De Belgische Illustratie. Jaargang 11

Pasquale.
Eene novelle getrokken uit de bloemkens van den H. Franciscus.

(Vervolg en slot.)
III.

Het laat zich denken dat de prachtige jachtstoet, waarvoor de dorpsbewoners gewoonlijk bijeen stroomden, nu als verlaten in het dorp is achtergebleven. Als verslagen staan de ridders bij groepen bijeen, om elkander hunnen indruk mede te deelen. Eene algemeene moedeloosheid is zichtbaar, en het zijn de paarden alleen die met het schuim op den bek, onder vurig trappelen, hunnen moed te kennen geven.

Eindelijk wordt er op den jachthoorn geblazen als signaal van vertrek; de ridders stijgen te paard en verlaten het dorp in de richting naar Cannaio.

Jonker Carlo maakt een einde aan die stilzwijgendheid.

‘Maar, vrienden,’ zegt hij lustig, ‘onze cavalcade heeft meer van eene begrafenis dan van eene vroolijke jachtpartij; wij hebben al veel te lang onder den indruk van dien monnik gedroomd, die ons al genoeg gedwarsboomd heeft in onze plannen van den dag. Vooreerst is het door hem, dat wij het gezelschap van de schoone Beatrix missen en nu zouden wij nog eene valkenjacht als eene bedevaart moeten maken.’

Carlo beziet glimlachend de ridders; doch vindt bij jonker Pasquale alleen geen weêrklank; hij richt daarop het woord tot hem.

‘Pasqnale,’ zegt hij, ‘het schijnt dat gij nog niet uit uwe droomerijen ontwaakt zijt. Ik geloof waarlijk, dat gij er aan denkt u de kruin te laten scheeren! Laat mij toch niet langer die rimpels op het voorhoofd zien: gij zijt altijd de vroolijkste onder ons, en nu hebt gij meer van een boetprediker dan van een moedig ridder. Komaan, ik geloof dat er een middel is om ons in eene andere stemming te brengen. Ik stel voor bij de eerste herberg den beker te laten rondgaan, wij hebben geene jonkvrouwen in ons gezelschap, wij zullen dus onzen troost in het druivensap zoeken.’

Er gaat een algemeen hoerah! op en zelfs Pasquale ontwaakt uit zijne mijmeringen, en roept met evenveel geestdrift ‘hoerah!’

De paarden worden tot den draf aangezet en spoedig zijn de ridders bij eene herberg aangekomen, die vriendelijk tegen de wijnbergen gelegen is, zij stijgen van hunne paarden; de waard komt dadelijk te voorschijn en maakt eene diepe buiging.

Hij is een kort, dik mannetje met kleine zwarte oogen, op zijne dikke wangen is de bruine kleur van de huid met karmozijnrood gemengeld, dat op zijn neus in zuiver rood is overgegaan. Hij heeft altijd eene lachende trek en laat daarbij zijne ivoorwitte tanden zien.

‘Goeden morgen, Peppo,’ roept jonker Carlo hem toe, en zegt tot de ridders: ‘ziet, het vroolijke gezicht van onzen waard brengt ons al reeds in eene andere stemming.’

Nu roept Pasquale luidkeels: ‘Peppo, zorg voor eenige kannen wijn, want ons gevolg zal spoedig hier wezen; geef hun uit het beste vat dat gij in den kelder hebt.’

De lachspieren van Peppo komen nog meer in werking nu hij dit hoort, want hij was niet gewoon zijn besten wijn voor de bedienden van het slot te tappen.

Intusschen is het gevolg aangekomen, dat een muilezel met zich voert, beladen met wijn, vruchten en gebak voor de jonkers.

Eenige oogenblikken daarna is de geheele stoet schilderachtig gegroepeerd; de ridders zitten onder het lommer van een ouden olijfboom, die naast de herberg staat; een prachtige drinkhoorn van zilver met keurig drijfwerk versierd, wordt met geurigen cyperschen wijn gevuld en gaat van hand tot hand rond.

Op eenigen afstand liggen de bedienden onder de schaduw der wijngaarden bijeen, ruimschoots genietende van Peppo's besten wijn, die met welbehagen er bij staat, in afwachting den lof van zijn drank te hooren verkondigen.

IV.

Aan den voet van de rots staan de drie monniken in eene gebogen houding; zij vangen in de hand het water op dat uit de rots zijpelt, om daarmede hunnen brandenden dorst te lesschen.

