De Belgische Illustratie. Jaargang 14

De oude schilderij.
Eene vertelling van A.W. Bos.

(Vervolg.)

Den volgenden dag was Jan reeds vroeg aan 't werk. Onder de werkzaamheden stelde Jan de reden al op, die hij tot Nathan Cracau zou houden, zocht hij antwoorden op de vragen van Nathan, die hij zelf uitdacht. - Ongeveer om tien uur ging de deur open en stond Nathan Cracau in de kamer.

‘Morgen, Jan.’

‘Morgen, Nathan, wel geslapen?’

‘t Kan niet beter, Jan.’

‘Zoo, dat doet me genoegen.’

Nathan ging regelrecht naar de schilderij en zegde: ‘Wel, Jan, zal ik haar maar meênemen?’

‘In het geheel niet, Nathan! Is zij u honderd franken waard, - mij ook.’

‘Royaal gespoken,’ riep Nathan lachend; ‘maar dat is de vraag niet. - Wilt ge haar verkoopen, ja of neen?’

‘Neen, Nathan.’

‘Even goede vrienden,’ zegde Nathan Cracau en ging de prenten aan de andere muren eens bezien. - Na eenige oogenblikken zich daarmede bezig gehouden te hebben, zeî hij:

‘Wilt ge twee honderd franken voor uw schilderij hebben, Jan?’

‘Nog geen drie honderd,’ zeî Jan.

‘Nu, drie honderd franken geef ik er ook nog voor,’ zeî Nathan.

‘Waarvoor?’ vroeg Netje, Jans vrouw, die juist met koffie in het werkplaatsje kwam.

‘Wel voor uw schilderij,’ gaf Nathan tot bescheid.

‘Voor welke schilderij, Nathan? Ik weet van niets.’

‘Voor onze schilderij met Maria,’ zeî Jan tot zijne vrouw.

‘'t Is veel, drie honderd franken,’ zeî Netje Draed hardop.

‘Ja, lieve juffrouw, zoo'n bod krijgt ge er van uw leven niet meer voor!’

‘En toch verkoopen wij haar niet,’ zeî Jan dadelijk.

[p. 368]

‘Bedenk u er nog maar wat op,’ sprak Nathan, heengaande. ‘Ik kom morgen wel eens terug.’

Jan en zijne vrouw dachten den geheelen dag aan de drie honderd franken. - 't Was voor hen eene heele som, - 't aanbod was aanlokkelijk, en de beide echtgenooten besloten dan ook de meening van juffrouw Hard te vernemen. Het mensch was dien dag uit, maar des avonds, na het avondgebed, zou men er over spreken. De meening van juffrouw Hard was de schilderij te verkoopen en een schoon steenen beeld in de plaats te nemen. Vrouw Draed was terstond dezelfde meening toegedaan, maar Jan weigerde.

DE ARGALI'S.

‘Ik kan niet van de schilderij scheiden, zeî hij. ‘Het stuk heeft in het geheel geene waarde en toch wil de jood het koopen. Waarom? Misschien om Maria, mijne dierbare moeder, te bespotten! Neen, dat nooit! Maria, wees duizendmaal gegroet!’ riep Jan en hij richtte een kushand naar de schilderij. De vrouwen brachten niets in 't midden; ze begrepen dat het toch niet zou helpen. Toen den volgenden dag de jood om antwoord kwam, deelde Jan hem dan ook mede dat hij het stuk niet kon krijgen, doch Nathan Cracau liet zich nog niet uit het veld slaan; hij scheen 't doek te willen hebben en hij bood vier honderd franken. - Jan ging voort met te weigeren, ofschoon zijne vrouw en juffrouw Hard hem om strijd aanspoorden, de schilderij te verkoopen.

‘Nu,’ zeî Nathan eindelijk, ‘ik geef u er nog honderd franken bij, maar ook niets meer. Vijf honderd franken, 't is geene kleinigheid, zoo'n geluk overkomt u nooit meer!’

‘Doe het, Jan,’ zeî vrouw Draed.

