De Belgische Illustratie. Jaargang 11

De zwanen van Closeburn.

Hoog boven aan de kust van Schotland, nabij de bocht van Dumfries, waar de schuimende golven in machtelooze woede tegen de scherp uitstekende rotsen klotsen, ligt op een eiland het vervallen slot Closeburn. Niets is er meer van geheel dan eene poort, welke naar het achtergebouw voerde; voor het overige ziet men slechts verbrokkelde muren, wier puin ter nauwernood plaats laat voor een weinig gras of een nietig struikje. Met hout begroeide hoogten begrenzen de zee, in wier helderen vloed eens de torens van het kasteel zich spiegelden, terwijl eene brug aan de zijde waar het meer op zijn smalst is, naar het vasteland voerde en naar eene den heiligen Patrick toegewijde kapel, welke, ofschoon beschaduwd door overoude eiken, beuken en denneboomen, slechts weinig sporen van zich heeft achtergelaten. Deze kapel en de heilige, ter wiens eer zij gebouwd werd, hebben hun naam gegeven aan een geslacht dat sinds onheuglijke tijden het kasteel bezat en welks voornaamste tak zich naar dezen eigendom, de ‘Kirkpatricks’ van Closeburn noemde.

In de helft der vorige eeuw prijkte het slot nog in al zijne schoonheid en verhief zich hoog boven land en zee. Op den toren wapperde de banier der Kirkpatricks met haar witte zwaan op een blauw veld, en de poort werd ontsloten voor elken vreemdeling die de schotsche gastvrijheid inriep. Zoo had het geslacht der Kirkpatricks het eeuwenlang bezeten. En zelfs toen de laatste Stuart van den troon zijner vaderen was gestooten, en Alban, de getrouwste aanhanger van den verdreven vorst, in stille teruggetrokkenheid op het kasteel woonde, werd een ieder die aanklopte, open gedaan en de beste plaats aan den haard ingeruimd.

De witte zwaan in het wapen der Kirkpatricks was niet zonder zinnebeeldige beteekenis. Sedert eeuwen verschenen in het begin van den zomer, op het meer welke het slot omgaf, twee sneeuwwitte zwanen, die er eenige maanden bleven vertoeven en door de bewoners van het kasteel en die der omstreken als geluk aanbrengende beschermgeesten van de familie Kirkpatrick werden beschouwd. Het tweetal scheen inderdaad in betrekking te staan tot dit edel geslacht. Al heerschte er nog zooveel droefheid, kommer en zorg in het slot Closeburn, bij de komst der zwanen verkeerde alle leed in troost en hoop. Zoo lag eens de eenige erfgenaam en stamhouder van het geslacht hopeloos op het ziekbed. De ontroostbare moeder van den vóór weinige dagen nog bloeienden knaap zat weenend aan zijne zijde en sloeg met een beklemd hart het zwoegen zijner borst gaê. Daar sloeg het torenklokske op de kapel het uur van middernacht. De moeder ging naar het venster en sloeg biddend de handen ten hemel. Het was een schoone, warme zomernacht. De lucht ging zwanger van heerlijken bloemengeur, geen wolk was aan den met sterren bezaaiden hemel te zien en op de kalme zee wierp de maan een fantastisch licht.

Der droeve moeder was echter geen nacht ooit zoo treurig toegeschenen, want een der uren van dezen nacht zou, naar de uitspraak des dokters, den dood van den lieveling brengen. Snikkend sloeg zij de oogen naar boven.

Eensklaps hoorde zij een zacht geruisch, en in het volgend oogenblik verschenen op het meer de beide zwanen, welke dit jaar ongemeen lang waren weggebleven. De edelvrouw viel op hare knieën en weende van vreugde. De beschermgeesten van haar huis waren immers teruggekeerd en nimmer had zij te vergeefs op hen hare hoop gebouwd. Zij voelde het, haar zoon was gered, hij zou voor haar gespaard blijven door de geheime macht die de zwanen op het lot der Kirkpatricks uitoefenden. Toen zij weêr bij de sponde van het kind kwam, was die zijn sterfbed niet meer. De knaap had het bewustzijn herkregen, in zijn oog gloeide niet meer het koortsvuur en zijne borst ademde rustiger. In korten tijd was hij volkomen genezen.

Nog menig ander wonderlijk voorbeeld van het geluk dat de zwanen van Closeburn bij hare komst brachten, is van geslacht tot geslacht in den mond des volks bewaard gebleven; doch ook is de gebeurtenis niet vergeten welke de gelukspellende verschijning der zwanen in eene vreeselijke voorspelling deed verkeeren.

Een afstammeling van den jeugdigen burchtheer die zoo onverwacht aan den dood ontrukt werd, was Robert Kirkpatrick, een door zijne aangeboren talenten veelbelovend jongeling, die in Edinburg, de hoofdstad van het land, zijne wetenschappelijke opleiding ontving. Daar had hij de fabel gelezen, dat de zwaan in haar stervensuur een liefelijk gezang laat hooren, en zijn grootste

[p. 316]

verlangen was, bij zulk een zwanenzang tegenwoordig te zijn. Toen hij nu eens op Closeburn vertoefde en met den boog in de hand langs de kust der zee wandelde om vogels te schieten, kwamen plotseling de twee zwanen die zoo nauw met de geschiedenis van zijn huis verbonden waren, naar hem toegezwommen. Toen schoot hem de sage van het lied der stervende zwaan in de gedachte. Zonder zich te bedenken, spande hij zijn boog, en de pijl doorboorde de borst van de voorste zwaan. Zij was in het hart getroffen en zoo schielijk gedood geworden, dat het zwanenlied niet had kunnen aangeheven worden, al hadde het geloof aan dien zang op waarheid berust.

verleden en toekomst, naar a. tidemand.

