De Belgische Illustratie. Jaargang 11

Nyka.
Een zedeschets uit Rumanië.

De storm huilt en zweept de golven van den Donau, die met een wit schuim bedekt, zich naar de zee voortrollen. Zwarte wolken, waar geen enkele ster door heen schittert, spannen over het hemelruim als een dichten, ondoordringbaren sluier, die nochtans van tijd tot tijd plotseling scheurt om een zee van vuur te vertoonen die de beide oevers, zoowel den turkschen als den rumeenschen, en den reuzenstroom welke hen van elkander scheidt, op hetzelfde oogenblik met een hellen lichtgloed komt bedekken. Wonderlijk is alsdan het gezicht dat de voor anker liggende, hevig slingerende schepen, de eenvoudige hutten van Giurgewo en de slanke minarets van het daar tegenover liggende Rustschuk opleveren.

Alles slaapt; zelfs de pelikanen, die anders in groote menigte de oevers bezetten, schijnen, door het noodweêr verschrikt, hunne schuilhoeken te hebben opgezocht. Alleen in het houten huisje, daar ginder bij de invaart, zijn nog twee Wallachen op. De luiken zijn nog niet gesloten, ofschoon het reeds lang middernacht is, maar er brandt ook geen licht in het duister vertrek. Zoo dikwijls het weêrlicht en een vurige straal in de kamer schiet, kan men twee spookachtige gestalten ondercheiden, die elkander een brandewijnflesch toereiken en daaruit drinken, zonder het bedwelmend vocht eerst in een glas te gieten.

‘Zij is weg, Polystreano!’ zegt een van de twee.

‘Zij is weg, Trandafilescu!’ antwoordt de andere werktuigelijk.

‘Mijn vrouw is weg!’ roept de eerste weder.

‘Uwe vrouw is weg!’ zegt de tweede hem weêr na.

Daar springt Trandafilescu op en driftig met de vuist op de tafel slaande, schreeuwt hij:

‘Vervloekeling, wilt gij mij bespotten, dat gij als een echo mijne woorden herhaalt, alsof ik niet genoeg had aan mijn eigen gedachten! Ik heb geen echo noodig die mij aan mijn schande herinnert. Komaan, drink maar en zwijg.’

Polystreano brengt de flesch aan den mond, doch werpt haar bijna op hetzelfde oogenblik neêr, zoo dat zij in duizend scherven breekt.

‘Foei, kerel, is dat nu vriendschap, iemand een leêge flesch voor te zetten?’ zegt hij.

En bij het schijnsel van het weêrlicht kan men Trandafilescu naar een kaske zien strompelen dat tegen den muur staat, en er twee groote flesschen met brandewijn uit halen, waarvan hij er een zijn makker toeschuift, terwijl hij de andere aan zijn lippen brengt en met gretigheid tot op de helft ledigt.

‘Zij is weg,’ begint hij weêr stamelend, gelijk een dronkaard zich vasthechtende aan een onderwerp waarmede zijn geest vervuld is, ‘zij is weg - weg met Istvan Oglu uit Rustschuk.’

‘Ja, zij is weg met Istvan Oglu uit Rustschuk,’ lalt polystreano.

Ditmaal hoort Trandafilescu hem niet, want hij heeft zijn kruik tot op den bodem leêg gedronken; hij tracht door den drank zijn verdriet te vergeten - vergeefs! zijn smart kan de ongelukkige niet verdrinken; integendeel, zijn roes brengt hem steeds tot datgene terug wat hem kwelt en dat hij zoo gaarne uit zijn geest zou bannen.

Trandafilescu had een vrouw getrouwd die tot een kristelijke familie in Bulgarië behoorde, en die hij met vuur, ja, meer dan zich zelf beminde. Zes maanden hadden zij gelukkig samen geleefd; zijn huis bood hem zooveel genoegen aan dat hij, ofschoon hij vroeger een der grootste drinkers van Giurgewo was geweest, geen behoefte meer gevoelde om de herbergen te bezoeken. In geen zes maanden had hij een droppel brandewijn over de lippen gehad, omdat Nyka, die zijn al was, het verlangde. Den vorigen zondag had zij hem liefdevol medegedeeld dat hij binnen kort de zoete vreugde van het vaderschap zou smaken. Toen was zijn geluk volmaakt geweest, hij had gejuicht en gejubeld, en reeds des maandags, toen hij van de markt was teruggekeerd, waar hij een paard verkocht had en, ondanks het dringend en herhaald verzoek van den kooper, enkel uit liefde voor Nyka geweigerd had de handelsverrichting door een dronk te bezegelen - reeds den volgenden dag vernam hij tot zijn diepe ontsteltenis dat Nyka onverwachts vertrokken was, en dat nog wel met zijn doodsvijand, Istvan Oglu uit Rustschuk. Wel had zij de boodschap achter gelaten dat zij zoude terugkeeren, maar hij sloeg geen geloof aan hare woorden, want het leed geen twijfel bij hem dat zij met een misdadig doel zijn woning verlaten had.

