De Belgische Illustratie. Jaargang 13

Twee zusters.
Eene schets uit het hedendaagsche leven, door H.A. Banning.
(Vervolg.)

De firma van Beeckeren en Comp.

't Is een slechte tijd!

Zoo klinkt het refrein van een klaaglied dat men nu reeds verscheidene jaren haast overal hoort, zoodat men er waarlijk geloof aan zou gaan hechten, wanneer de verschijnselen, die zich dag op dag en overal voordoen, niet van het tegendeel getuigden, wanneer de barometer van het openbare leven niet voortdurend op welvaart wees.

Hoe kan het een slechte tijd zijn, daar in alles de grootste weelde heerscht, huizen als paleizen bij dozijnen uit den grond verrijzen, de schitterendste feesten elkander verdringen en in de kleederdracht geen knecht meer van zijn heer en meester, geen burger jufferke van eene gravin te onderscheiden is.

En toch is het waar, zegt de koopman, wiens voorhoofd met groeven doorploegd is; de handel kwijnt, er gaat weinig om, de magazijnen zijn propvol, het vertrouwen is weg, 't is de soliditeit nageloopen, die het veld heeft moeten ruimen sinds de voorvaderlijke spreuk ‘eerlijk duurt het langst’ een holle klank is geworden.

't Is toch waar, zegt de zuinige huisvrouw; de huren zijn ontzaglijk hoog, de levensmiddelen peperduur; men kan met een tamelijk goed inkomen nauwelijks rondspringen, men is verplicht zich in alles te bezuinigen.

't Is best mogelijk, want wat achter de muren plaats grijpt kan men natuurlijk niet nagaan, maar in vogelvlucht gezien, zoo boven van de daken der huizen, is het een weelderig leven dat wij voeren, veel weelderiger en dus ook natuurlijk kostbaarder dan toen de handel niet kwijnende en het vertrouwen niet geschokt was.

't Is best mogelijk dat men zich binnen de muren bezuinigt, want daar kraait geen haan naar, maar aan de kostbare feesten die overal gegeven worden, aan de prachtige winkels, aan de bierpaleizen is het niet te zien, aan de kleederdracht evenmin; waar men vroeger een bittertje aanbood, wordt nu madera en portwijn geschonken, en men kan er verzekerd van zijn dat nooit zooveel champagne is gedronken dan in den slechten tijd dien wij beleven.

Daarom was het, enkele jaren geleden, dan ook voor de firma Van Beeckeren zeker geen slechte tijd. Die firma dreef een commissie-handel in wijnen. De heer Van Beeckeren Senior bezat uitgebreide relatiën in Frankrijk en Duitschland, en zijn debiet moet machtig groot geweest zijn, want men kende hem overal en hij leefde als een prins. De man hield veel van gezelligheid, hij was ook niet vrij van eigenliefde en ijdelheid en zal dus niet ongaarne zien dat wij hem aan den lezer voorstellen.

De heer Van Beeckeren was ruim veertig jaren oud en onderscheidde zich door een lange gestalte en zwart krullend hoofdhaar. Hij had, in weêrwil van zijne voortvarendheid in den handel, iets slepends, iets statigs in gang en manieren. Hij bezat veel van 'tgeen men onder de algemeene benaming van wereldkennis verstaat, en scheen door geheel Europa en wel met zeer voorname personen bekend te zijn, zooals bleek uit de vele photographische portretten met handteekeningen, die in zijn bezit waren. Hij versmaadde geenszins een fijne tafel en nog veel minder een luidruchtig feest, bij welke gelegenheden hij, zooals wij gezien hebben, met gunstig gevolg de lier wist te hanteeren, maar hij wist ook, wanneer dit zoo te pas kwam, zich te doen kennen, of althans te doen voorkomen als iemand die met hart en ziel aan Kerk en godsdienst verknocht was. Zóó kende hem iedereen en wanneer hij in zijn panier rondreed, met den deftig uitgedosten groom in het bakje achter zich, zag hij er zoo echt uit als een flesch Johannisberger zilverlak.

