De Belgische Illustratie. Jaargang 14

De wederwaardigheden van een bijziende, door hem zelven verteld.
Humoreske van J.R. van der Lans.

(Vervolg.)
II.
Ik onderneem eene gewichtige reis.

Ge moet weten dat ik de oudste zoon was uit een talrijk gezin, dat bijzonder rijk met dochters was gezegend. Wij waren maar kleine burgermenschen, zoo dat de vooruitzichten van ons, kinderen, nu juist niet schitterend waren; maar mijn vader spiegelde zich voor dat zijn oudste zoon, met de rijke talenten, hem door de natuur geschonken (hm!), dit alles eenmaal verhelpen zou, en droomde voor mij eene glansrijke toekomst, die tevens de toekomst mijner vele zusters verzekeren zou.

Hij had een vriend in Amsterdam wonen, met wien hij geregeld briefwisseling hield, maar dien ik nooit de eer gehad heb te zien. Van dezen voornamelijk moest de groote fortuin komen, die door mij in onze familie zou overgaan. Vader had namelijk dien heer eens grootelijks verplicht: hij had hem het leven of althans iets dergelijks gered. Nu had die amsterdamsche heer in de Oost fortuin gemaakt en had daarbij eene eenige dochter, die ik als klein meisje wel eens bij ons gezien had en die mij toen goed bevallen was. Dat meisje had eene flinke erfenis te wachten, niet alleen van haar vader, maar ook van een amerikaanschen oom van den echten stempel.

Al dien rijkdom zou ik eens het mijne noemen; want, zoo vertelde mijn vader mij zoo dikwijls ik het hooren wilde, die Emilie van Kersbergen moest mijne vrouw worden. Dat was tusschen mijn vader en diens vriend sinds jaren afgesproken, en de goede man twijfelde dan ook niet of het zou er eenmaal van komen. Reeds meermalen had hij op mijn toekomstigen rijkdom gezinspeeld, ofschoon hij er zich nooit in het bijzijn mijner broers of zusters of van vrienden over uitliet; ik voor mij liet mij het denkbeeld van lieverlede inprenten en ik moet eerlijk bekennen, dat ik reeds de schoonste luchtkasteelen gebouwd had, toen mijn vader mij op zekeren keer onder vier oogen bij zich riep en zegde:

‘Hoor eens, Willem, ik heb daar een brief gekregen van mijnheer Van Kersbergen, mijn goeden vriend in Amsterdam, die mij daarin weêr aan onze afspraak herinnert dat gij en zijn dochter een paar moet worden. Hij vindt goed dat ge elkaar leert kennen en zon daarom wel met Emilie hier willen komen; maar het meisje schijnt zoo wat een bedorven kindje te zijn en wil er in 't geheel niet van hooren haar vader hierheen te vergezellen of alleen bij ons te komen logeeren. Daarom, zoo schrijft hij mij, moest gij zelf maar naar Amsterdam komen, om de kennis met zijn dochter aan te knoopen, en dan zou alles van zelf in orde komen.’

Om de waarheid te zeggen, hoorde ik die mededeeling met een poppelend hart aan. Van den eenen kant zwol mij de borst van blijde verwachting, dat het luchtkasteel, 't welk men steeds voor mijn oog had opgetimmerd, eindelijk onder dak gebracht zou worden; maar van den anderen kant bekroop mij de vrees voor het gewicht der zending, die ik te vervullen had. Mijn vader, die voorzeker verwacht had dat ik huizen hoog zou gesprongen zijn, wist mij echter zooveel van de vriendschap en de erkentelijkheid van den heer Van Kersbergen te vertellen, en stelde mij de zaak zoo gemakkelijk voor, dat de blijde hoop ten slotte de bange vrees geheel uit mijn hart verbande, en ik met ongeduld het oogenblik te gemoet zag, waarop ik de gewichtige reis zou aanvaarden.

‘Mijnheer Van Kersbergen wacht u in het begin der volgende week; het is vandaag donderdag; me dunkt, als ge morgen eens vertrokt, dan kondet ge onderweg nog verscheidene bezoeken in het belang van onze zaken afleggen; dat ging dan in eene moeite door. Hoe denkt ge daarover?’