Sinds dien maandag nu, welke thans vijf dagen geleden is, drinkt Trandafilescu van den morgen tot den avond, en van den avond tot den morgen. Hij verkoopt schaap op schaap, om maar te kunnen drinken, en zijn knecht en zijne meid bestelen hem zonder dat hij het merkt. Daar het de Rumenen onmogelijk is alleen te drinken, heeft hij een vroegeren vriend van hem verzocht hem gezelschap te houden, aan welke uitnoodiging volgaarne is beantwoord geworden, want welke Rumeen zou de gelegenheid voorbij laten gaan om zich kosteloos te bedrinken?

Nadat Trandafilescu eenige oogenblikken met de rechterhand onder het hoofd zwijgend is blijven zitten, springt hij weêr op, loopt eenige malen het vertrek op en neêr en staat dan bij Polystreano stil om hem op allesbehalve zachte manier bij den schouder te vatten. Polystreano was een oogenblik geleden ingedommeld, daar er in zijn kruik geen brandewijn meer was en hij derhalve geen bezigheid meer had. Hij wordt wakker, en meenende dat zijn makker hem tot drinken wil aansporen, zegt hij op kluchtig droevigen toon:

‘De kruik is immers leêg.’

Weêr waggelt Trandefilescu naar het kaske en haalt twee nieuwe flesschen brandewijn te voorschijn; immers, hij heeft een grooten voorraad opgedaan, daar hij niet in de herberg wil komen uit vrees van er bespot en voor den gek gehouden te worden.

Hij ontkurkt een der flesschen, na zijn vriend de andere overhandigd te hebben, en vraagt daarop:

‘Wat verdient eene vrouw, wanneer zij haar man verlaat? Den dood, niet waar, den dood!’

‘Ik geloof het ook,’ antwoordt Polystreano, die zijn gastheer in alles gelijk meent te moeten geven, zoo als het den gast betaamt.

‘Ja, den dood, den dood!’ gilt Trandafilescu, terwijl hij naar een dolk grijpt, die naast hem op tafel ligt.... ‘Wuk, kom hier, Wuk!’ vervolgt hij, zich tot zijn hond wendende. ‘Wij zullen de bazin dood maken, omdat zij van ons weggeloopen is. Kom hier, Wuk!’

Doch de hond verroert zich niet. Hij is aan 't slapen en laat zich in zijn nachtrust niet storen. Trandafilescu wil naar hem toegaan om hem een schup te geven, doch pas is hij opgestaan of hij verliest zijn evenwicht en valt op de bank terug, waar hij geen tien seconden later in een diepen slaap gedompeld ligt.

Zijn vriend evenwel maakt eerst zijn flesch leêg en als hij bij het schemerlicht van den aanbrekenden dag bemerkt dat de flesch van Tran-

[p. 107]

dafilescu nog half vol is, drinkt hij ook deze uit, legt vervolgens armen en hoofd op de tafel en slaapt eveneens in.

De morgen is daar; het wolkenfloers is verdwenen en met verblindenden luister blikt de zon op de twee slapende mannen neder. Eensklaps klinkt in het voorhuis het gerucht van stappen, de hond begint te brommen, doch als de deur geopend wordt, snelt hij vroolijk blaffende de binnentredende te gemoet.

Het is een jonge vrouw van nauwelijks negentien jaren, gekleed in de sierlijke dracht der wallachijsche vrouwen. Een enkele oogslag heeft haar op de hoogte gebracht van hetgeen er gebeurd is; zij kent de manier der Wallachen wanneer zij dronken zijn; met een lichten sprong schiet zij op de tafel toe, grijpt den dolk van Trandafilescu, brengt dien haastig in het voorhuis en komt daarna weêr terug. Na de deur op slot gedaan te hebben, nadert zij den snorkenden eigenaar van het geduchte wapen dat zij zoo even heeft weggenomen, legt hare hand op zijn schouder en roept hem bij zijn naam; slaperig opent hij de oogen en, terwijl hij de jonge vrouw aanstaart als ware zij een bovennatuurlijk wezen, vraagt hij met een schorre stem:

‘Zijt gij het, Nyka?’

