De Belgische Illustratie. Jaargang 13

De geheimen van een Amsterdamsch Huurbordje, door Ravo.
(Slot.)

‘Ja, en dat is een artikel, waar mijn vrouw niet in doet; ze is 'n goed wijf, maar ze heeft één gebrek, hetzelfde, dat de huisvrouw van Loth na haar omkijken kreeg: ze kan niet meer lachen.’

‘Als ik ook altijd lachte wanneer jij 't graag hebt, dan kon ik wel als gaper voor 'n aptekerswinkel gaan staan.’

Allen gierden het uit, ook Ree; juffrouw Ree alleen, wier onbeweeglijk gezicht wel iets van 'n gaper had, bleef onverstoorbaar kalm, en scheen niet te begrijpen, dat zij iets bepaald geestigs gezegd had.

't Was inmiddels tijd geworden voor het eten, en daarbij liep alles vrij rustig af. Men scheen goeden appetijt te hebben, en getrouw te willen blijven aan het oude hollandsche spreekwoord: als de katjes muizen, dan mauwen ze niet. Dit belette evenwel niet, dat de flesch goed werd aangesproken. Onophoudelijk toch hoorde ik Ree, of Bruinvis, of Schelpman drinken op elkander, op den boekhandel, de oesters, de Politieke Vlinder, of op de respectieve vertegenwoordigsters van het schoone geslacht, en ten slotte meende ik zelfs een ernstigen dronk van Ree te hooren op de verbreking der toovermacht, die de lachspieren van zijn vrouw gekluisterd hield. Of mijnheer Ree door ernstig te kijken - wat hij nooit deed - iets onweêrstaanbaar komieks kreeg, of dat hij werkelijk een soort van bezweerder was, daar ben ik nooit achter kunnen komen; maar zooveel is zeker, dat op hetzelfde oogenblik juffrouw Ree in een hoorbaren lach schoot - den eersten, verklaarde Ree nu plechtstatig, sedert de geboorte van zijn tweede kind.

Dit bijna ongelooflijke feit, dat juffrouw Ree, tot nadenken gekomen, ongetwijfeld minder aangenaam moet hebben gestemd, bracht eene buitengewone vroolijkheid teweeg, en als hadden de dames Bruinvis en Schelpman op zulk een ontknooping gewacht, begonnen haar tongen voor goed los te raken.

‘Jongens!’ schreeuwt Ree eindelijk boven alles uit, geheel uit het oog verliezende, dat hij ook dames aan tafel had, ‘weet jelui wel, hoe laat het is.... half-zeven; zoo we dus nog thee willen drinken, dan wordt het zoo zachtkens aan tijd. Juffrouw Bruinvis, mag ik je wel als Melpo.... neen als Ju.... och, ik meen als schoone schenkster aanstellen; want mijn vrouw heeft zich vandaag vergaapt,’ lachte hij, ondeugend zinspelende op den gaper.

De thee deed haar plicht, zij werkte calmeerend; van lieverlede scheidden zich de dames van de meer en meer tot de nuchtere practijk terugkeerende heeren in haar onderhoud af.

‘Nou met je ons toch eens zeggen,’ sprak Schelpman, ‘hoe je 't aanlegt, Ree, om zoo ontzettend veel geld te verdienen. Je Politieke Vlinder was bij ons ook wel 'n broodwinning, maar hier is ze een goudmijn.’

‘Och, Schelp, dat is zoo eenvoudig mogelijk, jongen. Je hebt wel eens gehoord van den Amerikaanschen Barnum, hè? Nou, ik volg zijn recept: ik maak vertoon, ik bluf, ziedaar alles. Zie eens, ik heb voor jelui volstrekt geen geheimen. De geheele redactie bestaat uit drie hoofdpersonen: den administrateur, dat is Bultman; den redacteur, dat is Knipveld, en mijn per soontje, den expediteur. Soms doe ik ook wel iets aan redactiewerk, maar alleen wat de gemengde berichten, de aneedoten betreft.....’

