De Belgische Illustratie. Jaargang 13

Merkwaardigheden op het gebied van wetenschap, nijverheid en kunst.

INHOUD: Spoorwegwaggons door gas verlicht. - Vuur zonder rook. - Wacht u voor trichinen. - De eerste gedrukte bijbel.

Deelden wij de vorige maal eene uitvinding meê, waardoor sneltreinen in staat konden gesteld worden, passagiers op te nemen zonder te stoppen, ditmaal hebben wij eene niet minder belangrijke verbetering op het gebied der spoorwegen te bespreken. Een engelsch ingenieur, de heer M.W. Sugg, heeft een middel uitgedacht, om spoorwegwaggons door middel van gas te verlichten.

Verscheidene mannen van het vak hadden zich reeds vóór hem met dit vraagstuk bezig gehouden en het op verschillende wijzen trachten op te lossen. De meeste voorgestelde wijzen van verlichting kwamen hierop neêr, dat men in een afzonderlijken waggon eene hoeveelheid gas meênam, die dan vervolgens door buizen naar de lampen in de verschillende rijtuigen zou geleid worden. De groote moeilijkheid, waarop men hierbij stuitte, bestond echter in de vraag, hoe men de verbinding tusschen de verschillende lampen zou kunnen onderhouden, wanneer men enkele waggons aan den trein wilde toevoegen, of van den trein afhaken.

Genoemde Engelschman weet dit bezwaar uit den weg te ruimen. In plaats van een enkel reservoir in een bepaalden waggon, wil hij in elk rijtuig een zware buis van gietijzer, ter lengte van zes meters en van drie decimeters middellijn als reservoir aangebracht hebben, waaruit in iedere lamp eene buis afdaalt, die in een pit uitloopt. Het reservoir is met een bijzonder gas gevuld, verkregen door gewoon lichtgas door petroleum heen te leiden, en dat tot eene drukking van vijf atmosferen is samengeperst. Terwijl het gewone lichtgas bij een verbruik van 140 liters per uur slechts een licht geeft, overeenkomende met zestien waskaarsen, geeft het hier bedoeld gas bij gelijke hoeveelheid een licht, dat met veertig waskaarsen gelijkstaat.

Bij het vertrek van den trein en bij lange tochten ook een enkele maal onderweg behoeft men het reservoir van elken waggon slechts met dit gas te vullen, om gedurende de geheele reis een voldoend licht te hebben. Dit vullen kan zeer gemakkelijk geschieden door pompen, die het gas uit een gazometer opzuigen en in het reservoir persen.

Maar daar de aandrang van het gas naar de pit, ten gevolge der samenpersing, in den beginne veel sterker is, dan later, wanneer het reservoir niet meer zoo sterk gevuld is, heeft de uitvinder een toestel bedacht, waardoor de uitstrooming van het gas geregeld wordt; dit heeft ten gevolge dat de gaspit gelijkmatig blijft doorbranden, onverschillig of het reservoir weinig of veel gas bevat.

Om verder aan de reizigers den overlast te besparen, door het aansteken der gasvlammen veroorzaakt, laat men de pitten ook overdag met een klein vlammeke doorbranden, hetgeen vooral bij het doorstoomen van tunnels hoogst practisch is.

In Engeland heeft men met het nieuwe systeem tot verlichting der spoortreinen reeds proeven genomen, die uitstekende resultaten hebben opgeleverd. Het is daarom te wenschen dat ook hier te lande de uitvinding van Sugg beproefd moge worden; want ieder zal moeten erkennen dat de thans gebruikelijke verlichting der waggons alles behalve volmaakt is.

De laatste maanden hebben het aanzijn gegeven aan verscheidene nieuwe uitvindingen betrekkelijk de verlichting en de verwarming, twee vraagstukken, die hun gewicht verliezen, zoodra de gulden tijd weêr aanbreekt, waarop de zon, ons aller verlichtster en verwarmster, ons weêr met hare koesterende stralen komt verkwikken.

De merkwaardigste nieuwigheid op het gebied der verwarming is voorzeker wel de rooklooze haard van Dr. Siemens, die zoowel met betrekking tot de zuinigheid als met het oog op de gezondheid een wezenlijke stap voorwaarts mag genoemd worden.

In de nieuwe kachel van Siemens is de brandstof eene vermenging van cokes met gas. Men doet er de cokes op de gewone manier in, maar in het onderste gedeelte van den haard is eene buis aangebracht, waardoor een stroom van koolgas naar boven geleid wordt. Dit gas dringt door de cokes heen en brandt aan de oppervlakte der massa met een schoone heldere vlam, die niet alleen hitte geeft, maar ook aan de kachel dat gezellige licht meêdeelt, dat wij aan onze haarden zoo gaarne zien.

De nieuwe kachel van Siemens levert aanzienlijke voordeelen op; zij geeft ten eerste een zindelijk en vroolijk vuur zonder rook, ze kan gemakkelijk aangemaakt worden en is voor alle soorten van schoorsteenen geschikt; ze verwarmt goed en met weinig kosten en geeft niet de minste onaangename lucht af, iets wat van de nu gebruikelijke kachels lang niet gezegd kan worden.