Dit is echter slechts een tafereel à vol d'oiseau, doch wij zullen van het voorrecht, dat wij bezitten, gebruik maken, om tot de wetenschap te komen hoe hij er binnen de muren uitziet.

't Is zondag, het kantoor is dus gesloten, maar wij vinden den heer Van Beeckeren Senior in de zijkamer met zijn zoon, die juist binnengekomen is, tegenover zich.

Laatstgenoemde ziet er uit als de jongelingen van zijn leeftijd zoo als men ze bij dozijnen kan tellen, wanneer men zich slechts de moeite wil geven van te gelegener uur de openbare plaatsen te bezoeken. Zijne kleeding is consciencieus naar de laatste modeplaat genomen. Op zijn gelaat, dat zonder eenige uitdrukking is, staat noch vreugde, noch verdriet, maar wel zekere routine te lezen, die de jongelui van onzen tijd schijnen af te zien van hen, die men gewoon is blasé te noemen. Zijn tenger en zwak kneveltje, dat met de meeste zorg verpleegd is, doet denken aan een kind dat de engelsche ziekte heeft.

‘Gij zijt weêr zeer laat thuis gekomen,’ zegt de vader.

‘Om drie uren, papa.’

‘'t Is te laat, veel te laat. Waar hebt gij den avond doorgebracht?’

‘In de club; vier nieuwe leden hebben hun welkomst gegeven.’

‘Hebt gij den kastelein gezegd dat hij van onzen wijn zou schenken?’

‘Neen, papa.’

‘Dat is dom; want de vent staat bij ons in het krijt, wij hebben hem in onze macht.’

‘Hoe meer hij van ons schenkt des te dieper zal hij in het krijt geraken.’

‘Gekheid! Ik weet hoeveel hij waard is, hoe ver ik gaan kan, al is hij niet vlug in 't betalen. Daarenboven durft hij niet veel zeggen wanneer er al eens een anker van minder qualiteit doorloopt. Zulke klanten zijn de melkkoeien, dat moest ge toch weten. Is er champagne gedronken?’

‘Ja, zeer veel.’

‘Van ons?’

‘Dat geloof ik niet.’

Van Beeckeren fronste zijne wenkbranwen, die zeer dik en borstelig waren. ‘Gij zijt en blijft onpractisch, Frans,’ sprak hij. ‘Ik heb er niets tegen dat gij flink in de wereld optreedt, maar daar moet gij munt uit weten te slaan, zooals ik doe. Gij hebt een gesoigneerde opvoeding genoten en een practische opleiding van mij ontvangen, het wordt tijd dat daar eens vruchten van worden geplukt. Ik ben niet gewoon te preeken, dat weet gij wel, en zal er dus op dit oogenblik niets meer van zeggen, maar ik heb u hier doen komen om eens spijkers met koppen te slaan. Dáár, steek een fijne sigaar op, ik moet je in vertrouwen over een gewichtige zaak spreken.’

De jongeheer stak de aangeboden sigaar aan, liet met den tact van een kenner den rook eenige malen langs de kanalen van zijn reukorgaan opstijgen, sloeg de beenen over elkander en wachtte de dingen af, die komen zouden.

‘'t Staat niet goed bij Elgers,’ zoo begon de vader.

De jonge heer blies met welbehagen een havanna wolkje de wijde wereld in. ‘Ik hoorde daar gisteren aan de beurs reeds over mompelen, men wilde van mij bijzonderheden weten.’

‘En wat hebt gij gezegd?’

‘Niets; ik haalde de schouders op.’

‘Dat is aartsdom. Er zit dikwijls veel meer in een enkele beweging van den schouder, dan in een aantal woorden. Als men mij een dergelijke vraag deed, zou ik wel kans zien iemand met mijne schouders van zijn crediet te berooven.’

Hij had er wel bij mogen voegen: indien ik een Rothschild ware; doch onder de grijpvogels in de handelswereld meent een uil ook wel eens een valk te zijn.

‘'t Staat niet goed met Elgers,’ herhaalde de oude heer; ‘hij heeft onvoorzichtig, ver boven zijne krachten gespeculeerd en 't zal binnen weinige dagen met hem gedaan zijn wanneer wij de hand niet aan hem slaan.’

