De Belgische Illustratie. Jaargang 13

De Parijsche commune
Door A.J. Meijs Pr.
(Slot.)

De maat der ongerechtigheden was vol; weinig meer dan twee maanden tijds was de levensduur der Commune, en gedurende die kortstondige heerschappij heeft zij zich doen kennen als de waarachtig natuurlijke vrucht der goddelooze beginselen onzer eeuw. Den hoogmoedigsten opstand tegen God en alle gezag, het zoeken naar bandeloos genot en de schending van alle recht en eigendom heeft zij openlijk gepredikt, en des noods, met vernietiging van geheel Parijs, in praktijk gebracht.

Frankrijk heeft dat alles met leede oogen aanschouwd, met verkropte woede aangezien. Hevig geschokt en diep verontwaardigd staarde het op de verwoestingen, die de laffe snoodaards bij hun aftocht hadden aangericht, en de gerechte wraak bleef niet uit; duizenden ondergingen de welverdiende straf. De acten der terechtzittingen, waarin de gevangen communards gevonnisd en de afwezigen bij verstek veroordeeld werden, vormen gansche boekdeelen in de archieven der fransche rechtspleging.

De verdedigers en voorsprekers der Commune - en deze worden er helaas maar al te veel gevonden¹⁾ - hebben het getal der opstandelingen, die door de linietroepen op staanden voet gedood zijn, ontzettend vergroot, zelfs tot verscheidene tienduizendtallen opgevoerd. Natuurlijk wordt het wrekend gezag door die lieden ook in deze zaak van de grootste wreedheid en willekeur beschuldigd. Doch de officieele stukken bewijzen, dat het getal diergenen, weIke door de verbitterde en getergde fransche soldaten gevangen genomen en aanstonds gefusilleerd zijn, niet meer dan tusschen de zeven- en achtduizend bedragen heeft. Rekent men daarbij de ongeveer tien duizend schuldigen, die naar Nouméa of elders gebannen zijn, dan moet men bekennen dat de justicie, in Frankrijk jegens de 150.000 lieden, die de zaak der Commune gediend hebben, niet zoo buitengewoon streng gehandeld heeft.

Het grootste getal der schuldigen is aan de straf ontkomen. Opmerkelijk zijn de verschillende listen en uitvindingen, waarvan de vluchtelingen zich bediend hebben, om aan het argus-oog der policie te ontsnappen. Velen hunner hadden in de laatste dagen der Commune reeds de noodige voorzorgsmaatregelen genomen, om bijtijds hunne galons en waardigheidsteekenen voor andere kleeren te kunnen verwisselen: dan werden baard en snor handig afgeschoren, en de woeste, krijgshaftige commune-held was op eenmaal in een stemmig burgerman herschapen. Nooit zag men in Parijs zoovele baardelooze gezichten als in de eerste dagen na de Commune. Anderen namen tot de vreemdsoortigste vermommingen hunne toevlucht, en bereikten bijv, in het kostuum van schoorsteenveger of ossendrijver of als livreibediende van een voornaam heer de buitenlandsche grenzen²⁾. Ja, zelfs heeft het priesterlijk kleed, dat onder de Commune zooveel als eene veroordeeling gold, in die dagen meer dan een commune-man van den dood gered. Een individu had zich het gewaad van een bisschop, den hoed met gouden kwasten, paarsche kousen, enz. weten aan te schaffen. Als een vreemd prelaat nam hij zijn intrek in een hôtel, en daar hij waarschijnlijk wel eens gehoord had van een bisschop van Hermopolis in partibus infidelium, teekende hij zich bisschop van Thermopylen i.p.i. De vreemde titulatuur wekte achterdocht bij de policie, die dit episcopaat wel wat uit al te vreemde streken vond. Zij deed onderzoek naar den titularis, en nam den zoogenaamden bisschop gevangen. Gelukkiger was Cluseret, een befaamd hoofd der Commune. Deze kwam op zijne vlucht bij een zeker geestelijke, die hem bekend was, aankloppen, en verzocht, dat deze hem in zijn huis verbergen zou. De priester is Verschrikt en weifelt een oogenblik. ‘Zoo ge mij wegjaagt, word ik voor uwe deur doodgeschoten,’

1) Ook in ons land zijn er stemmen tot verdediging der Commune opgegaan; o.a. heeft de ex-dominee DomelaNieuwenhuis die droevige taak aanvaard en eene brochure het licht doen zien, waarin de meeste gruwelen der commune-mannen òf verontschuldigd, òf op rekening van Versailles geschoven worden. Wel is het te verklaren, hoe een man met communistische beginselen als Domela Nieuwenhuis de misdaden zijner geestverwanten tracht te verbloemen, doch zoolang men nog aan godsdienst, gezag en waarheid hecht, kan men, dunkt ons, met de gevoelens van den ex-predikant moeielijk medegaan.