Na een oogenblik gerust te hebben, vervolgen zij hunnen weg en komen in eene woeste vlakte, waarop zich hier en daar eenige knokkelige, oude kastanjeboom en vertoonen. Verder is deze eenzame woestenij hier en daar overdekt met struikgewassen, en rotsblokken waarover doornachtige takken van slingerplanten uitgestrekt liggen, als de klauwen van een leeuw op zijne prooi.

Nu zien zij in de verte een zwerm van duizenden vogels vliegen, die hen nadert en op een kleinen afstand van hen met sterk geruisch in een groep kastanjeboomen neêrvalt. Het gejoel en gekweel van die menigte vogelen is zoo aanlokkelijk en trekt zoodanig de aandacht van den natuurminnenden en dichterlijken Franciscus, dat hij verlangt die vogelen naderbij te beschouwen. Hij zegt tot zijne twee reisgezellen: ‘Rust hier een oogenblik, ik ga die lieve vogelen toespreken en hun den lof van hunnen Schepper verkondigen.’ Franciscus nadert de boomen en tot zijne groote verwondering blijven alle de vogelen rustig op de takken zitten; alleen de zwaluwen, die nooit op de takken in rust zijn, blijven vroolijk boven de boomen rond zwieren.

Franciscus staat opgetogen de verscheidenheid der vogels te bewonderen; op eens worden zijne ooren gestreeld door het liefelijk gezang van nachtegalen, die onder de bladeren verscholen zitten; hij hoort de meerle fluiten, het tortelduif kirren, de musschen tjilpen, de specht schateren, het distelvink kweelen, en zelfs de koekoek laat zich hooren, doch op de stem van den heiligen man zwijgen allen en er heerscht eene volmaakte stilte.

Zacht zweven altijd de zwaluwen boven de boomen. Zonder het minste geluid worden zij door de lucht op hunne vleugelen gedragen; geen blaadje ritselt, geen windeken ruischt; op een dorren tak zitten honderde spreeuwen regelmatig nevens elkander; een zonnestraal beschijnt den groenen gloed harer pluimen. Van tak

[p. 259]

tot tak komen vinkjes, musschen, roodborstjes en meer andere kleine vogeltjes naar de uiteinden der twijgen gehuppeld, en draaien zwierig hunne kopjes, rekken het halsje uit, scherpen hunne bekjes of plukken zich de borst. Meer in de diepte zitten, op een zwaren kronkelenden tak, de zwarte kraaien en raven; het volle zonlicht beschijnt de goudmeerlen en de alcyons met hunne schitterende kleuren; tegen de stammen zitten de boomloopertjes in rust, en aan den voet van de boomen trippelen statig en sierlijk de kwikstaartjes.

Wilde duiven en tortelduifjes zitten dicht ineen gedrongen onder het lommer bijeen, en de lijsters met de gouden vrucht des sorbenbooms onder de pooten vastgekneld, vergeten hun lievelingspijs. Onnoemelijk is het getal en de verscheidenheid der vogelen, die tot op de hoogste toppen der boomen eene plaats hebben gezocht en daarop zachtkens heen en weêr wiegen. Doch die hemelsche vrede, die oogenblikkelijke harmonische toestand, dien men kan vergelijken bij den toestand in het Goddelijk Eden, wordt bedreigd van korten duur te zijn, want in de verte vertoonen zich onder luidruchtig getier de valkenjagers, die verhit door den wijn, dolzinnig ronddwalen en nog geen vogel gezien hebben.

Wanhopend dragen zij altijd de valken op de vuist, doch zij krijgen de kastanjeboomen in het oog, die, overladen met vogelen, een zonderling voorkomen hebben. ‘Zie, wat mag dat zijn?’ roepen allen eenparig. Sommigen meenen dat het trekvogels zijn, andere ontkennen dit en denken heimelijk met angst aan betooverde boomen. De geheele stoet blijft verbaasd stilstaan en niemand durft een voet verzetten.

Jonker Pasquale stijgt van zijn paard, en is de eenige die zich verder durft te wagen; hij nadert langzaam tot bij de boomen.

‘Bij mijn patroon! het zijn toch vogelen,’ zegt hij bij zich zelven, en Franciscus bemerkende, roept hij de andere jonkers toe: ‘het is die domme monnik die voor de vogelen een sermoon houdt.’

