zooals gemelde schrijver de laatste der Mohikanen schreef.

De romanschrijvers hebben het karakter en de gewoonten van dezen stam dikwijls onder al te dichterlijke kleuren voorgesteld; doch als men de sierlijke brieven van den Dendermondschen missionaris leest, die met hen geruimen tijd leefde, moet men bekennen dat er grootsche en verhevene trekken in dat onbeschaafde volk schuilden, en dat de moed als eene aangeborenheid kon beschouwd worden.

Onder die stammen telt men de Pah-Yates, de Plathoofden, zoo genoemd omdat zij den schedel der pasgeboornen stelselmatig plat drukken. De Plathoofden zijn door onze moderne ‘beschaafd’ niet bij middel van hoogere denkbeelden en veredeling; maar wel bij middel van het vat brandewijn, overigens het meest gebruikte middel daar waar de missionaris niet optreedt met het kruis.

Het portret, dat wij van Winemuka laten zien, toont genoeg dat het opperhoofd van dien stam niets meer bezit van de fierheid van voorheen: hij heeft zooveel mogelijk het europisch kostuum aangenomen, en paradeert daarin als een zotskap op onzen karnaval.

Alle dichterlijkheid van den primitieven mensch, met al zijne gebreken en zijne groote hoedanigheden zijn verdwenen, en wij moeten glimlachen om het diep verval, zoo zedelijk als lichamelijk, dat zich in dien persoon kenmerkt.