‘Dan zal die Knipveld het wel verbazend druk hebben, om de krant driemaal in de week vol te krijgen,’ meende Schelpman.

‘Toch niet, Schelp, toch niet; alleen het vertalen

[p. 412]

van een feuilleton kost hem misschien wat hoofdbrekens; maar voor het overige heeft hij een werkzamen assistent in zijn schaar. Een hoogst enkele maal een hoofdartikeltje over een populair onderwerp: Jeneverduivel, huiselijke tevredenheid of zoo iets, en klaar is Keesje; de rest leveren de groote bladen. Van buitenland is totaal niets eigen werk, en van het binnenland, op 'n zeldzame uitzondering na, alleen 'n enkel vechtpartijtje of 'n ongelukje.’

‘Dan verdien jij je duiten weêrgaasch gemakkelijk,’ zegt Bruinvis, met een verwondering, die niet geheel vrij van jaloerschheid is. ‘Een ander mensch moet dag en nacht zwoegen en slaven, en hij kan nog ternauwernood rondkomen.’

de zadelriem is los, naar p. outin.

‘Ja maar, beste Bruintje - gaat Ree voort, - daarin zit niet de kunst om geld te maken. Als jij bijv. - zonder je te na te willen komen - zoo'n zaak op touw zette, is 't lang niet zeker, dat je slagen zou. Je moet er slag van hebben, dat is het groote geheim. Ik ken mijn volkje. Niet alleen worden uit de berichten der andere bladen zorgvuldig de meest schokkende gekozen, wat den leeslust zeer bevordert; maar 't voornaamste is, dat je op reusachtige schaal colporteert, en van tijd tot tijd iets nieuws bedenkt. En dat doe ik. Ik heb nu een leger van jongens met heldere kelen en goede longen in mijn dienst, allen in uniform, die met stapels kranten, te zwaar soms om te

[p. 413]

dragen, de stad in alle richtingen doorkruisen. Overal, waar je komt, zoowel op hoofdgrachten - waar ik het dienstdoend personeel van lectuur bedien - als in stegen, hoor je roepen: ‘De Politieke Vlinder, heeren!’ Zoo'n jongen is in de uitoefening van zijn functie een zuivere democraat; hij maakt geen onderscheid: werkelijke heeren, zondagsheeren, werklieden in hun boezeroen, tot zelfs keukenprinsessen, werkmeiden en schoonmaaksters - alles is bij hem ‘heer’, mits hij maar verkoopt. Alleen Zondags, als hij met de verdiende duiten uitgaat, is in zijn schatting niemand ‘heer’, behalve hij. En die snuiters maken zaken, dat verzeker ik je. Zou je wel willen gelooven, Bruin, dat een van die jongens verleden jaar 175 000 exemplaren heeft afgezet? Neen, hè..... en toch is het zoo.’

de bedelaar, naar bastien lepage.

‘Dat is geen kleinigheid,’ bromt Bruin; ‘ik zou haast in staat zijn om mijn boekenwinkel aan kant te doen en voor jou looper te worden. Wat jij, Schelp?’

Schelp dacht er ook zoo over, en ofschoon Ree wellicht zeer goed begreep, dat zijn uitweidingen de jaloezie van beiden hadden opgewekt, deed hij alsof hij niets bemerkte.

‘Kom, jongens, nog een flesch, voor dat wij scheiden,’ roept hij op hartelijken toon, en nadat de flesch ontkurkt is en de glazen zijn leeg gedronken, gaat hij voort:

[p. 414]

‘Zie je, Bruin, en dan is er nog iets; want niet van de groote oplage alleen moeten wij het eigenlijk hebben, maar van de advertenties, en ik heb die dus zoo goedkoop mogelijk gesteld, namelijk 1-3 regels 30 cent. Zoodoende zijn zijn ze onder ieders bereik, 'n Vracht lui, die nou bij me adverteeren, zouden er hartelijk voor bedanken, als, gelijk bij de andere bladen, bijv. 1-6 regels minimum was. Als zij in 3 regels kunnen zeggen wat zij te zeggen hebben, dan zouden ze wel mal moeten zijn om toch voor zes te betalen.’

