De Belgische Illustratie. Jaargang 13

[p. 343]

De familie Picardi.
Novelle door I. Molenaar.
(Vervolg.)

Als een tegenstelling van dit beklagenswaardig wezen volgen wij liever Emma en Kobe op reis naar de stad, zoo als de laatste zich uitdrukte.

Het was Kobe vreemd te moede, toen hij zoo vertrouwelijk naast zijn vroegere juffrouw mocht loopen en dat nog wel als iemand, die in zekeren zin als haar beschermer optrad.

Hij kon het niet laten, nu en dan eens op zij naar haar heen te zien. Was zij die blozende dame, indertijd zoo sierlijk gekleed en nu met een betrokken wezen in een eenvoudigen kapmantel gehuld, de dracht der eenvoudige burgers en armen? ‘Zonderling,’ dacht Kobe, ‘maar wij zullen zien dat wij het zaakje er goed afbrengen.’

Hierover nadenkende zegde hij, na een geruimen tijd zwijgende naast Emma te hebben voortgestapt: ‘Het is nu toch maar jammer, juffrouw, dat gij het adres niet weet van dien Perveri, het zal nu lastig zijn hem te vinden....’

‘God zal ons wel helpen, Kobe; sedert gister heb ik weêr moed gekregen.’

‘Waarom ook niet, juffrouw; het geluk is de wereld nog niet uit. Wat had ik, teen ik bij uwe ouders diende? En nu ontbreekt mij niets. Onze Lieve Heer kan al aardig werken: zonder Hem hadt gij mij nooit gevonden, dat is mijn overtuiging, en ik geloof ook zeker dat wij zullen slagen....’

Kobe redeneerde nog lang zoo door, maar hoe dichter hij bij de stad kwam, hoe stiller hij werd. Die stedelingen zijn voor sommige dorpelingen vreeselijke menschen. Zijn boter in de stad verkoopen, dat had hij meer gedaan, maar naar iemand zoeken en dat misschien nog wel een groot heer, was geen alledaagsche zaak voor hem. Hij maakte bij zich zelven reeds allerlei plannen. In de eerste plaats dacht hij, zouden het de kommiezen wel weten, die aan de poort stonden; daar passeerden toch de meeste menschen, zij moesten Perveri toch ook wel kennen.

Toen zij aan de St.-Jacobspoort gekomen waren, liep hij, zich vermannende, regelrecht op een der ambtenaren aan.

‘Heb je wat aan te geven?’ vroeg deze barsch, want wie speelt niet eens gaarne voor gebieder; een boer toch, daar stond hij ver boven.

‘Nee nikske,’ antwoordde Kobe in den vlaamsch en tongval, ‘maar ik - kik wilde ouw wel eens vroagen of de gij nie wist woar de heer Perveri woont.’

‘Het moet een schilder wezen,’ voegde Emma er bij.

‘Dan moet de gij hier nie wezen, boaske, maar aan de Kademie, daar zullen ze het wel weten, zulle!’

‘Zoo,’ zei Kobe, die den kommies aan bleef zien, ‘aan de Kademie!’

‘Hebde ge me niet verstoan?’ snauwde deze.

‘Ja, ja,’ antwoordde Kobe bedremmeld, ‘jawel, aan de Kademie; nou, dan moeten wij dat ding maar eens opzoeken.’

‘Weet gij dan niet, Kobe, waar dat is?’ vroeg Emma.

‘Ik heb er wel eens van gehoord, maar.....’

‘Ben je dan nog nooit in het gebouw geweest waar die schilderijen te zien zijn?’

‘Al tweemaal,’ zei Kobe, ‘eens met de groote kermis en eens op Sacramentsdag.’

‘Nu, daar moet het onmiddellijk bij zijn.’

‘Wacht eens,’ zei Kobe, ‘dan moeten wij eerst de St.-Jacobsmarkt over; de Koningstraat, de Keizerstraat, de Hamanstraat.... en de Paardenmarkt is er ook kort bij.... wij zullen liet wel vinden.’

Een kwartier later stonden beide voor de bewuste plaats, zoekende naar de Kademie, een verkorting van het woord Academie.

‘Nu is daar,’ wees Kobe, ‘het huis waar al die schilderijen te zien zijn, maar de Kademie waar die is.....’

‘Ik geloof, daar vlak naast, verder den hof in,’ antwoordde Emma. ‘Otto heeft daar wel eens over gesproken. Laat ons maar doorgaan, wij kunnen het beproeven.’