Dezer dagen heeft de fransche regeering een zeer nuttig besluit uitgevaardigd, door namelijk den invoer van amerikaansch varkensvleesch streng te verbieden. In den laatsten tijd toch zijn in dit vleesch herhaaldelijk trichinen voorgekomen en zoowel in Frankrijk als in Duitschland, waar van bedoeld vleesch insgelijks een druk gebruik gemaakt wordt, zijn binnenkort verscheidene personen bezweken aan de verschrikkelijke ziekte, welke onder den naam van trichinose bekend is.

Algemeen werd tot nog toe geloofd, dat het sterk uitkoken van het vleesch de trichinen onschadclijk maakte, zoo dat men veilig van het amerikaansche varkensvleesch kon eten, wanneer men het maar niet rauw gebruikte. De heer Vacher te Parijs heeft echter onlangs aangetoond, dat dit volstrekt het geval niet is. Hij kookte een hesp, waarin hij, ter diepte van ongeveer zes centimeters een thermometer gestoken had. Na twee uren kokens was de hesp gaar, maar de thermometer wees slechts eene temperatuur van 165 graden Fahrenheit aan. Deze warmte nu is volgens Vacher niet in staat de trichinen te dooden.

Zoo als men weet is de trichine een microscopisch wormke, dat zich in het vleesch en de spieren van varkens ontwikkelt en nestelt, en zich gemakkelijk overplant op den mensch, die van het vleesch dier dieren gebruik maakt.

Maar niet alleen varkens, ook andere dieren kunnen gevaar voor de mededeeling van trichinen opleveren. Een geneesheer te Oostende heeft onlangs een snoek onderzocht, en geconstateerd dat het dier geheel met trichinen was opgevuld. Naar het gevoelen van dien geneesheer zou de vraatzuchtige en allesverslindende roofvisch de overblijfselen van eenig dier, dat door trichinose was aangetast, ingezwolgen hebben, en moeten de trichinen zich met hare gewone snelheid door het geheele lichaam van den snoek verspreid hebben.

De dokter voegt bij zijne mededeeling van het geval de waarschuwing, dat men voortaan even nauwkeurig de visch zal dienen te onderzoeker als het varkensvleesch, en dat men ze in iedei geval zoo goed mogelijk moet laten koken. Daai echter, volgens den boven aangehaalden hee Vacher het koken niet helpt, zal ei spoedig geen, beter middel ter voorkoming van trichinose over blijven, dan.... zich zoowel van visch als van vleesch te onthouden.

Te Londen werd dezer dagen de oudste gedrukte bijbel ter wereld op eene openbare verkooping in veiling gebracht. De dagbladen voegden er bij, dat dit exemplaar stellig ook het eerste boek moet zijn, dat ooit met losse letters gedrukt is; doch dit durven wij niet bevestigen, uit vrees dat Laurens Janszoon Coster zich in zijn graf mocht omkeeren, wanneer hij een zijner landgenooten zijne eerste voortbrengselen hoorde verloochenen.

Volgens den catalogus der verkooping voert het boek den titel van Biblia Sancta Latina (Testamentum Vetus) a versione et cum prefatlone Sancti Hieronymi, De naam der plaats en het jaartal ontbreken, doch het is bekend dat de bijbel omstreeks het jaar 1452 te Metz door Johann Guttenberg (zoo als men weet de man, die onzen Haarlemmer naar de kroon steekt) gedrukt werd. Het exemplaar is in varkensleer gebonden en bevat alleen het Oude Testament. Dat het oorspronkelijk slechts in éénen band gebonden is, doet sommigen de gevolgtrekking maken, dat men eenige exemplaren voor het bijzonder gebruik der Israëlitische gemeente zal gedrukt hebben. Het werk is compleet tot aan het einde van het boek der Machabeën; het is op eenige plaatsen door wormen aangetast, maar overigens voortreffelijk bewaard gebleven en 14³/₄ duim hoog.

De ontdekking van dit eenige werk hoe welkom ze verschillenden antiquaren moge wezen, is voorzeker minder aangenaam voor den bezitter van een dergelijk boek, afkomstig uit de nalatenschap van zekeren heer Perkins en dat voor eenige jaren verkocht werd. Ieder hield dat exemplaar toen voor hetgeen de thans ontdekte bijbel schijnt te zijn, en het boek bracht de kleinigheid van 2690 pond sterling op. Niemand vermoedde dat binnenkort een tweede eerste bijbel zou gevonden worden, tot dat men toevallig in de sacristij eener oude dorpskerk in Beieren tot die ontdekking kwam. Na lang loven en bieden werd het exemplaar den oudheidkenner Quaritsch voor 760 pond sterling toegewezen, derhalve nog niet het derde part van de som, die het boek van den heer Perkins opbracht. Mocht eenmaal een derde eerste bijbel het licht zien, dan bestaat er alzoo kans dat men hem voor een klein sommeke zal kunnen krijgen.