De Belgische Illustratie. Jaargang 11

Parijs en de wereldtentoonstelling.

XXI.

Blijft nog slechts over de fransche afdeeling der wereldtentoonstelling te bezoeken. Wanneer ik het woordje ‘slechts’ gebruik, is dat zoo bij manier van spreken, want die afdeeling beslaat niet minder dan de helft van de geheele beschikbare ruimte; Frankrijk, dat zooveel plaats inneemt als alle overige rijken te zamen, heeft dus wel het leeuwenaandeel genomen, waartoe het trouwens gerechtigd is, ten eerste, omdat het de ruimte maar voor het grijpen had, en ten tweede, omdat dit land zijne plaats waardig is door de tallooze en prachtige inzendingen. Daar ik echter mijne ruimte beperken moet en ik ongaarne mosterd na den maaltijd opdisch, moet ik mij tot enkele aanteekeningen bepalen en dus uiterst kort zijn.

In de paviljoens, kiosken en annexen kunnen wij ons in het geheel niet ophouden, al zijn bijv. de inzendingen der verschillende ministeriën - vuurtorens, kustlichten, oorlogsmaterieel, reddingstoestellen, ambulancen, enz. - de bezichtiging overwaardig. De Galerie du travail, waar allerlei bedrijven worden uitgeoefend en onder het oog van den bezoeker diamanten geslepen, sjaals, borduursels, koralen, zelfs manchetknoopen vervaardigd worden, lokt op ieder oogenblik van den dag duizenden bezoekers; maar hare merkwaardigheden te beschrijven zou ons bestek ver te buiten gaan. De machine-galerij met hare honderden machtige werktuigen, altijd in beweging en de ongelijksoortigste voorwerpen voortbrengende, eischt de pen van een technicus om naar waarde beschreven te worden. De galerij der schoone kunsten, eene lange reeks prachtvolle zalen beslaande, trekt met hare duizenden schilderijen van groote en kleine meesters, met hare dikwijls reusachtige standbeelden voortdurend bezoekers, en eene eenigzins volledige beschrijving eischt meer ruimte dan ik voor al mijne schetsen beschikbaar had. Wij laten dus dit alles ter zijde en wagen ons voor een oogenblik in de lange galerijen, opgevuld met allerlei voertuigen in alle grootte en vorm, van het gewone huurrijtuig tot de prachtigste hofkoets. Hoe schoon zijn al de voertuigen beschilderd, hoe licht zijn de veêren, hoe sierlijk de vormen. Zie dien landauer, zoo als het opschrift aanduidt: Vendu au prince Ypsilanti, hij is inderdaad vorstelijk, en we kunnen de verleiding niet weêrstaan er even in te klimmen en ons neêr te zetten op die roodfluweelen kussens en uit het vergulde portier te staren. - Die tramwagen is volgens de nieuwste vinding en kan binnen in en op de impérial minstens een zestigtal passagiers bergen; hoezeer is alles tot gemak ingericht, zelfs de koetsier behoeft zich niet meer op de verouderde trompet buiten adem te blazen: een duw met den voet, en een blaasbalg doet uitmuntend zijne functie als hoornblazer, zoo dat zelfs de hardhoorigste wandelaar voor de aankomst van den ‘tram’ gewaarschuwd wordt. Ziedaar een geheel ander voertuig, - een graanwagen, die naar verkiezing door paarden of door eene locomobile in beweging gezet wordt. Of hij ruim is en stevig ingericht? Men behoeft zulks niet te vragen, wanneer men op een plakkaat leest, dat hij bestemd is om 14.000 kilo's graan te bevatten. Verkiest gij nog grootere voertuigen te zien? Ziehier een reiswagen voor..... het opschrift zegt het: Voiture de voyage pour un directeur de cirque. De halve bevolking van het vorstendom Monaco zou er meê kunnen verhuizen. Hij ziet er echter noch als een verhuiswagen, noch als een kermiswagen uit: de exsouvereinen der duitsche Staatjes - die er allen plaats in konden vinden - zouden zich niet behoeven te schamen er een pleiziertochtje meê te maken. Voor kleinere menschen vindt ge ginds eene ruime keuze van kinderwagens: de bourgeois kan zich hier voor zijne bébé's voor weinige franken voorzien, de millionair koopt er voor zijne kinderen en telt zooveel honderden franken neder. Wilt ge een licht en gemakkelijk voertuigje? Ziehier, ge kunt het uit elkander nemen, de deelen in een flinken reiszak bergen en er, wanneer het u gelegen komt, weêr een elegant wagentje uit formeeren.

Maar we gaan verder en komen in een geheel andere afdeeling, - die der fransche wijnen. Reuk en gezicht wijzen zulks gelijkelijk aan. Welk een veelsoortige en kostbare verzameling! Zoover het oog reikt bijna, ziet ge breede rijen, afgewisseld met hooge bergen van flesschen, goed gevuld en zorgvuldig toegelakt, met fraaie etiquetten en namen er op, waarvan vele zelfs de meeste onzer wijnkoopers in verlegenheid zouden brengen. Ziedaar een flesch, een enkele flesch die tweehonderd franken moet kosten. Godenwijn? vraagt ge; neen, lezer, gewone Bordeaux, maar de flesch houdt niet minder dan vierhonderd liters in!