Wij. Dat enkele woord deed Frans groote oogen opzetten, want zoo dom was hij niet om geheel onbekend te zijn met de beperkte middelen waarover de firma te beschikken had.

‘Natuurlijk in ons eigen belang, Frans,’ liet de oude heer er onmiddellijk op volgen. ‘'t ls een slechte tijd, de concurrentie wordt hoe langer hoe grooter en er is nog al eenig kapitaal noodig om met voordeel te kunnen werken.’

‘Voor den commissiehandel toch niet?’

‘Voor den commissiehandel niet, doch daar valt niet zooveel partij van te trekken als wanneer men voor eigen rekening werkt. Daarenboven moet ik je zeggen dat ons huis te Bordeaux niet meer zoo gunstig voor ons gestemd is als vroeger.’

‘Waarschijnlijk omdat wij soms wel wat laat remitteeren.’

‘Ook al, ook al, maar 't schijnt dat een concurrent ons belasterd heeft. De firma te Bordeaux is gebelgd omdat wij voor eigen rekening handelen.

‘Volgens het contract is dit toch geoorloofd.’

‘Ja, maar niet en gros en ook niet met huizen, die met de firma te Bordeaux in relatie staan. Wanneer echter alle contracten zoo scherp gehandhaafd moesten worden zouden er weinigen zijn, die zich in een langen levensduur mochten verheugen.’

Men ziet dat Van Beeckeren Senior zich dichterlijk wist uit te drukken tot in de moderne toepassing van het mijn en dijn toe.

‘'t Is een dure tijd, een harde tijd, Frans,’ zoo ging hij voort. ‘leder tracht zooveel voordeel uit zijne positie te halen als hem mogelijk is. Zonder den handel voor eigen rekening zou het er in den laatsten tijd slecht met ons uitgezien hebben, en men doet al eens iets voor het welzijn en de toekomst van zijn huisgezin.’

De zoon zei niets; wat zou hij ook daarop gezegd hebben; hij liet echter even zijne mooie witte tanden zien.

‘Om kort te gaan,’ zoo begon de vader op nieuw, en het scheen dat het uitbrengen van die woorden hem moeite kostte, ‘het huis te Bordeaux heeft ons contract tegen drie maanden opgezegd.’

Frans ontstelde; hij kende de zaak zijns vaders

[p. 47]

te goed om niet het volle gewicht dier woorden te gevoelen.

‘Dat kan een gevoelige slag zijn,’ sprak hij.

‘Zeg liever: dat zal een gevoelige slag zijn,’ hernam de vader, ‘want wij staan voor een fait accompli.’

‘Ik meen dat wij dit jaar reeds ruim vijfduizend gulden courtage gemaakt hebben.’

‘Juist. Het doet mij pleizier dat gij zoo goed op de hoogte zijt; want het zal voornamelijk van u afhangen of wij ons uit die netelige zaak kunnen redden.’

‘Van mij?’ vroeg Frans verwonderd.

‘Luister; gij zijt geen kind meer, ik spreek daarom tot u als tot een man en wij moeten als mannen handelen. Ik ben in het bezit van drie accepten van Elgers, gezamenlijk ten bedrage van dertig duizend gulden. Hij heeft mij verzocht deze te doen disconteeren, maar ik heb hem eergisterenavond na afloop van het bal gezegd dat al mijne pogingen mislukt waren. Ik wist dat daarmeê zijn laatste straal van hoop verdwenen was en hij is dan ook den volgenden morgen met de noorderzon vertrokken; ik weet dit zeker, want ik heb 't oog op hem doen houden.’

‘Is de heer Elgers vertrokken?.... Waarheen?’ vroeg de jongeling met de warme belangstelling, waarvoor zulk een jeugdig hart nog vatbaar is.

De vader maakte nu eene beweging met de schouders, waaruit men duidelijk ‘naar de maan’ kon lezen.

‘Ik wist dat dit zijn laatste reddingsplank was,’ zoo begon Van Beeckeren opnieuw, ‘maar ofschoon ik waarschijnlijk met het disconteeren geslaagd zou zijn, heb ik er geen werk van gemaakt.’