‘Ge moogt het niet laten,’ bracht juffrouw Hard in 't midden.

Er heerschte eene plechtige stilte in het werkkamerke. Jan zag beurtelings naar den jood en de schilderij. Hij voerde een hevigen strijd in zijn binnenste. Eindelijk zegevierde zijne liefde voor Maria en de oude schilderij, en met tranen in de oogen riep hij:

‘U verlaten, Maria? - Dat nooit! - Wees duizendmaal van mij gegroet!’

‘Nathan Cracau,’ sprak Jan, ‘ge kunt het doek niet koopen.

‘Ge zijt een domme vent, Jan!’

‘'t Kan gebeuren, Nathan. Maar toch krijgt gij het doek niet.’

De jood ging heen en kwam niet terug. De vrouwen waren getroffen over het besluit van Jan. Ze zegden evenwel niets en gingen naar het woonvertrek van juffrouw Hard. Nauwelijks had Jan de beide vrouwen boven gehoord of hij viel op de knieën en dankte Maria voor hare hulp en bijstand. Tegelijk bad hij eenige ‘Wees gegroeten’ tot rust zijner overledene moeder, die altijd een grooten eerbied voor de schilderij getoond had. ‘Maria, wees duizendmaal gegroet,’ sprak hij opstaande en na eenige oogenblikken klonken de vroolijke hamerslagen weêr door het werkkamerke.

III.

Op den namiddag van den 16^den juni van hetzelfde jaar als wij in het vorige hoofdstuk geschreven hebben, gingen twee personen, een man en eene vrouw, door de Augustijnen-straat te Antwerpen. De man scheen haast te hebben, want wij hooren hem aanhoudend zeggen: ‘Netje, stap wat harder, het gaat binnen kort zes slaan.’ - De vrouw gehoorzaamde aanstonds aan 't verzoek om het even snel weêr te vergeten. - Het mensch scheen ook erg vermoeid te zijn: haar gang was traag en loom.

Eindelijk was ons tweetal aan 't hoekhuis gekomen. De man ziet met welgevallen naar een bord op den muur en leest overluid:

‘Jan Draed maekt op de maet
Laerzen fijn van snee en draed.’

‘Mijn vader zaliger kon toch aardig dichten,’ zeî hij bij zich zelven en meteen draaide hij de kruk om, doch - de deur is gesloten.

‘Zou juffrouw Hard uit zijn?’ zegt de man tot zijne vrouw.

‘Ik weet het niet, Draed,’ antwoordt zij.

Wij hebben dus met Jan Draed en zijne vrouw te doen, lezer. De menschen zijn op reis geweest, zij zijn hun neef te Leuven een bezoek gaan brengen. Juffrouw Hard heeft als naar gewoonte op de affaire gepast. Ze schijnt het ditmaal heel slecht gedaan te hebben, want, zoo als we zagen, stond Jan voor een gesloten deur.

‘Ik zal maar eens bellen, Net,’ zegt Jan tot zijne vrouw.

‘Doe dat, Jan.’

Jan belt. - Alles blijft stil. - Jan belt nog eens, ditmaal hard, zeer hard. - Alles blijft stil.

‘Jan Draed! - Jan Draed! - Hier is de sleutel!’ wordt er van de overzij geroepen. Jan en zijne vrouw zien achter zich en buurvrouw Willems komt met een sleutel aangeloopen.

‘Dag, Net, - dag, Jan,- goed vermaakt?’ zegt vrouw Willems.

‘Flink,’ zegt Net. - Jan spreekt niet: hij bidt zijne drie ‘Wees gegroten:’ het angelusklokje klepte. Daarom had de man ook zoo'n haast, hij wilde met slag van zessen thuis zijn om het ‘angelus’ voor de schilderij te kunnen bidden.

‘Ik had de kleine Lize nog wel gezegd,’ zegt vrouw Willems, ‘goed op te letten of er niemand bij u aan de deur kwam, maar ze schijnt op den loop te zijn, ik zie haar nergens. 't is een kruis, kinders, wees.....’

‘Buurvrouw,’ vraagt Jan,’ waar is juffrouw Hard?’