2) Ondanks al die vermommingen zijn er natuurlijk toch velen herkend en gevat. Opmerkelijk is het, dat de vroegere ijdelheid der commune-mannen later meermalen aan de policie een hulpmiddel geleverd heeft, om de opsporing der schuldigen te vergemakkelijken. Velen hadden namelijk ‘in de goede dagen’ hun portret laten maken. Het liefst poseerden zij voor den fotograaf in groot tenue voor eene barricade. Deze portretten waren later in de handen der vervolgers natuurlijk een gevaarlijk wapen tegen de vluchtelingen.

[p. 396]

zegt de commnnard. ‘Kom dan binnen,’ antwoordt de geestelijke, ‘ook vroeger dienden de kerken tot toevluchtsoord voor misdadigers; kom binnen, en wees niet bevreesd.’ Eene maand lang bleef Cluseret bij dien goeden priester. Toen het uur daar was om te ontkomen, trok hij eene toga aan, en kwam veilig over de grenzen.

biddende grieken.

Wel verre van bekeerd te zijn schijnen de ontsnapte booswichten door hunne nederlaag nog woedender geworden. Het is ongelooflijk, met weIk eene driestheid die lieden in hunne latere bijeenkomsten, vooral te Londen, zijn opgetreden. Niet alleen komen zij er openlijk voor uit, een of ander gruwelstuk onder de Commune bedre ven te hebben, niet alleen dat zij hunne misdaden verheerlijken, maar zelfs voor de toekomst leggen zij hunne schandelijke plannen bloot. Hunne programma's zijn reeds opgemaakt; daarin komt o.a. voor de lijst der mannen, die zij het eerst zullen vermoorden, als cenmaal de zaken weêr in hunne handen zijn. Priesters en vorsten nemen in die reeks eene voorname plaats in. Uit al het doen en laten dier revolutionairen blijkt voIkomen de waarheid van hetgeen wij reeds vroeger gezegd hebben: zij zullen niet rusten voordat hun streven, de omverwerping der geheele maatschappij en de voIkomen triomf van het proletariaat of den vierden stand bereikt is. Slechts met vernietiging van eene der beide partijen zal die groote wereldstrijd eindigen.

[p. 397]

En Frankrijk, wat is er sinds de Commune van dat ongelukkige land geworden?

verleden en toekomst.

Op den beruchten heuvel Mont-Martre, waar het droevig en vreeselijk drama een aan vang nam, zijn de grondslagen gelegd voor een prachtigen tempel, die het opschrift dragen zou: ‘Sanctissimo Cordi Domini nostri Jesu Christi Gallia poenitens et devota.’ Aan het allerheiligste Hart van onzen Heer Jesus Kristus, het boetvaardige en toegewijde Frankrijk.’ Zoo wilde dit land boete doen en eerherstel geven voor de zonden der Commune. Helaas! nog zijn de muren niet omhoeg gerezen, nog altijd is die tempel onvoltooid. De eerste indrukken zijn voorbij, en het betere deel der fransche bevoIking heeft het sinds dien tijd al meer en meer moeten afleggen tegen de goddelooze meerderheid. Priesters en kloosterlingen zijn uit hunne instellingen verjaagd, en de misdadigers der Commune, van hunne boeien bevrijd, met gejuich en gejubel in Frankrijks hoofdstad binnengehaald. Weêr wordt er de godsdienst vervolgd en gelasterd, weêr wordt er openlijk de bloedige revolutie gehuldigd, en priester- en vorstenmoord gepredikt. Wat moet er van Frankrijk worden? Wij weten het niet, wij durven ons aan geene voorspellingen wagen, maar één ding is zeker: zonder godsdienst gaat Frankrijk te gronde. Want ondanks allen stoffelijken bloei van het door de natuur zoo rijk bedeelde land, ondanks de schatten, die onophoudelijk

[p. 398]

aan zijne schatkist toevloeien, ondanks het democratisch woord, dat Gambetta, de man van Belleville, de man van het oogenblik onlangs sprak: ‘Frankrijk gaat eene schoone toekomst tegemoet, omdat nu niet één man, maar omdat alle burgers voor den opbouw en de bescherming van den staat zorg dragen,’ ondanks dat alles blijft eeuwig de waarheid van het goddelijk woord: IJdel is de arbeid der werklieden, als de Heer het huis niet bouwt; tevergeefs waakt de wachter, als de stad niet bewaakt wordt door God.

Voor Frankrijk, den oudsten, den bevoorrechten zoon der Kerk, voor zijn ondankbaar voIk, steeds zoo mild door God gezegend, is het bedreigend woord des Heeren reeds in vervulling gegaan: ‘Mijn toorn zal tegen hen losbarsten, en mijn aanschijn zal Ik voor hen bedekken. Ik zal hen prijk geven aan de verwoesting: alle rampen en verdrukkingen zullen hen kwellen, tot dien dag, waarop zij eenmaal zullen uitroepen: ‘Waarlijk, al deze rampen hebben ons getroffen, omdat God niet met ons was.’

Moge, door de gebeden der duizenden rechtvaardigen, weIke Frankrijk nog bezit, die dag spoedig voor het ongelukkige land aanbreken.