Belgisch Brabant voor vier eeuwen.
Eerst sedert het einde der vorige eeuw wordt de statistiek als een tak van de staathuishoudkunde beschouwd, en dientengevolge worden er tegenwoordig meer geregeld volkstellingen gehouden dan vroeger. Eertijds hield men zich daar slechts meê op wanneer er krijgstroepen geworven moesten worden, en desgelijks hadden er alleen huis-tellingen plaats als men nieuwe belastingen te wachten had.
Statistieke stukken worden thans naar waarde geschat; men heeft ingezien van hoeveel gewicht die documenten zijn waar men een parallel wil trekken tusschen den vroegeren en den tegenwoordigen staat der bevolking, de ontwikkeling eener stad wil nagaan, een overzicht hebben van de macht der verschillende landen op onderscheidene tijdstippen - kortom, in honderden aangelegenheden kan de statistiek van dienst en van nut zijn.
Voor ons bijv, zou het al niet van belang ontbloot zijn, te weten hoe het voor vijf-, zeshonderd jaar met de stad of de provincie onzer inwoning gesteld was: hoeveel zielen zij telde, hoeveel woningen er stonden, tot hoever zij zich uitstrekten, enz., enz. Deze onze weetgierigheid wordt misschien door menigeen onzer lezers gedeeld, en om daarin eenigermate te gemoet te komen, geven wij vandaag eenige statistieke stukken weêr, een overzicht bevattende van het aantal huizen dat men in 1472 en in 1480 in het hertogdom Brabant vond. De oorspronkelijke stukken zijn te zien in de Koninklijke Bibliotheek te 's-Hage, en werden door een hollandschen geleerde met name Gerard opgesteld.
| 1472. |
| Stad Leuven |
Huizen |
3,306 |
| Kleinere steden |
Huizen |
5,400 |
| Platteland |
Huizen |
10,305 |
| |
|
_____ |
| |
Totaal |
19,011 |
| Stad Brussel |
Huizen |
6,731 |
| Kleinere steden |
Huizen |
1,599 |
| Platteland |
Huizen |
14,526 |
| |
|
_____ |
| |
Totaal |
22,856 |
| Stad Antwerpen |
Huizen |
4,510 |
| Kleinere steden, |
Huizen |
4,405 |
| Platteland |
Huizen |
17,801 |
| |
|
_____ |
| |
Totaal |
26,716 |
| Stad 's-Hertogenbosch |
Huizen |
2,351 |
| Kleinere steden |
Huizen |
421 |
| Platteland |
Huizen |
14,409 |
| |
|
_____ |
| |
Totaal |
17,181 |
| |
|
_____ |
| |
Gezamenlijk bedrag |
87,764 |
| |
| 1480. |
| Stad Leuven |
Huizen |
3,621 |
| Kleinere steden |
Huizen |
4,628 |
| Platteland |
Huizen |
8,920 |
| |
|
_____ |
| |
Totaal |
17,169 |
| Stad Brussel |
Huizen |
6,835 |
| Kleinere steden |
Huizen |
1,496 |
| Platteland |
Huizen |
11,267 |
| |
|
_____ |
| |
Totaal |
19,598 |
| Stad Antwerpen |
Huizen |
5,023 |
| Kleinere steden |
Huizen |
4,382 |
| Platteland |
Huizen |
14,733 |
| |
|
_____ |
| |
Totaal |
24,138 |
| Stad 's-Hertogenbosch |
Huizen |
2,733 |
| Kleinere steden |
Huizen |
484 |
| Platteland |
Huizen |
9,968 |
| |
|
_____ |
| |
Totaal |
13,185 |
| |
|
_____ |
| |
Gezamenlijk bedrag |
74,090 |
Oppervlakkige geesten moet de wetenschap der statistiek ongetwijfeld eentoonig en dor toeschijnen; voor den waren beoefenaar is zij dit echter in 't geheel niet: hij vindt het een aangename bezigheid de verschijnselen na te gaan welke zulke opgaven openbaren; hij schept er vermaak in de oorzaken daarvan op te sporen, en de ontdekking van de gevolgen schenkt hem weêr nieuw genot. Hij zal opmerken dat in de acht jaren die tusschen 1472 en 1480 verliepen het hertogdom Brabant over het geheel niet vooruit ging, dat echter, ten nadeele van kleinere plaatsen, de groote steden - voornamelijk Antwerpen - op een niet geringe aanwinst van huizen te roemen hadden, en deze omstandigheden brengen hem van zelf op het voor iedereen bekoorlijk gebied der geschiedenis.
Hoe hoog kan men nu het gemiddeld getal bewoners van elk huis gedurende bedoeld tijdvak stellen? Die vraag is niet gemakkelijk te beslissen. Het lijdt geen twijfel dat in de vijftiende eeuw de woningen over het algemeen niet zoo ruim waren als tegenwoordig; maar op het platteland waren de eigendommen minder verdeeld en bleven de gezinnen meer bijeen wonen. Van den anderen kant echter was weêr de opeenhooping der bevolking in kleine, bedompte huizen een der oorzaken van de besmettelijke ziekten die eertijds de verschillende staten van Europa zoo dikwijls teisterden. Neemt men dit alles in aanmerking, dan kan men zeggen dat de huizen door elkaar vijf bewoners hadden. Naar dien maatstaf telden de vier arrondissementen van Brabant, in 1472, vijf maal 85,764 inwoners, hetgeen een bedrag geeft van 428.820. Zoo verkrijgt men voor de arrondissementen Leuven en Brussel (die ongeveer gelijk staan met de tegenwoordige provincie Zuid-Brabant) vijf maal 41,867 of 209,335 zielen. Daar nu deze provincie thans omstreeks 865,000 inwoners heeft, blijkt het dat hare bevolking in de laatste vier honderd jaar drie maal grooter is geworden.
Auteursrechtvrij