De ridders krijgen nu moed en Carlo roept onder allerlei spotternijen:

‘Ha! ha! wij zullen onze valken loslaten en gij zult dien boetprediker zien verschrikken; hij is zeker bezig met de vogelen te temmen, nu het hem dezen morgen zoo goed gelukt is de zwaluwen te verdrijven; hij wil zich waarschijnlijk in die kunst verder bekwamen. Daar brengen die luie monniken hunnen tijd mede door! Ziet, daar tegen dien hoop steenen liggen de twee andere luiaards te slapen!’

Er gaat een algemeen gelach op en Carlo roept met woeste stem: ‘Valkeniers, geeft het signaal om de valken los te laten!’

De valken vliegen als pijlen door de luchten vallen allen in de kastanjeboomen neêr.

Een daverend hoerah! weêrgalmt over het veld. Pasquale is meer en meer genaderd en verschuilt zich achter eenige struiken; hij ziet nu de vogelen van allerlei soorten, en hoort tevens broeder Franciscus spreken. Tot zijne groote verwondering ziet hij de valken neêrvallen, die tusschen de andere vogelen op een tak vliegen en rustig blijven zitten.

Franciscus bemerkt in zijne opgetogenheid niets van hetgeen er in zijne nabijheid gebeurt; zelfs de valken bemerkt hij niet en vervolgt zijne toespraak, zeggende:

‘Mijne lieve vogelen, gij zijt zoo veel verschuldigd aan God uwen Schepper, daarom moet gij Hem altijd en overal loven. Hij is het, die u de vrijheid gegeven heeft om overal te vliegen, en u daarenboven een dubbel en zelf een drievoudig kleedsel heeft geschonken. Ook moet gij Hem loven, omdat Hij uw geslacht in de ark van Noë bewaard heeft, opdat het niet zoude uitsterven. Gij zijt Hem ook zoo veel dankbaarheid verschuldigd voor die uitgestrekte lucht die Hij voor u heeft bestemd. Bovendien gij zaait, noch maait en toch geeft God u voedsel en het water der rivieren en fonteinen om uwen dorst te lesschen. Hij geeft u de bergen en de dalen tot schuilplaats, de boomen om uwe nesten te maken. En omdat gij niet spinnen noch weven kunt, draagt de goede God zorg voor uwe kleeding en die uwer kleentjes, zoodat Hij u lief heeft daar Hij u zoo vele weldaden verleent. Weest dus nooit ondankbaar en tracht altijd God te loven.’

Franciscus zwijgt nu, alle de vogeltjes spreiden hunne vlerkjes uit, openen den bek en rekken den hals uit; zij buigen hun kopje nederwaarts en schijnen als het ware vergenoegd te zijn. De godvruchtige monnik blijft in bewondering staan; hij gevoelt zich zoo gelukkig onder die onnoozele diertjes, die zoo tam zijn dat hij ze met de hand kan streelen. Hij geeft hun nu verlof te vertrekken, en zegent hen met het teeken van het H. Kruis.

Onder liefelijk gekweel vliegen alle de vogelen uit de boomen en verdeelen zich kruisgewijze in vier zwermen: de eene trekt naar het oosten, een andere naar het westen, een derde naar het zuiden en de laatste verdwijnt in de richting van het noorden.

V.

De jachtstoet staat nog altijd op dezelfde plaats in afwachting. De ridders hebben het wegvliegen der vogelen gezien en denken dat de valken hen uiteen gejaagd hebben; in blijde verwachting staan zij in de lucht te turen en hopen goeden buit gemaakt te hebben. Eindelijk na langdurige signalen vallen de valken neêr, en vliegen zonder prooi op de handen van hunnen meester.

De verslagenheid is groot. Carlo stampvoet van woede; hij wil zijn valk dooden, haalt het jachtmes reeds uit de scheede, doch de andere ridders snellen toe om hem dit te beletten. Met langzamen tred komt Pasquale uit zijn schuilplaats te voorschijn; hij is ernstig en geheel in gedachten verzonken.

Carlo, een weinig in zijn drift bedaard, zegt: ‘Ziet, daar komt onze boetprediker terug met hetzelfde ernstige gelaat van dezen morgen. Wel, jonker,’ sprak hij, toen Pasquale genaderd was, ‘vertel ons wat gij hebt gezien en gehoord?’