‘Natuurlijk, de risico zou voor u te groot zijn geweest.’

‘Niet zoo groot als gij wel denkt,’ hernam de vader, en men kon zien dat hij ook met zijne tanden kon glimlachen, al waren zij niet mooi wit meer, ‘maar het streed tegen mijne plannen, tegen onze belangen. Elgers is een dood eerlijke vent; hij had zich voor het oogenblik kunnen redden met effecten, die hem toevertrouwd zijn door menschen, wier zaken hij administreert, maar hij wilde liever doodarm worden dan daartoe overgaan. Toen ik hem nu onder het oog bracht, dat ik volgens mijn geweten mij niet in die zaak kon mengen, daar de toekomst van mijn gezin op het spel stond wanneer hij onverhoopt die drie wissels niet mocht kunnen dekken, stelde ik hem voor effecten, die, zooals ik wist, onder zijne berusting waren, pro forma bij mij te beleenen, en dat heeft hij, na lang aarzelen, gedaan. De spoed, waarmeê hij vertrokken is, de radelooshcid waarin hij verkeerde, is oorzaak dat zij nog in mijn brandkast aanwezig zijn.’

‘Maar waarom dan die acceptatiën niet gedisconteerd?’

‘Ik zeg u immers dewijl dat tegen onze belangen streed.’

Hij drukte in 't bijzonder op het woord dat een gemeenschappelijke beteekenis heeft.

Frans meende zijn vader goed te kennen; thans stond hij echter voor een raadsel.

‘Luister, mijn zoon,’ zoo begon de vader opnieuw. ‘Gij weet dat mijn hart steeds voor vriendschap geklopt heeft, dat mijn huis steeds voor vrienden openstaat, maar het hemd is toch altijd nader dan de rok. Ik zal het vertrouwen, dat Elgers mij geschonken heeft, niet misbruiken; de Hemel beware mij, want dat geschonken vertrouwen is mij heilig; maar ik geloof dat ik zonder hem een centiem te benadeelen, niet alleen zijn gezin, maar ook mij zelven uit een netelige positie zal kunnen redden.’

‘Maar wat heb ik persoonlijk met dat alles te maken?’ vroeg Frans, nieuwsgierig naar de rol welke hem was toegedacht.

‘Dat zal ik u zeggen. Hoe staat gij met Louise Elgers?’

‘Met Louise.... Goed!.... Maar wat heeft dit met de zaak te maken?’

‘Hebt gij haar gevraagd, zooals ik u aangeraden heb?’

‘Gevraagd?.... Wel neen, daar denk ik niet aan.’

‘En waarom niet?’

‘Ik ben nog veel te jong om te trouwen.’

‘Gekheid! Men kan niet licht te jong trouwen, wanneer men zich daarmeê een goede positie in de maatschappij weet te verschaffen.’

‘Maar hoe zou ik mij een goede positie kunnen verschaffen door met de dochter te trouwen van iemand, die zoo goed als failliet en al vast op de loop is?’ was de natuurlijke vraag van den jongeling.

‘Daar spreken wij later over,’ hernam de vader. ‘Zeg mij eerst eens of gij meent dat Louise je genegen is.’

‘Daar twijfel ik geen oogenblik aan,’ klonk het antwoord, en men zag meteen twee rijen keurige witte tanden, ‘maar ik heb altijd gehoord dat de liefde niet van één kant kan komen.’

‘Gekheid! Op dat punt denken alle jonge menschen even onpractisch.’

‘En gij hebt zelf in zoo menig gedicht de weêrkeerige liefde bezongen, papa?’

‘Och, jongen, dat is maar muziek, meer niet. Hoe menig dichter heeft in de vorige eeuw niet het herdersleven bezongen, zonder dat ooit de gedachte in hem opkwam om achter de schapen te gaan loopen. Dat zijn zoowat mooie schilderijen aan den muur der conversatie, meer niet. Maar wij hebben geen tijd te verliezen: Ik meende dat gij bijzonder op Louise gecharmeerd waart.’