Nauwelijks echter waren zij de poort binnen, die toegang tot den tuin verleende, of een brommerige neusstem riep hen achterna: ‘Waar wilde gij naar toe, het museum is niet open van daag!’

‘Dat weet ik wel’ antwoordde Kobe, ‘maar wij moeten aan de Kademie zijn bij de schilders.’

‘Loop dan maar recht uit en trek daar aan de bel.’

Emma kon, in weêrwil van haar treurigen toestand, niet nalaten te glimlachen; want in den persoon met zijn neusstem, had zij, volgens een vroegere beschrijving van Otto, iemand erkend die de studenten om zijn droge, korte manier van doen, ‘den os’ noemden.

Nadat zij volgens de aanwijzing van ‘den os’ gehandeld hadden, kwam er iemand voor, wiens spraak duidelijk een Duitscher verried. Hij was surveillant in de schilderklas en diende over dag tevens als portier voor de school.

Wij mogen gerust zeggen dat Emma het geluk gediend had; want zoo iemand hen in deze zaak kon helpen, dan was het die man.

‘Zoo,’ zegde hij, na Kobe gehoord te hebben, ‘dat komt goed uit - gij wilt als model dienen? Gisteren nog is Perveri hier geweest, of ik geen geschikt vrouwenmodel voor hem wist. Gij zult het best doen zelf naar hem heen te gaan; hij woont in de Twaalfmaandenstraat, kort bij de beurs. Als gij het Jan-van-Lierstraatje of het Paternosterstraatje doorgaat, dan komt gij er spoedig.’

Kobe en Emma vertrokken, den Duitscher bedankende. Emma echter niet zonder een beklemd hart; zou hij de zelfde zijn, dien zij in Brussel ontmoet had? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

‘Was er wat nieuws, Morre?’ vroegen de leerlingen als uit één mond toen de surveillant in de schilderklas was terug gekomen.

‘Ja, wel wat nieuws, jongens, maar niet wat voor jelui, dat is geen spek voor je bek.’

‘Wat was het dan?’

‘Een mooie vrouw; schoon blond haar en prachtig fijn van kleur.’

‘Hoezee voor Morre!’ lachte er een, ‘hij weet ook al van fijne kleuren.’

‘Beter dan gij, blankbek, kladschilder, hoeveel verf zul je nog versmeren, eer je iets goeds zult maken!’

‘Bravo!’ riepen eenigen.

‘Maar waarom,’ zoo werd er weêr gevraagd, ‘is dat niet wat voor ons, Morre?’

‘Omdat jelui te gemeen bent en die vrouw te fatsoenlijk, nu weet jelui het.... maar het is elf uur; het model moet rusten.’

Bij deze woorden stapte een man die tot model diende, van de ronde tafel, waarop hij, omringd door de studenten, was neêrgezeten.

Allen liepen nu door elkaar; eenigen met elkander sprekende, anderen elkanders werk beschouwende.

Intusschen waren er een paar stilletjes naar Morre gegaan en hadden hem ongemerkt een halven frank in de handen laten glijden; iets waar Morre, als een groot liefhebber van een bittertje, zeer gevoelig voor was.

Zij spraken eenige oogenblikken stil met elkander; de laatste woorden werden evenwel door menig leerling opgevangen. ‘Nu,’ zei Morre, ‘als dat geen zuster van hem is, dan mag men mij hier de deur wel uitzetten. Die Perveri schijnt niet van zoo'n goede familie te zijn als hij voorgeeft....’

XVIII.

Twee dagen na het bezoek van Emma bij Perveri zat de laatstgenoemde in zijn atelier. Zeer prachtig kon het niet genoemd worden? men zag bij den eersten blik dat het vertrek er niet opzettelijk voor gebouwd, maar er voor ingericht was, ln het schuin opgaande dak, dat een der zijwanden uitmaakte, was eenvoudig een lichtraam aangebracht, dat op het noorden uitzag. In weêrwil daarvan, had de kunstenaar er toch zoo goed mogelijk van weten te profiteeren Dat deze werkplaats tijdelijk was, bleek ook genoegzaam uit de vele voorwerpen, die er aanwezig waren, waaronder zeer kostbare, die wel aanduidden, vroeger een andere plaats versierd te hebben.