‘Ik kan het u niet zeggen. - 't Mensch is heel den dag al zoo raar. - Ze is al driemaal uit geweest. - Straks is zij met de policie teruggekomen. En nu is ze alweêr een uur weg. Wat er aan scheelt weet ik niet.’

Jan en zijn vrouw zien elkaar vragend aan. Draed neemt den sleutel en opent de deur. - Alles is in orde. Hij gaat in zijn werkkamerke, ziet in 't rond en - verbleekt.

‘Net,’ roept hij, ‘Net!’

Zijne vrouw, die nog altijd met vrouw Willems stond te praten, komt naar binnen en gaat in het werkkamerke bij Jan.

‘De schilderij, Jan,’ roept zij. ‘Waar is de schilderij?’

Jan ziet zijne vrouw aan en aan de woorden van vrouw Willems denkende, zegt hij:

‘Gestolen, Netje. - De oude Jood.....!’ Jan zwijgt.

De schilderij was dus weg. - Of zij gestolen was, zullen wij later vernemen. Jan en zijne vronw zien met meewarige oogen naar de plaats, waar het doek gehangen heeft. - Zij spreken geen woord, maar hun stilzwijgen en de tranen, die Jan stort, zijn op 't oogenblik veel welsprekender. - Ze zouden wellicht nog lang zoo gestaan hebben, hadde de komst van juffrouw Hard hun geene verademing komen schenken.

‘Juffrouw, waar is onze schilderij?’ roept Jan Draed, toen juffrouw Hard in 't kamerke trad.

‘Ik weet het evenmin als gij, Jan.’

‘Weet je het niet, juffrouw?’ vraagt Jan.

‘Neen, Jan. Gisterenmorgen hing zij er nog: ik heb er toen nog mijn gebed voor gedaan. En dezen morgen was zij weg. - Ik schrikte erg, toen ik haar niet zag. - Toen ik wat bij gekomen was, ging ik eens denken, wie er gisteren in 't kamerke waren geweest. Slechts twee hadden werk gebracht en die twee hadden beiden naar de schilderij gezien.

‘En wie waren dat?’ vroegen Jan en zijne vrouw bijna uit één mond.

‘Pater Ambrosius en Nathan Cracau,’ sprak juffrouw Hard.

‘Nathan Cracau!’ riep Jan. ‘Nathan Cracau,’ herhaalde zijne vrouw.

‘Ge begrijpt, dat ik dadelijk op Nathan dacht,’ zeî juffrouw Hard.

‘Natuurlijk, natuurlijk,’ herhaalden Jan en zijne vrouw.

‘Maar de man is zoo onschuldig als een pas geboren kind,’ hernam juffrouw Hard. ‘Ik ben bij de policie geweest, - ze hebben een onderzoek ingesteld, zoowel hier als bij den jood, maar 't heeft alles tot niets geleid. De commissaire de police heeft mij bovendien gezegd, dat de onschuld van Nathan Cracau hem overtuigend gebleken is.’

‘Dus is onze schilderij weg,’ riep vrouw Draed, ‘want pater Ambrosius zal ze toch wel niet hebben.’

‘Wel neen,’ sprak juffrouw Hard; ‘ik heb zijn eerwaarde zelf de deur uitgelaten.’

‘Onze schilderij is weg!’ riep Jan. ‘Maar ik zal haar terug krijgen! - Maria zal mij helpen zoeken! Ik zal haar vinden. Zij verlaat hare kinderen niet! Kom, bidden we om hare hulp en bijstand!’

Jan Draed, zijne vrouw en juffrouw Hard knielden neder en na eenige oogenblikken klonk het: ‘zoete, lieve Moeder Maria, bid voor ons,’ het eenige wat in het werkplaatske gehoord werd. En dat ‘Maria bid voor ons,’ ‘help ons door uwe voorspraak’ werd iederen dag herhaald, doch vruchteloos; de schilderij was wegen bleef weg. Verlaten wij echter even Jan Draed om een bezoek te brengen aan de pastorie.

(Slot volgt.)