‘Jawel, jawel, dat is heel practisch van je, Ree,’ verklaart Bruinvis op goedkeurenden toon, dank zij waarschijnlijk de nieuwe flesch - ‘het bewijst, dat die Ree toch 'n beste kerel is.’

‘Of hij 't weet,’ stemt Schelpman toe; ‘ik zeg maar: vele kleintjes maken 'n groote.’

‘Juist, Schelp, dat vind ik ook,’ zegt Ree.... kloek, kloek, kloek, de flesch doet haar plicht.

‘En dan,’ vervolgde Ree, ‘je moet van tijd tot tijd niet op 'n paar honderd franken zien. Als een arme drommel te helpen is, of als een volksfeest gevierd wordt, dan moet je iets doen, dat aanleiding geeft, om van je door de andere bladen te laten zeggen, bijv.; De firma Ree & Co., uitgevers van De Politieke Vlinder, is zoo welwillend het drukwerk ten behoeve van het weldadigheidsconcert kosteloos te leveren; ofwel: De firma Ree & Co. onthaalde op hare kosten de kinderen van de Vereeniging tot verbetering van den Volkszang. Zie je, dat zijn allemaal dingetjes, waarmeê je het volk vangt. Bij 'n bom d uiten, die je verdient, sta je bovendien nog bekend als een weldoener des volks....’

‘Wat denk je dit jaar uit te halen?’ onderbreekt hem Bruinvis. ‘Met dat gratis concert en vuurwerk voor je lezers heb je bepaald succes gehad, kerel. Ze hebben er bij ons op de sociëteit wat over gelachen. “Net iets voor Ree! net iets voor Ree!” hoorde je van alle kanten.’

‘Daar heb ik al eens over gedacht, jongens, maar ik ben het met mij zelven nog niet eens kunnen worden. Misschien zou het zoo kwaad niet zijn, zoo ik voor een avond het Paleis voor VoIksvlijt af huurde en in den tuin 'n soort van kermis organiseerde.... enfin, vandaag of morgen valt me wel een denkbeeld in. En nu, jongens, 't ga je goed, hoor. Misschien kom ik jelui eerstdaags ook eens opzoeken, en je weet, mijn huis staat altijd voor je open. Al wordt Ree rijk, hij blijft voor jelui dezelfde ouwe jongen, daar kan je staat op maken.’

Met deze woorden eindigt Ree, voor de laatste maal de glazen vullende, het gesprek; men staat op, maakt zich gereed, neemt afscheid, schreeuwt nog eens Van beneden: ‘Nou, gezondheid! ajuus!’ wat boven door de gastvrouw slechts flauw wordt beantwoord, en juffrouw Ree is alleen, want de kinderen slapen, en Ree brengt zijn gasten weg.

‘Zes flesschen hebben ze leeg gedronken,’ mompelt gemelijk; ‘die Ree schenkt maar toe; 't is of het geen geld kost. Ik weet warempel niet, wat hij er aan heeft, om die menschen zoo royaal te trakteeren. Als je bij hen komt, dan laten ze het kaaltjes afloopen met bier en jenever. Dan moet je juist bij de vrouw van. Zoo'n boekewurm kommen, die zoo hard is als 'n spijker. Waar zou die boekewurm het ook in 's hemels naam vandaan halen?....’