Dadelijk bij het binnentreden viel het oog op een tropee, samengesteld uit verschillende wapenen en harnassen tot verschillende tijdvakken behoorende. Een groote kast, in een der Lodewijks-stijlen uitgevoerd, stond tegen den wand, gedeeltelijk met opengetrokken laden, waar de sierlijkste kleederen, vervaardigd uit de kostbaarste stoffen, ordeloos hingen. Verder zag men er vazen en kannen van de grilligste vormen. De andere ruimten waren ingenomen door beeldwerk, schilderstudiën, enz.

Nagenoeg midden in het atelier stond een schilderezel, waarop een half voltooide schilderij, voorstellende de vlucht van Maria naar Egypte. Voor deze schilderij zat Perveri in een ouderwetschen leuningstoel; hij las in een boek; nevens hem op een tafeltje lag zijn palet met schilderdoos, appui-main, enz. Het was gemakkelijk te zien, dat hij dat boek half voor de leus in handen had, want hij zag er gedurig overheen.

Perveri was een schoon man, wiens voorkomen alleen reeds eerbied afdwong: een hoog voorhoofd, donkere zwarte wenkbrauwen, waaronder oogen met een blik, dien men bijna niet kon trotseeren, een schoone neus, een flink geteekende mond, omringd door een prachtigen baard, even donker als het los opgekamde haar, vormden een typisch geheel, dat spoedig een kunstenaar verried.

Nu en dan stond hij op, liep eenige malen met vaste stappen door het atelier om dan weêr te gaan zitten.

‘Moest ik daarom,’ zoo sprak hij, ‘het schoone Italië verlaten, om hier in het grijze noorden niets op te doen dan teleurstellingen? Doch ik wist, ik kon ten minste weten wat mij hier te wachten stond. Een koel berekenend volk, verstijfd door den noordenwind, en mijn familie - verdwenen! Och, dat wist ik en toch, hoe trok mij het geboorteland. Heb ik niet dikwijls met mijn eigen zwakheid gespot, en toch ben ik bezweken; ik, die alle zwakheid als dwaasheid beschouwde. En gelukkig ook, hoe had ik er mij anders doorgeworsteld, toen die gehate brief van mijn oom mij toegezonden werd en met het verdwijnen mijner familie ook de geldelijke steun voor mij verloren ging. Ja, men moest het weten, ik de kunstenaar, die zich Perveri noemt en dien men bewondert, dat hij soms in den vreemde honger leed en van gebrek bijna zou bezweken zijn, zoo niet een bevriende hand hem nu en dan een aalmoes had toegedacht. Ja, een aalmoes; maar ik moest, ik wilde eens groot worden - en dat ben ik.

‘En nu? Ik, die alles en allen trotseerde, ik laat mij bewegen, ontstemmen, eenvoudig door het zien van een vrouw. Zij gelijkt op mijn moeder, het is waar, maar wat zou dat, hoeveel menschen dragen geen gelijkenis. Mijn moeder.... wat zou het mij aangenaam geweest zijn, na een afwezigheid van zoovele jaren, haar terug te zien en haar te kunnen zeggen: Zie, hier is uw zoon, uw Otto. En mijne zuster.... zonderling, sedert ik hier ben, zweeft haar beeld mij aanhoudend voor den geest, zelfs het beeld daar mijner schilderij, het gelijkt haar. Maar dat beeld gelijkt ook op de vrouw die komen moet.... Als het eens mijn zuster was.... Mijn zuster? die is immers meê vergaan! Maar hoe zonderling, hoe doordringend zag zij mij aan. Als zij het eens was, wat dan? Ik, Perveri, de gevierde kunstenaar, zij een arme vrouw gelijk. Wat zou de wereld zeggen.... Een zuster te hebben, zoo als zij was, zou mij evenwel bevallen. Zou God, zoo als mijn moeder zegde.... Kinderachtig, God moeit zich niet met dergelijke kleinigheden, ik heb te veel in Italië gezien om daar nog aan te gelooven. En toch zou het mij zoet zijn zoo te kunnen denken. Maar dwaas-

[p. 344]

heid, alles is voor mij weg; men moet zelfs niet eens weten, dat ik hier in mijn vaderland ben. ik, Perveri, zal geen zwakheid toonen.. Wat geeft liet kapitaal van mijn oom. heb ik geen geld genoeg... Maar stil, daar komt ze...’

Er werd aan de deur getikt.

Een bar en ‘binnen’ met een basstem uitgesproken klonk door hot atelier, niemand echter verscheen.

De kunstenaar riep nog eens met geen ander gevolg.

Ten laatste opende hij de deur, waarop Emma bevende binnen trad.