‘Ik vind het goed, vader.’

‘Nu, dan zal ik mijn vriend schrijven, dat hij u aanstaanden woensdagmorgen verwachten kan, en luister nu eens naar hetgeen ik u omtrent die reis te zeggen heb.’

Thans volgde eene breedvoerige uiteenzetting van de manier, waarop ik mij van mijne zending te kwijten had; vader schreef mij tot in de kleinste bijzonderheden de gedragslijn voor, die ik moest volgen; hij belastte mij met zijne complimenten voor den heer Van Kersbergen en diens gezin, drukte mij op het hart dat ik mij zoo gunstig mogelijk moest voordoen, overlaadde mij met raadgevingen en deed mij eindelijk den weg kennen, waarbij hij mij de plaatsen aanwees, die ik moest aandoen en mij zegde wat ik daar te verrichten had.

Ik had niets op zijne beschikkingen aan te merken en pakte nog denzelfden avond mijn valiesje, waarin ik de grootste pronkstukken van mijn toilet, zoo als een paar fijne engelsche hemden, een paar gouden manchetknoopen en een blauw zijden das met een juweelen speldje, verzamelde. Den volgenden dag ging ik vol hoop op reis.

Ik kan niet anders zeggen of mijn tocht was zeer voorspoedig; ik trof schoon weêr, en de verschillende zaken, die ik hier en daar had te regelen, liepen zeer goed ten einde, - kleine ongelukken niet meê te rekenen. Dit goed begin scheen mij een gelukkig einde te voorspellen en ik maakte mij reeds gelukkig in het vooruitzicht, misschien binnen het jaar de echtgenoot te zijn eener ‘millioenenjuffrouw.’

III.
Mijn eerste ongeluk op reis.

Ik was de stad mijner bestemming reeds bijna genaderd en bevond mij op een dorp in de nabijheid, waar ik bij zekeren heer Veldhuizen een bezoek had af te leggen. Het was reeds ver in den middag, zoodat ik mij haasten moest, wilde ik nog den zelfden avond in Amsterdam zijn, hetgeen intusschen niet strikt noodzakelijk was; want doordien mijne reis bijzonder voorspoedig was geweest, had ik nog een heelen dag tijd.

Het was prachtig weêr; de zon scheen dat het een plezier was, maar er was lommer genoeg om mij voor hare felle stralen te beschutten. De vogeltjes zongen in de boomen het hoogste lied uit, zoo dat het scheen of alles mij tot vroolijkheid en hoop wilde stemmen. De weg was omzoomd met schoone buitenplaatsen en tuinen; maar meer en meer vervuld met de gedachte aan de bereiking van mijn doel, bouwde ik in mijne verbeelding een lustverblijf op, dat al de villa's, die ik ooit gezien had, in rijkdom en heerlijkheid overtrof. Het huis, dat ik mij droomde, was omringd met een engelsch park met prachtige bosch- en watervakken; ik had bouw- en weiland, eene boerderij met toebehooren, ja ook een eendekooi en een vinkebaan. Het huis zelf kwam met die omgeving overeen en wedieverde met een vorstelijk buitenverblijf. Het had een aantal prachtige zalen en vertrekken, op het kostelijkst gemeubeleerd, en in eene dier zalen zaten op eene donzige sofa eene dame en een heer. Die heer was natuurlijk Willem Tobber en de dame.....

‘Hei! hei!’ klonk mij op eens in de ooren, en op dien kreet stortte mijn zomerpaleis plotseling ineen als de muren van Jericho op het trompetgeschal der Israëlieten. Ik zelf werd in dien val meêgesleept; want eer ik wist hoe ik het had, lag ik zoolang ik was op den grond, met een gevoel alsof mijn neus platgedrukt was, en of er van weerskanten met een mes in gesneden werd.

Ik stak de handen uit en raakte in een aantal gespannen draden verward, waarover ik gestronkeld was. Mijn tweede beweging was naar mijn neus te grijpen, dien ik nog in zijn gewonen omvang op zijne oude plaats voelde zitten. Maar bij dat gebaar viel mijn bril aan twee stukken op den grond; want hij was midden doorgebroken, zoodat de twee glazen mij van weerszijden in den neus waren gedrongen. Tot overmaat van ramp was ik daarenboven mijn hoed kwijt.