Met deze en andere opmerkingen van gelijken aard verkortte juffrouw Ree zich den tijd, in afwachting van haar man, dien zij eens goed de waarheid zou zeggen, dreigde ze. 't Scheen echter, dat een voorgevoel dezen waarschuwde; althans zij wachtte en wachtte, 't sloeg 11 uur, 12 uur, 1 uur, doch wie er kwam, Ree niet. Juffrouw Ree was woedend, en ik waag het niet den stroom van scheldwoorden terug te geven, die haar echtvriend, ofschoon hij reeds meer dan genoeg had, nog te slikken kreeg, 't Was akelig om aan te hooren, meent ge? Toch niet: Ree dacht als altijd aan het recept van zijn dokter, en hoewel eenigszins zijn stem verheffende, naar gelang zijn beminnelijke gade luider tierde, was hij volstrekt niet boos, maar reciteerde - dat was zijn gewone wraak - tusschen de scheldwoorden door allerlei versjes. En op het stuk van ‘uit de vuist rijmen’ was hij sterk, dat beloof ik u.

‘Nachtlooper!’ klinkt het uit den mond der vrouw.

‘Keesje had een flesch gebroken,
Al in zijn maag;
Hij had een stuk er van gestoken,
Al in zijn kraag,’

variëerde Ree op den braven Van Alphen.

‘Ja, zuiplap.....’

‘Jantje zag de wijnflesch wenken,
En de glazen waren groot;
't Scheen dat Jantje wou gaan schenken,
Schoon zijn vrouw het hem verbood.’

‘Beul van je vrouw.....’

‘Drie grocjes gaf mijn vader mij,
Omdat ik vlijtig pooi.
Ik dronk er nog een vierde bij,
En kruip nu in mijn kooi.....’

‘Moordenaar van je kinderen....’

‘Zou ik voor mijn wijfje vreezen?
O, die goede beste schat
Maakt, dat ik gerust kan wezen.
Tootjelief, ik ben zoo zat.’

‘Daar heb je dan wat om op te frisschen!’- Ik ontstelde; want naar het geplas te oor deelen, moest de razende vrouw haren man den inhoud der lampetkan hebben toegeworpen. Tot nu toe was het nog nooit zoo ver gekomen. Wèl had Ree, als hij wat rijkelijk aan Bacchus geofferd had, er pleizier in, zijn vrouw door zijn kalmte te plagen en te tergen - wat ik zeer zeker niet mooi van hem vond, al moest ik ook dikwijls om de manier, waarop hij het aanlegde, lachen - en dan kreeg hij den wind van voren; maar een golf, zoo als nu, was nog nooit over het dek geslagen, Ik hield mijn hart dan ook vast; ik meende reeds gegil te hooren van ‘Help! help! moord! moord!’; ik zag Ree geboeid naar de gevangenis sleuren; ik hoorde hem veroordeelen, met aanneming van verzachtende omstandigheden, 15 jaren tuchthuisstraf..... verbeeld u dus mijne verbazing en verlichting, toen hij na een poos stilte - waarschijnlijk gebruikt om zijn oogen uit te wrijven - hikkend voordroeg:

‘Hoe dankbaar ben ik, kleine man,
Voor schelden en wat nat;
Ik reciteer al wat ik kan,
En krijg tot loon een bad.’

Gelukkig bleef het daarbij; alleen nog zei hij, dat hij 's anderendaags van het gebeurde een binnenlandje zou maken, of een gemengd bericht, voor zijn Politieke Vlinder, en daarna snurkte hij, dat......

‘Man, word toch eens wakker, je zit daar nu al meer dan een uur te slapen, en je snorkt, dat het niet is uit te houden.’- Met deze woorden werd door mijn vrouwtje aan mijn droom een einde gemaakt, en weg waren Arnold en Marie, Ree en zijn vrouw, Bruinvis, Schelpman, - verdwenen in den nevel, die ons gewoonlijk in de eerste oogenblikken na het droomen overblijft. Het bordje alleen was werkelijkheid; doch toen ik den volgenden dag het Singel passeerde, en het een dankbaren blik wilde toewerpen, zag ik het tot mijn verwondering en tevredenheid binnen gehaald. Mijn droom was dus zijn afscheidsgroet geweest.