‘Gij hebt nog nooit als model gediend, vrouw?’ riep de schilder op luchtigen toon; ‘nu, dat is niets, dat gewent wel; ga daar maar zitten, ge zijt hier zoo veilig als bij je moeder in huis, hoor je!’

Een schok ging Emma bij deze woorden door de leden.

De schilder bemerkte dit. ‘O, je bent wat zenuwachtig! nu dat is niemendal; rust eerst maar wat uit of kijk den boel eens rond, dan bedaart dat van zelf. Ik heb er hier meer gehad die ook zoo waren; maar och, twee-, driemaal, dan is dat voorbij. - Ga hier maar zitten op dezen stoel.’

goede tijdikg, naar théod gérard.

Dralende gehoorzaamde Emma, daar zij aan zijn verzoek of liever bevel niet kon weêrstaan.

‘Hoe vindt gij die schilderij?’ vroeg de schilder na een korte pauze.

‘O, die kan mooi worden!’ stamelde Emma.

‘Mooi worden! drommels, heb je dan wel eens meer zien schilderen?’

‘Ja,’ antwoordde Emma, ‘ik had een broeder, die ook aan schilderen deed.’

De schilder ontstelde zichtbaar; doch zich vermannende zegde hij: ‘O zoo!

‘Ziet gij die vrouw daar, die dat kind op de knieën heeft? daar moet gij voor zitten. Een kind hebt gij zeker niet?’

Emma zweeg, doch werd akelig bleek.

‘Nu kom, dat moet je niet zoo aandoen; ik wilden niet beleedigen, het gaat mij trouwens ook niet aan.’

‘Gij hebt mij niet beleedigd, mijnheer! - Ik heb een kind, ja, maar mijn man is dood....’

‘O zoo, weduwe dus, - dat is treurig, vrouw. En gij wilt nu als model dienen, ten einde in uw onderhoud te voorzien? Nu, dat is niet zoo verkeerd gekozen; gij hebt een goeden vorm; maar gij moet uw kind meêbrengen. Hoe oud is het?’

Emma zweeg, de tranen rolden haar over de wangen.

‘Het is toch niet ziek?’

‘Zoo ik hoop neen, mijnheer.’

‘Maar niet hier....’

‘Neen, mijnheer.’

‘O zoo. Nu, het spijt mij dat ik er u naar gevraagd heb.’

‘Dat behoeft u niet te spijten; het is niet uw schuld, mijnheer, dat ik verdriet heb.’

‘O zoo, dan is het goed,’ bemerkte Perveri droogjes, zijn palet in orde makende, maar naar alles zoekende wat hij eigenlijk niet zocht.

Ten laatste was hij gereed.

‘Vrouw, als gij zoo goed wilt zijn daar plaats te nemen. - Ziet gij dit beeld? Zoo ongeveer moet gij een houding aannemen.’

Emma voldeed aan zijn verlangen.

‘Neem nu dat kleed aan den hals een weinigje weg, zoo als het hier is aangegeven.’

Emma deed geen enkele beweging.

‘Dat kleed een weinigje weg, vrouw!’

‘Neen, mijnheer!’ antwoordde Emma, ‘dat moet gij van mij niet vergen; als gij mij niet hebben kunt zoo als ik hier zit, ontdaan van den mantel, dan.....’

‘Enfin, in Godsnaam dan maar; gij hadt anders juist den hals, dien ik noodig heb. - Nu het hoofd een weinig voorover en op zij, en denk nu maar, dat gij uw eigen kind daar op den schoot hadt en het u aanlachte.’

Een vloed van tranen was ditmaal het eenige antwoord.

Perveri werd blijkbaar ontroerd; hij had hevig met zich zelven te strijden; maar zocht, zoo als wel eens meer gebeurt een afleiding in het gesprek.

‘Hebt gij hier altijd gewoond, vrouw?’ vroeg hij.

‘Neen,’ antwoordde Emma, ‘ik ben hier vreemdelinge.’

De schilder was inmiddels begonnen te werken.

‘En wat bracht u er wel toe, hier te komen? of.... Och, ik ben toch wel indiscreet, neem het mij niet kwalijk. - Gij zijt dus niet van hier?’

‘Neen, mijnheer, mijn geboorteplaats is.....’

De schilder zag onwillekeurig op.

..... ‘Bij Brussel,’ zoo eindigde Emma.

‘Zoo bij Brussel....’ zegde Perveri, een kleur zoekende die hij niet verkrijgen kon.

‘En ver van Brussel?’ vroeg hij weêr, als gedachteloos heen sprekende.