‘Hola!’ had op het oogenblik van mijn val iemand geroepen, dien ik met mijne plotseling ontwapende oogen maar schemerachtig in de verte kon onderscheiden. Hij kwam op mij toegeloopen, terwijl uit eenen hof ter zij van den weg, waar een aantal jonge meisjes zich met schommelen en wippen vermaakten, eene fanfare van gelach oprees.

‘De stumper is bijziende,’ hoorde ik een der meisjes zeggen; ‘hij is over de koord van de lijnbaan gestronkeld.... O 't loopt nogal goed af,’ voegde zij er lachend bij, ‘zie! hij staat alweêr op zijn beenen.... Wacht! zijn hoed is in het water gevallen; wij zullen den drenkeling redden.’ En de hulpvaardige jonge dame liep op een drafke weg, door een half dozijn harer vriendinetjes gevolgd.

Ik was wezenlijk opgestaan, maar stond totaal hulpeloos, daar het plotseling verlies van mijn bril mij nog meer bijziende gemaakt had dan ik eigenlijk was, terwijl de voorzichtigheid, door de ondervinding gescherpt, mij belette een stap verder te zetten.

De meisjes kwamen terug en voor zoover mijne oogen mij veroorloofden te zien, had een van haar een langen staak of iets dergelijks in de hand, waarmê zij naar mijn hoed vischte, die in de sloot gerold was. De uitroepen harer gezellinnen stelden mij in staat den loop van het reddingswerk te volgen; want zien kon ik het niet, daar de zeeldraaier mij op het oogenblik eene heelkundige operatie deed ondergaan.

Hij had mijn zakdoek, die bij een tip uit mijn jaszak stak, in het water der sloot gedoopt en waschte mij daarmeê het bloed van het gezicht. Vervolgens haalde hij een builtje tabak uit zijn eigen zak, nam er eerst een pruim uit, scheurde toen van het papier een paar reepjes af en plakte mij die tegen den neus, even als een barbier die de wonden heelt, door zijne onbehendigheid geslagen.

‘Zie zoo!’ zegde de zeeldraaier en zette mij den drupnatten hoed op het hoofd, dien de meisjes aan het uiteinde van den staak naar de overzij hadden gestoken. Er volgden uit den hof luidruchtige toejuichingen als gold het de kroning van een keizer, en ik gevoelde grooten lust mij aan die eerbewijzing te onttrekken; maar mijne bedremmeling deed mij zulke onvaste

[p. 255]

stappen zetten, dat de zeeldraaier klaarblijkelijk in de meening gebracht werd dat ik met den dubbelen geesel van blindheid en lamheid geslagen was, en het noodig achtte mij een steun en leidsman meê te geven.

‘Hei, Tienis!’ riep hij zijn leerjongen toe, ‘ga eens met mijnheer meê en breng hem bij IJzak op het dorp. Dan kan hij een nieuwen bril koopen; de man struikelt nog over zijn eigen adem.’

Tienis was aanstonds tot hulp gereed en stak zijn arm door den mijnen, om mij weg te leiden alsof ik een wezenlijke blindeman was, terwijl een drietal andere jongens - want waar die bij zulke gelegenheden vandaan komen is den hemel bekend - aan mijn linkerarm gingen hangen. En zoo werd ik als een dronken man onder sterk geleide en onder het gegiechel der meisjes naar het dorp gebracht, waar de vrouwen over de onderdeur kwamen liggen en elkaar over de straat toeriepen:

‘Zie, zie! daar wordt er al weêr een opgebracht!’

Bij den brillenjood aangekomen loodsten de jongens mij het huis binnen, alsof ik op mijn beenen niet meer staan kon, en IJzak kwam driftig uit den achterwinkel stuiven onder den uitroep:

‘Voor wat zoo'n kompaal in me heis? scheer je weg, rhapalje!’

‘Nou IJzak,’ zegde de jongen van den lijntouwer, ‘maak u maar zoo dik niet; deuze menheer mot een bril van u koopen. Wees maar blij, dat we hem bij u gebracht hebben.’