‘Ja, ik ben Nyka, uwe vrouw?’

‘En waagt gij het nog terug te komen? Spreek op, waar zijt gij geweest?’

‘Waar ik geweest ben, ben ik niet meer.’

‘Wat! wilt gij mij nog bespotten?’ roept Trandafilescu uit, terwijl hij de oogen over de tafel laat gaan om zijn wapen te zoeken.

‘Uw dolk,’ hervatte Nyka op verachtenden toon, ‘heb ik weggelegd, want het is niet goed dat een dronkaard wapens in zijn nabijheid heeft.’

Van woede kokend, springt Trandafilescu nu van zijn zitplaats op en wil zich op zijne vrouw werpen, doch voor hij haar bereiken kan heeft zij een zwenking gemaakt en uit haren gordel een fijnen dolk met een scherp lemmet getrokken.

‘Raak eens een bulgaarsche aan, als gij durft! Deze dolk heeft kortelings reeds den smaak van bloed leeren kennen; het zou dus niets buitengewoons voor hem zijn, als hij het uwe ook moest proeven.’

Terwijl zij aldus sprak, had zij de deur weder geopend en een meisje van ongeveer vijftien jaren binnen gelaten. Met den vinger naar de blozende maagd wijzende, vroeg zij nu aan Trandafilescu:

‘Kent gij dit meisje ook?’

Het scheen dat de verschijning der deerne het gemoed van den man eensklaps verteederd had, want op roerenden toon riep hij uit:

‘Helena, mijn zuster! hoe komt gij hier? En gij, Nyka, gij zijt toch met Istvan Oglu op reis gegaan? - Vertel mij toch, hoe dit alles toegegaan is!’

‘Ja, ik ben met Istvan Oglu vertrokken,’ was het bedaarde antwoord van Nyka.

‘Met mijn aartsvijand.....’

‘Ja, juist omdat hij uw aartsvijand is, ben ik met hem van hier gegaan.’

Trandafilescu was het alsof een steen van zijn hart viel; hij loosde een zucht en luisterde met gespannen aandacht naar hetgeen zijne vrouw verder zegde.

‘Juist omdat Istvan Oglu uw vijand is.... ja?’ herhaalde zij met klem; ‘want gij weet niet, dat hij mijn vader eens om mijne hand gevraagd heeft. Hij wilde een groote kalym⁽¹⁾ betalen. Maar het spreekt van zelf dat mijn vader niet wilde dat ik de vrouw van een muzelman werd. Sinds ik met u verloofd was, kwam hij mij dikwijls lastig vallen; ik heb u daar niets van gezegd, omdat ik bang was daardoor tot groote onaangenaamheden aanleiding te zullen geven. Bovendien ik vreesde hem niet, want door dezen dolk kon ik mij, zoo ik wilde, van hem ontslaan. Verleden maandag, toen gij naar de markt gegaan waart om onzen schimmel te verkoopen, kwam hij terug en daar ik zijne bezoeken moede was, besloot ik om hem daarvan voor het vervolg af te schrikken hem op de macht van dezen dolk opmerkzaam te maken. Mijne bedreigingen en het gezicht van mijn wapen joegen hem echter in 't geheel geen schrik aan, want hij begon spottend te lachen en zegde dat als ik nog langer weêrspannig was, er met mij juist hetzelfde zou gedaan worden wat men met uw zuster Helena gedaan had. Toen ik hem daarop vroeg wat er dan wel met mij zou gebeuren, antwoordde hij:

‘Dan zullen we u doodeenvoudig rooven, even als gisteren Helena geroofd is geworden.’

‘Gij kunt Helena niet geroofd hebben,’ riep ik uit, ‘want ik heb haar gisteren nog gezien.’

‘En toch is zij in onze macht,’ hernam hij. ‘Toen zij reeds te bed lag, ben ik met drie makkers van mij, die met mij uit Rustschuk over den Donau hierheen gekomen waren, door haar raam geklommen, heb haar gebonden en vervolgens, bijgestaan door mijn gezellen, in onze boot gebracht. Ik wilde mij op uw man wreken; gij kunt hem zeggen dat zijne zuster binnen eenige dagen in Constantinopel zal zijn; wij hebben daar een pacha, die haar gaarne van ons koopen zal, en kennen geheime wegen waarlangs wij veilig onze levende en doode smokkelwaren kunnen vervoeren, en in Constantinopel hebben wij plaatsen waar wij ze verbergen kunnen.’