Emma zag den schilder scherp aan: ‘Te Sterrebcek,’ waagde zij eindelijk.

Perveri liet zijn penseel vallen; doch een ongeluk voorwendende, zegde hij: ‘Ik ben niet handig van daag; gisteravond zeker te laat uit geweest. - Gij zegt te Sterrebeek? Is dat een aardig plaatsje?’

De oogen van Emma, die zoo even geglinsterd hadden, werden weêr dof bij den onverschilligen toon van Perveri. ‘Als ik het geluk nog eens mocht hebben daar ongestoord te wonen,’ antwoordde Emma, ‘dan.....’

‘Ongestoord zegt gij?’ vroeg de kunstenaar blijkbaar gejaagd.

Emma, wien geen enkele beweging van hem ontging, kreeg weêr moed en antwoordde: ‘Ja, mijnheer, maar dat is een heele geschiedenis.’

‘Toch geen geheim?’

‘Neen, mijnheer.’

‘Ik mag het dus weten?’

‘Als gij er belang in stelt, dan ja....’

‘Belang! Och, waarom zou ik er belang bij hebben; maar het kan toch interessant zijn, en misschien geeft het mij nog aanleiding voor een nieuw ontwerp; wij schilders, weet gij, zijn in dat opzicht wel eens wat zonderling.’

Ditmaal betrok het gezicht van Emma niet meer; zij had duidelijk opgemerkt, dat de onverschilligheid van Perveri maar een geveinsde was; zij begon derhalve te vertellen, nu en dan, als Perveri naar zijn werk zag, hem bespiedende, om spoedig de oogen weêr te wenden naar het punt door hem aangegeven.

Toen zij aan de geschiedenis van haar oom gekomen was, streek de schilder op een woeste manier op het doek, maar eindelijk smeet hij het palet weg: ‘Dat is vervelend,’ riep hij ‘die kleur is niet te treffen.’

Langzaam nam hij echter het palet weêr op, terwijl Emma voortging met verhalen; maar toen zij het afsterven van haar man meê deelde, veegde Perveri een traan weg.

‘Dat is vreeselijk, vrouw,’ zegde hij; ‘gij zijt wel ongelukkig. Als ik geweten had dat uw geschiedenis zoo droevig was, had ik ze u niet gevraagd, ik word altijd aangedaan van die dingen. Maar hoe ging het verder?’

Emma voldeed aan zijn verzoek, en toen haar verhaal geheel ten einde was vroeg hij: ‘Zoudt gij dit kind niet eens willen meêbrengen; het past uitstekend voor mijn schilderij. Ik zal u een brief medegeven aan de eerwaarde moeder.’

‘Maar, mijnheer, wat dan, als ik mijn kind niet naar behooren kan oppassen?’

‘Heb daar geen zorg voor, mijn naam is u borg. Doch ga ditmaal heen, het werken vlot mij niet van daag; hier is voorloopig een kleine belooning; kom terug zoo spoedig gij kunt. Ik stel er belang in, hoor! Deze schilderij moet een van de beste worden die ik ooit gemaakt heb, daarom.....’

Emma ontving het geld met bevende handen. O dank, duizendmaal dank..... Otto....’ Het laatste had zij zeer zacht gezegd.

‘Zoo heette uw broeder, niet waar?’ Emma antwoordde niet en bleef als besluiteloos staan.

‘O ja, dien brief aan de eerwaarde moeder, niet waar? Wacht een oogenblik....’

Vijf minuten later kwam Perveri met een goed verzegelden brief van zijn kamer af, dien hij Emma koel overhandigde.

Toen Emma vertrokken was, viel Perveri op zijn stoel neder, hij snikte hoorbaar: ‘Arme zuster,’ riep hij ‘wat zijt gij ongelukkig.... ik heb mij zwak aangesteld, doch wie had het anders kunnen doen. - O, die eerlooze schurk, ik zal hem verpletteren, dien schoft. Neen, ik zal niet langer Perveri zijn; mijn naam is Otto Picardi. Zij, mijn zuster is arm, maar eerlijk en braaf.

‘Ik had haar niet zoo moeten laten vertrekken,’ hernam hij na een wijle zwijgen.... ‘zij kon een ongeluk krijgen.

‘Zou het ook nog verkeerd van mij gehandeld zijn... mijn eer....

‘Ik heb haar immers nog niets gezegd. In elk geval kunnen wij in haar veiligheid voorzien, zonder dat zij er iets van bemerkt.

‘O die eerlooze bandiet.....’

(Slot volgt.)