De Tell-legende.
De vaderlandsche geschiedenis, die velen in onze dagen als onfeilbaar willen beschouwen, vooral als er spraak is van de omwenteling in de 16e eeuw en de bemoeiingen der paters Jesuïten, bevat ontegenzeggelijk een aantal legenden en anekdoten, die of zoo gepast waren op den tijd waarin zij waren geplaatst, of zoo voortreffelijk met den geest van hunnen tijd overeenkwamen, of nog de eigenliefde van een volk dermate streelden, dat zij van lieverlede in de geschiedenis plaats vonden, en als evangelie door de schooljeugd geloofd werden. Van deze zijn hier de Karel-legenden en in Nederland, zoo men beweert, Albrecht Beyling.
De Zwitsers hebben de legende van Willem Tell, die zooveel onderwerpen aan schilders, dichters en verdere kunstenaars heeft opgeleverd en die nu blijkt niets anders dan een vertelsel te zijn. Niet alleen in Zwitserland bestaat een Willem Tell, maar, met eenige varianten, in Denemarken, in Engeland, in Noorwegen in Sleeswijk en zelfs in nog meer landen.
In Sleeswijk heet men Tell, Henning Wulf, die aldaar aan het hoofd stond van oproerige boeren, tijdens Christiaan I. De koning, door de Hamburgers bijgestaan, versloeg de oproerlingen en nam Henning Wulf gevangen. Voor den koning gebracht, strafte de koning hem met te eischen dat hij zijnen zoon een appel van het hoofd zoude schieten. Henning Wulf schoot inderdaad den appel weg, doch toen de koning hem. vroeg waartoe hij den anderen pijl, dien hij verborg, noodig had, antwoordde hij: ‘Om u te doorschieten, als ik mijn zoon gedood hadde.’ Na dit antwoord moest hij de vlucht nemen en werd vogelvrij verklaard.
In Denemarken is het Toxo, onder de regeering van koning Harold, die het feit volvoert en drie pijlen wegsteekt. Het antwoord aan den dwingeland, toen deze hem vroeg wat hij met de drie pijlen in 't oog had die hij uitkoos, is verschillend. ‘Hadde ik mijn zoon gedood,’ zegde hij, ‘dan was de tweede pijl voor u geweest en de derde voor den hoveling die zich had durven verroeren.’ Ook het slot der legende verschilt met de zwitsersche: Toxo mag ongehinderd heengaan. Volgens anderen benadert zij ook daar de zwitsersche, dewijl de schutter den koning in een bosch afwacht en hem neêrschiet.
Wij laten andere dergelijke legenden ter zijde; het is dus zeer betwistbaar waar de Tell-legende thuis hoort, of de Zwitsers haar van anderen hebben geërfd, of het vaderschap derzelve aan de Zwitsers moet behouden worden. Zelfs zoekt men den oorsprong van die gebeurtenis in de heidensche dagen, toen eene dergelijke schieting tot eene soort van godsdienstige plechtigheid was verheven.
In alle geval wordt de authenticiteit van het feit, dat de kunstenaars, de dichters en de historie-schrijvers zoo schitterend vereeuwigd hebben, meer en meer in twijfel getrokken.
Auteursrechtvrij