Op dat oogenblik wierp Helena zich om den hals van haar broeder en riep uit:

‘Ja, mijn zwagerin heeft mij van het schrikkelijk lot, dat mij wachtte, gered. Hoe zal ik haar genoeg danken!’

Trandafilescu's roes zoo wel als zijn gramschap schenen geheel over te zijn. ‘Vertel eens verder,’ zeide hij minzaam tot zijne vrouw.

‘Ik wist,’ hervatte deze, ‘dat ondanks de waakzaamheid der policie zulke misdaden van tijd tot tijd gebeuren; vooral hier, vlak bij den Donau, zijn zij gemakkelijk te volvoeren. Om die reden dacht ik het goed mij te houden als of ik voor de betuigingen van Istvan Oglu gevoelig was; eerst wilde ik hem door list hier houden om hem bij u ve thuiskomst in uwe handen over te leveren, naar, dacht ik, wat zal er dan van Helena worden? Nu, zegde ik hem, ik zal u volgen en uw gansche leven bij u blijven, maar dan moet gij ook Helena in vrijheid stellen, die zeker met diepe bekommernis door haar ouders gemist wordt. - Hij stemde met deze voorwaarde in, en zoo vertrok ik met Istvan Oglu, doch eerst nadat ik de meid, zonder dat hij het hooren kon, gezegd had dat ik binnen eenige dagen weêr thuis zou zijn.’

‘En ik geloofde ze niet; ik dacht dat gij nooit meer zoudt terugkomen! Maar ga Verder, ga verder!’

‘Ik begaf mij dan met Istvan Oglu naar den oever van den Donau, waar zijn boot in een kreek verborgen lag, en stak met hem naar Rustschuk over. Daar gekomen, bracht hij mij bij Helena, die hij in een klein huiske in de voorstad verborgen had. Arme Helena! wat was zij blij toen zij me zag, doch hoe verschrikte zij ook toen ik haar zegde waaraan zij hare verlossing te danken zou hebben! Het brave meisje wilde het offer niet aannemen dat ik om harentwil bereid was te brengen; liever wilde zij het hardste lot verduren. Istvan Oglu drong er nu bij mij op aan, dat ik mijne belofte zou nakomen en zijne vrouw worden, doch ik zegde hem op beslisten toon dat ik daartoe niet zou overgaan voor ik met eigen oogen zou zien dat Helena vrij was. Wij kwamen eindelijk overeen, dat hij Helena naar den overkant zou varen en dat ik, om mij te verzekeren dat zij daar in vrijheid werd gesteld, hem zou vergezellen, om vervolgens weêr met hem terug te keeren. De afgeloopen onstuimige nacht scheen hem bijzonder gunnstig toe om onopgemerkt den Donau over te steken. Trots den hevigen storm kwamen wij behouden in de kreek waar hij gewoonlijk zijn boot verborg. Toen hij Helena had helpen uitstappen, wilde ik haar ijlings volgen, doch hij trachtte mij dit te beletten door mij met geweld tegen te houden. Toen trok ik dezen dolk, doorboorde hem daarmede de borst en stiet hem vervolgens in den snelvlietenden stroom. Thans drijft zijn lijk naar de zee, waar het weldra een graf zal vinden. Ik heb de plaats onthouden waar de boot geland is; gij kunt haar met mij gaan halen, zoo gij wilt.’

Wat zullen wij hier nog bijvoegen?

De vrede was natuurlijk tusschen man en vrouw hersteld. De eerste beloofde, zijn wederhelft nooit meerte zullen mistrouwen en zijn leven lang geen droppel brandewijn meer te drinken. Hij hield zijn woord getrouw en handelde zoo in zijn eigen belang, want het wantrouwen dat hij jegens zijn vrouw had gekoesterd, was oorzaak geweest van een aanzienlijk verlies in vee en andere zaken, die hem door zijn dienstboden waren ontstolen geworden, of die hij had verkocht ten einde met Polystreano zijn drinkgelag te kunnen voortzetten. Deze laatste werd door Nyka op staanden voet met schimp- en smaadredenen weggejaagd.

(1) De Mahomedanen koopen hunne vrouwen; zulk eene koopsom noemt men in Wallachië een kalym.