‘Neghotie, meheer?’ vroeg het joodje op een heel anderen toon. ‘Een bril? Nha, dan ben ik tot je orders.’

Inmiddels was ik bezig mij de jongens van het lijf te schudden door hun al het kleingeld uit te deelen, dat ik bij mij had, en onder luid hoera, waarbij de winkeldeur werd open en dicht gesmeten, dat de ruiten daverden, stormde de bende naar buiten.

‘Meheer mot een bril hebben?’ ging het joodje voort. ‘Ik heb ze van alle nhommers; ik zel meheer helpen zoo goed of ie mijn eigen broer was. Ik zel me kleinen jongen effetjes roepen.... Mhozesie!’ schreeuwde hij door de glazen binnendeur, ‘Mhozesie! khom es af met me khassie!’

‘Mhozesie’ kwam af met het ‘khassie’ dat behalve brillen ook pijpestokers en lampenschoonmakers bevatte.

‘Khijk es, meheer, dat is een nhet fhijn brilletje; dat is expres voor u gemaakt, en ik gheef het je khedo as er in Amstherdam een beteren te vinden is.’

Zijne waar aldus aanprijzende, poetste IJzak de glazen van den bril af en zette hem mij heel galant op den neus, maar met geen betere uitwerking dan of ik een paar stukken matglas voor de oogen kreeg.

‘Dheuze dan, meheer?’ - En ik probeerde er nog een met hetzelfde gevolg.

‘Dheuze dan?’ - Maar ook die derde proef lukte niet, ondanks het spreekwoord dat alle goede dingen in drieën bestaan.

‘Mhaar dan is meheer miops!’

‘Ja, ik ben bijziende.’

‘Dhan bhen ik bhang dat ik meheer niet zel kennen helpen. Miopse brillen, dhaar is hier gheen vraag naar. Mhaar we zellen het nog es probheeren. Mhozesie! haal het andere doosie es af!’

‘Mhozesie’ kwam met het andere ‘doosie,’ dat echter evenmin een bril bevatte, die voor mijn oogen paste.

‘Efijn, even ghoeie vrinden,’ zegde de jood. ‘Mhaar whacht, nou gheloof ik dat ik meheer toch helpen kan.’

Hij schoof een laadje achter zich open, haalde er een overgroote leeren kasken uit en bracht daaruit een bril te voorschijn, zoo als ik mij herinner dat mijn overgrootvader er een gedragen had; cirkelronde glazen, zoo groot als de bodem van een bierglas, en een garnituur, zoo dik of het een paardetuig was.

‘Khijk es, meheer. Da's nog een anthikiteit! Da's gheld waard; maar as ie je phast, dhan gheef ik hem u voor een bhagatel! Alle mhenschen motten leven, en meheer is toch ook alle menschen niet, wat zeg u, meheer?’

Dit zeggende had hij mij het hoofdstel voorgedaan, zoo dat mijn neus onder den ongewonen last dreigde te bezwijken; maar wat het glas betreft, het was of er een scherm voor mij opgehaald werd, zoo helder zag ik op eens. En daar ik al treurige ervaring genoeg omtrent het gemis van een bril had opgedaan, was ik zoo blij met dezen bril, dat ik aanstonds den prijs vroeg en betaalde. Wat hij mij kostte weet ik niet meer, maar wel herinner ik mij toen de opmerking gemaakt te hebben dat het spreekwoord van de twee joden en één bril ook op één jood van toepassing is.

Hoe het ding mij stond bleek uit den schaterlach, die zich voor het vensterraam deed hooren, maar die overigens ook de plaasters op mijn neus kan gegolden hebben. Een paar van de kwaêjongens van daareven waren terug gekomen en drukten hun neus plat tegen de vensterruiten zonder zich te bekommeren om het geroep van den jood, dat hij geen ‘kompaal’ voor zijn ‘dheer’ wou hebben en een ‘eghent’ zou roepen.

Ik verliet den winkel en de buurt en stapte flink door, om de opmerkzaamheid der voorbijgangers te ontgaan, die niet weinig door mijn merkwaardigen hoofdtooi werd gaande gemaakt.

(Wordt vervolgd.)