‘Wat ik gezien en gehoord heb,’ antwoordt Pasquale, ‘kan ik u niet zeggen en wil ik bovendien aan uwe spotternijen niet prijs geven. Dit alleen wil ik zeggen, dat ik onze valken tusschen de andere vogels als duifjes in de boomen heb zien zitten.’

‘Ha, ha,’ roept Carlo daarop, ‘Pasquale, gij droomt zeker, ik geloof dat gij nog door den wijn bedwelmd zijt, want hetgeen gij daar zegt is niet mogelijk. Er moet eene andere reden bestaan waarom onze valken niet op hunne prooi gevallen zijn. Gij wilt dit alles zeker aan de kracht van dien monnik toeschrijven, doch ik lach met die dweeperijen.’

Pasquale bleef bevestigen hetgeen hij gezegd had. Er ontstond tusschen de twee ridders eene hevige woordenwisseling, zoodat wanneer zij gewapend waren geweest, het tot een tweegevecht zou gekomen zijn.

De goede stemming is nu gebroken.

De zon is reeds aan het dalen en er wordt besloten den aftocht te doen blazen. De stoet dwaalt nog eenigen tijd door de velden, doch geen vogel is nog in de lucht te zien. Eene algemeene stilte heerscht in de natuur.. De zon zinkt weg achter de bergen, en werpt nog een rooden gloed op de bergkruinen.

Treurig is de terugtocht van den prachtigen jachtstoet. Bij de geheimzinnige avondschemering ziet men nog de silhouetten van de ridders, die gebogen en dommelend op hunne paarden hangen, langs de grijze rotsen voorbij trekken, waarop die van de half slapende en vermoeide valkendragers te voet, volgen.

Te Savarniano gekomen, gaan de ridders uiteen, Pasquale bestijgt met zijn gevolg den weg van het slot. Men hoort de ophaalbrug neêrvallen, hol klinkt het getrappel van zijn paard en een oogenblik daarna heerscht er eene nachtelijke stilte in de omgeving van het kasteel.

VI.

Sinds lang had men rond het slot opgemerkt dat er geen ridders meer den weg van het kasteel opgingen; men hoorde niet meer spreken van jachtpartijen, en noch jonker Pasquale, noch Beatrix hadden zich sedert geruimen tijd meer aan het volk vertoond.

Dit gaf aanleiding tot allerlei gissingen en veronderstellingen, die dagelijks bij de gesprekken der dorpbewoners herhaald werden.

Op zekeren morgen, op het oogenblik dat de zon met rozengloed aan den hemel verscheen, stapte een jongeling over den landweg van Savarniano naar Assise. Hij draagt een kleed van grof grijs laken dat nochtans aan zijne sierlijke gestalte geen afbreuk doet. Moedig steekt hij het hoofd op en slaat het helder oog hemelwaarts. Zijne gezichtstint is bleek en die bleekheid wordt verhoogd door het zwarte haar dat, op het voorhoofd gescheiden, in breede lokken langs den hals nederhing.

Bij het voorbijgaan van een beekje, dat aan zijne voeten stroomt, knielt hij en steekt de fijn gevormde blanke hand in den stroom, om daarmede een teug water aan zijne brandende lippen te brengen. Hij vervolgt zijn weg, en gaat later een hofpoort binnen, die voor een klooster gelegen is. Daar knielt hij voor een kruisbeeld dat aan den ingang van het klooster is geplaatst. Treffend en aandoenlijk is het mijmerend staren naar den blauwen hemel, dat men op het edel gelaat van den jongeling bespeurde, toen hij voor het kruisbeeld geknield lag.

Hij is geheel doordrongen van die godsdienstige gevoelens die den waren Kristen dichter vormen en tevens de ziel reinigen. Tranen van dankbaarheid schitteren in zijn helder oog, nu hij naar de zonneschijf heenstaart en de lieve vogelen tusschen de wilde rozenstruiken van den hof hoort zingen.

Eindelijk staat hij op, slaat nog een blik in de richting van Savarniano, en treedt moedig tot voor de kloosterpoort waar hij aanklopt. De deur wordt geopend en de lieftallige gestalte van broeder Franciscus treedt hem te gemoet, omhelst jonker Pasquale met innige liefde en weldra waren beiden voor het oog verdwenen.

Antwerpen.

A.M. Oomen.