‘Zeker, dat ben ik ook. Ik zing graag met haar, ik dans graag met haar, en als ik tien jaren ouder was of mij verveelde, zou ik haar boven vele anderen de voorkeur geven, wanneer ik een eigen huishouden kon oprichten; doch dat kan ik niet en dat wensch ik ook nog niet.’

‘Dat kunt gij wel, en ik geloof dat gij oud en verstandig genoeg zult zijn om uwe wenschen aan uwe belangen ten offer te brengen.’

‘Maar ik vraag u nogmaals, papa, hoe kan mijn belang het meêbrengen dat ik ga trouwen met de dochter van iemand, die volgens uwe eigene woorden op de flesch is, die binnen weinige dagen zal springen?’

‘Luister, Frans,’ sprak de vader met nadruk en hij greep de rechterhand van zijn zoon, ‘niet slechts uwe belangen, maar ons aller belangen, de belangen onzer firma en van onze toekomst staan op het spel; wanneer gij niet toestemt, zijn wij binnen een half jaar reddeloos verloren.’

‘Wat zegt gij?’ riep de jongeling onthutst.

‘Zoo zeker als Elgers dit zijn zal. Een huwelijk tusschen u en Louise kan onze eenige reddingsplank zijn, en aan die plank zal ook de vader zijn behoud te danken kunnen hebben.’

De zoon was bleek geworden en staarde voor zich heen.

‘Dat komt u raadselachtig voor,’ hernam Van Beeckeren, ‘daarom zal ik de zaak nader toelichten. Elgers is verloren tenzij ik zijne wissels laat disconteeren en daar zie ik kans voor, maar na die edelmoedigheid zouden wij aan de beurt komen en 't is daarom beter een weg in te slaan die op onze gezamenlijke redding uitloopt. Zooals gij weet, bezit juffrouw Verhemert een groot vermogen, dat na haar dood aan mevrouw Elgers ten deel valt. Laat die oude vrouw hoogstens nog eens een jaar of vijf heentobben en dan komt de aap los. Gedurende haar leven heeft Elgers niet veel van haar kunnen plukken, want zij zit op haar kapitaal als de bok op de haverkist. Ware dit het geval niet, Elgers zou zich hebben kunnen redden. Nu hij echter weg is en het huisgezin in de grootste radeloosheid verkeert, zal tante Bertha wellicht wat meer handelbaar geworden zijn en eenige concessiën willen doen om hem te redden.’

‘En dan?’

De vader haalde de schouders op. ‘Komt tijd, komt raad,’ sprak hij. ‘Zoo als onze zaken thans staan en bij het verlies van ons agentschap loopen wij onvermijdelijk op een faillissement uit, en ik vraag op mijn beurt: Wat dan? Gij zoudt waarschijnlijk genoodzaakt zijn een ondergeschikte betrekking te aanvaarden, terwijl gij daarentegen, met Louise getrouwd zijnde, van de toekomst verzekerd zijt, want het kapitaal van tante Bertha komt onvermijdelijk aan Elgers en er zijn slechts twee kinderen.’

‘Zou het vermogen van juffrouw Verhemert groot zijn?’

‘Ben ik goed geïnformeerd, dan bedraagt het ruim twee ton en zij is een vrouw van een dag.’

‘Een enkele vraag nog,’ sprak Frans met gedempte stem en men kon nu niets van zijn mooie witte tanden zien, ‘zal dat huwelijk een waagstuk zijn of niet?’

‘Gij hebt recht tot die vraag,’ sprak de vader. ‘Er zal alleen dan van een huwelijk sprake zijn, wanneer wij ons van de toekomst verzekerd hebben.’

‘Dan wil ik mijne toestemming geven,’ zei Frans.

De vader drukte hem nogmaals de hand en deed toen gevoelen dat hij nu gaarne alleen zou zijn.

De heer Van Beeckeren Senior liep nog eenige oogenblikken de kamer op en neêr. Daarop schelde hij, en toen de knecht binnenkwam, werd hem gelast, dat een half uur later de panier voor moest zijn.

(Wordt vervolgd.)