De Belgische Illustratie. Jaargang 13

Elk wat wils.
Wenken en raadgevingen door Parvulus.

V.

Neen, neen, 't was al te dwaas; ik berstte in lachen uit. Verbeeld u, daar tref ik in de keuken ons oud Kaatje, eene eerzame jonge dochter van even in de zestig, bezig met in een open mortier peper te stampen. Zij hield iets tusschen de sterk gespannen lippen; aanvankelijk meende ik dat het een appel of zoo iets was; haar gezicht was rood en dik gezwollen, een overvloedige tranenstroom liep haar uit beide oogen en in den mortier, en de gezichten, die zij bij dit alles trok, waren zoo bespottelijk en koddig, dat het een doode zou hebben doen lachen. Zij schudde met het hoofd eenige malen en zag mij daarbij met hare waterige oogen zoo onnoozel naïef aan, dat ik het niet meer kon volhouden, maar al lachende de keuken verliet. Daar liep ik mijnen kleinen Henri tegen 't lijf, een slimme deugniet, maar wiens oogjes meer nog dan anders van ondeugendheid straalden. ‘Vader, hebt ge ze gezien?’

‘Wie, jongen? Kaatje?’ - Een bevestigend hoofdknikken en een hevig gelach was zijn antwoord. De zaak was deze: ik had Kaatje belast peperbollen te stampen, en deze voor 'tgoede mensch heel ongewone werk, verwekte bij haar, een vloed van tranen en gedurig niezen, zooals ge denken kunt. Nu had de deugniet van een jongen haar gezegd: ‘Kaatje, als vader soms wat peperbollen stampt, dan neemt hij eene geschelde ajuin in den mond; dat doct hij voor de tranen en het niezen!’ En 't onnoozel schepsel had dit voor echte munt opgenomen en ook zoo gedaan. Ik strafte den jongen, dat spreckt, maar moet toch nog lachen over het koddige gezicht van

[p. 40]

Kaatje. En daar we nu toch over peper spreken, willen we er even bij stilstaan.

De tijd is verre, dat de peper tegen goud en nog meer werd opgewogen; ieder kan tegenwoordig deze voor velen welkome toespijs gebruiken, en gebruikt haar ook inderdaad, - niet in die mate nogtans als in Oost-Indië. 't Is bekend, noe de inboorlingen der warme landen hunne spijzen op eene ongeloofiijke manier met peper en andere sterke kruiderijen vermengen, zoo zelfs, dat den Europeaan, die 't beproeld bun na te doen, er de oogen van overloopen en zijn mond in vuur en vlam schijnt te staan. Misschien zonder weten, maar daarom nog niet zonder geldige redenen doen zij dat. Alles is daar door de groote hitte aan spoedig bederf onderhevig, en ook 't menschelijk organisme vergadert er vele ontbindingsstoffen, wier schadelijke werking nog verhoogd wordt door de traagheid der spijsverteringsorganen, wat nu door 't gebruik van deze sterke specerijen geheel of gedeeltelijk wordt tegen gegaan. Daarom is ook, gedurende de zomerhitte het gebruik van peper aan te raden; zij verhoogt de verteringskracht, prikkelt de maag tot vermeerderde werkzaamheid, voorkomt ophooping en rottende gisting van halfverteerde spijzen, en bewaart ons alzoo voor gevaar van typhus, dyssenterie en andere leelijke ziekten.

lucifers- en blinksmeerfabriek te overboulaere.

Eene andere en zeker minder bekende eigenschap van de peper is hare werkzaamheid tegen tusschenpoozende of zoogenaamde koude koortsen. Dit is het tweede middel dat ik u aan de hand doe en nog niet het laatste; ik zal er nog meer bekend maken, juist omdat de lllustratie verschijnt en gelezen wordt in Antwerpen, dikwijls het broeinest der Polderkoortsen, allen voortspruitende uit den moerassigen bodem.

Ik zei dan: de peper is in zulke gevallen dikwerf een buitengewoon geneesmiddel.

Zoo behandelde Louis Frank, op voorheeld der Oosterlingen, 170 daaraan lijdende zieken met peperkorrels, en allen genazen even spoedig als dit met de kina zou kunnen plaats hebben; hij gebruikte van 30 tot 50 centigram eens. twee-, drie- of viermaal genomen op éénen dag. Een groot aantal andere dokters volgden, met grooten bijval, zijn voorbeeld; o.a. genas dokter Riedmiller van Neurenberg er binnen korten tijd tot 500 zieken meê. De waarheid dwingt mij echter hier bij te voegen dat o.a. Van Swieten en Murray na het gebruik van dit geneesmiddel ontstekingachtige verschijnselen willen waargenomen hebben en aandoeningen van borst of hersenen, enz. Dit zal, dunkt mij wel 't geval geweest zijn bij bloedrijke, gestellen. Overigens vergete men niet, dat de peper in bollen gebruikt diens te worden voor dit doel.

De spaansche of cayenne peper heeft eene andere eigenschap, die u niet minder zal verwonderen; eene bijzondereen genezende werking bij hemorrhoïden of takken of 't speen. Hij werkt meer of minder gelukkig in deze gevallen en dit ligt hieraan of de z.g. takken oud zijn of van jongeren datum; accidenteele of constitutioneele. Laat men bij voorbeeld, de cayennepeper gebruiken door lijders, die slechts eens of nu en dan in 't jaar last hebben van hunne kwaal, zoo zelfs, dat zij het bed moeten houden; en dan wordt men gewoonlijk reeds den tweeden dag eene merkelijke beterschap gewaar enisdezieke, voor tijd en wijl, binnen eenige dagen geholpen.

Zij echter, die er aanhoudend aan lijden, terwijl het ongemak van tijd tot tijd verergert, kunnen op zulk een spoedig resultaat niet hopen, ofschoon zijne goede werking toch niet pleegt uit te blijven; intusschen, de pijnen verminderen, het gezwel wordt kleiner en weldra ongevoelig. De cayenne-peper heeft nog dit voor boven vele andere middelen, dat zij, al verhelpt zij pijn en zwelling, toch de bloedvloeiing niet onderdrukt, die noodzakelijk schijnt voor de gezondheid van vele lijders; integendeel, zij schijnt haar in vele gevallen te voorschijn te roepen.

Daar straks zei ik: voor tijd en wijl; en dit met voordacht, want men moet wel weten, dat de cavenne-peper deze kwaal niet op den duur geneest. Nu 't is al wel, dat zij verlichting verschaft in de meeste gevallen; zij, die er aan lijden, zullen, ik weet het zeker, er dankbaar voor wezen. Men gebruikt ze in pillenvorm en liefst het extract, in giften van 60 à 80 centigram; wil men echter het poeier gebruiken, dan 80 centigram tot 1 gram daags, beiden, de helft 's morgens en de helft 's avonds.

Ik kon hier nog een enkel woord bijvoegen over eene andere, minder bekende pepersoort: de Matico namelijk, die in Engeland zoo kolossaal gebruikt wordt in allerlei chronische ziekten der slijmvliezen; wij zullen dit intusschen liever aan de H.H. dokters overlaten. Een geval echter, waarin de Matico, als siroop gebruikt, veel goed schijnt te doen, wil ik hier aanstippen en dat is: hare gewoonlijk doeltreffende geneeskracht bij verlies van eetlust, gepaard met maagpijnen.