Met een doordringenden schreeuw vloog de tweede zwaan weg, terwijl de golven het lijk harer gezellin naar het strand spoelden. Daar stond de jongeling, sidderend en bleek. Nauwelijks had hij den vogel dood geschoten, of hij gevoelde er bitter berouw over, te meer wellicht daar zijne Wreedheid geheel doelloos was geweest. Daarbij begon hij ernstig bevreesd te worden voor de mogelijke gevolgen zijner daad, want hij zag maar al te goed in. dat wanneer deze bekend werd, hij het voorwerp zou worden van een algemeenen haat en verontwaardiging. Hij besloot daarom zijne schuld te verbergen en begraafde tot dat einde de doode zwaan onder een ouden eik, op korten afstand van de zeekust. Weinige dagen daarna was deze plaats bedekt met viooltjes

[p. 317]

en madeliefjes, waartusschen zich een witte lelie verhief.

Groot was de verwondering der bewoners van Closeburn, toen in den volgenden zomer de zwanen, voor het eerst sinds Verscheidene eeuwen, er niet kwamen vertoeven. Er verliep een tweede en een derde jaar zonder dat zij gezien werden, en algemeen dacht men dat de verdwijning der vogels in verband moest staan met het lot der familie Kirkpatrick. Robert bewaarde standvastig zijn geheim, doch ook hem vervolgde een angstig voorgevoel.

de wijnkenners, naar leo pohle.

Daar werden de strandbewoners op een morgen eensklaps verrast door de komst van een enkele zwaan, die midden op de borst eene bloedroode vlek had. De nieuwsgierigen zouden den vogel gaarne wat nader beschouwd hebben, doch, in strijd met zijne vroegere gewoonte, was hij uitermate bang en niets kon hem bewegen in de nabijheid van menschen te komen. Toen schudden velen het hoofd en dachten dat even zeker als de beide witte zwanen de Kirkpatricks geluk hadden aangebracht, deze ééne gevlekte zwaan der familie een onheil spelde. En inderdaad, drie dagen na den terugkeer der zwaan, viel de jeugdige burchtheer die een der beide vogels geschoten had, van zijn paard, met het gevolg dat hij eenige uren later den geest gaf. Op zijn sterfbed openbaarde hij zijn geheim, en niet zoodra had de ongelukkige zijne oogen gesloten, of de

[p. 318]

zwaan verdween even snel als zij onverwachts gekomen was.

Twee jaar nadien vertoonde zij zich weder op het meer van Closeburn, en ook ditmaal had er gedurende haar verblijf een sterfgeval in de familie Kirkpatrick plaats. En zoo keerde zij telkens kort voor het overlijden van een familielid terug, onverschillig of het zomer of winter was, en dikwijls slechts voor eenige uren. Geen wonder dan ook dat de komst der gevlekte zwaan de bewoners voortaan steeds met schrik en angst vervulde.

Volgens de overlevering, verscheen zij voor het laatst in het jaar 1777. Het was op den dag dat de burchtheer, Thomas Kirkpatrick, met zijne tweede gemalin in den echt trad. Zijn eenige, uit zijn eerste huwelijk gesproten zoon Roger, een beminnelijk jonkman van twintig jaren, wandelde zorgeloos aan den oever van het Closeburner-meer, toen zich plotseling de onheilspellende zwaan met de roode vlek op de borst vertoonde. Roger kende de familie-sage en geloofde er aan. Vast overtuigd, dat hem een onvermijdelijk ongeluk zou treffen, keerde hij in droef gepeins huiswaarts. Gedurende de bruiloft vermocht hij zijne sombere stemming niet te onderdrukken, en te vergeefs trachtte men hem op te beuren en gerust te stellen toen hij, door zijn vader ondervraagd, de oorzaak zijner neêrslachtigheid meêdeelde. Drie dagen later stierf de jonge man zonder dat een dokter wist te zeggen welke ziekte een einde aan zijn leven had gemaakt.

De ster der Kirkpatricks was ondergegaan. De eene geeselslag van het noodlot volgde den andere. Zij werden beroofd van erfenissen waarvan zij zeker meenden te zijn, en nog bij het leven van den bovengenoemden Thomas Kirkpatrick brandde het kasteel tot den grond af. Met groote offers werd het weder opgebouwd, doch reeds een jaar daarna tastten het de vlammen, door de onvoorzichtigheid van beschonken dienaars, opnieuw aan. Dit geschiedde in den nacht van den 30^en augustus 1789, en sinds dien tijd is het slot Closeburn schier niets meer dan een puinhoop, waarop niemand acht slaat dan misschien een toerist die van de merkwaardige zwanen heeft hooren verhalen.