Weêr eene andere vertooning! Eene lange, lange zaal opgevuld met... fransche suikerwerken. Welk eene mengeling van kleuren en geuren en vormen! Een echt luilekkerland voor groote en kleine kinderen. Behoort gij er ook onder, lezer? - de Franschen behooren er allen onder - dan wil ik u, om u niet te doen watertanden, de namen van al die suikergebakken sparen, en vestig alleen uwe opmerkzaamheid op

[p. 87]

die prachtige gebouwen, kerken, standbeelden, wit als marmer en zuiver als kristal, allen van suiker opgetrokken. Het is zonde voor de fraaie en kunstrijke voorwerpen, dat ze eenmaal door de keel moeten. Maar wat gaat er al niet door de keel! Menig verkwister jaagt er zijn prachtigste buitenplaats, ja zijn geheel fortuin door.

Geen wijsbegeerte. Weêr op weg en heel wat overgeslagen, wat anders de moeite eener beschrijving wel loonde. Deze afdeeling mogen wij echter niet onopgemerkt voorbijgaan, - die der fransche modes. Welke wijsgeerige bespiegelingen zou ik hier kunnen maken, zoo ik den tijd had en ik wist dat zulks helpen kon. Daar het een en ander echter niet het geval is, vergenoeg ik mij met te zeggen, dat het er hier prachtig en... verleidelijk uitziet. Al die kasten opgevuld met de schitterendste stoffen, de kostbaarste kantwerken, de meest fantastische hoeden, de grilligste patronen, de onwaarschijnlijkste kleedsels en sleepen. De kleedsels en sleepen vooral; het witte satijn opgelegd met de kostbaarste bloemen, met de heerlijkste vogels, wier lichaam van goud en wier vleugelen van edelgesteenten zijn, - de stof mag vijfhonderd franken de meter gelden, en de tunique, de ruischende volants, de eindelooze sleep vragen gewis een vijftigtal meters voor een afgewerkten japon, zoo als men hier ziet hangen. Eene dame met zulk een kleed aan draagt een burgerfortuintje met zich om. En zoodanige dracht is lastig, ondragelijk zoo ge wilt, maar ze is kostbaar: vraagt de mode naar meer? Wie zou zulk een kleed willen dragen zoo het geen geld kostte?...

Een geheel andere vertooning: een zaal met optische instrumenten; microscopen, stereoscopen, telescopen en tal van ‘copen’ meer. Welk een buitenkansje voor den natuur- en sterrekundige! Het is om zelfs een Musschenbroek te doen watertanden. Wilt ge echter iets goeds koopen, ge moogt wel eene goed gevulde beurs hebben. Zoo ge die lens van 72 c.M. in doorsnede met goudstukken wildet bedekken, ze zou niet betaald zijn: men vraagt er u niet minder dan 20.000 franken voor.

Hier bevinden we ons in de afdeeling Meubelen. Welk een rijkdom, welk een weelde! Hoe zacht zijn die kanapees, rijk verguld en met zijde en fluweel overtrokken; hoe prachtig zijn de tafels, ingelegd met goud, ivoor of geschilderd porselein, hoe weelderig zijn die kasten in de kostbaarste houtsoorten, stijl Louis XIV en andere Lodewijken; hoe glanzen die rijk vergulde piano's u tegen, alle voorwerpen welke men slechts in het paleis van den vorst of de woning van den millionair kan terug vinden.

Een weinig verder komen we aan de afdeeling kristal- en glaswerk - een waar tooverpaleis; hoe schitteren die reusachtige kroonlampen in alle kleuren van den regenboog; het lijkt wel of al die armen welke zich slingerend langs alle zijden verheffen, diamanten slangen zijn, van wier kronkelend lichaam fonkelende paarlen neêrhangen. Langs de wanden der zalen verheffen zich piramiden van de ongelijksoortigste voorwerpen, allen door gelijkheid van grondstof vereenigd. En die reuzenspiegels, met hunne glad gepolijste randen, die de voorwerpen bijna even zuiver terugkaatsen als het glas zelf! Wat reuzenzalen zijn er noodig om zoodanige spiegels te bevatten, onder welke wij er een aantreffen, die niet minder dan 6.45 meter hoog en 4.11 meter breed is; het glas heeft eene dikte van 11 millimeter.

Wederom eene andere vertooning; de afdeeling Kinderspeelgoed, het beloofde land voor het kleine volkje. Wat de fántasie bedenken kan - sprekende en loopende poppen, miniatuur-locomotieven die wezenlijk door stoom in beweging worden gebracht, winkels, opgevuld met honderderlei waren, in één woord de compleete inventaris van de groote wereld - in het klein voorgesteld - vindt ge hier vereenigd. Wilt ge een volledig ameublement voor uwe kinderen - de keuze is ruim. Hier is er een, dat u ongetwijfeld bevallen moet: niets ontbreekt en alles is even smaakvol ingericht. De kanapee, eenige decimeters lang, bestemd om tot rustplaats te dienen voor eene aardige pop, is uit ebbenhout gesneden en met een gebloemd fluweelen kussen overtrokken; de rijke leunstoelen lokken u aan en zouden een Lilliputter-millionair geen oneer aandoen; hetzelfde is het geval met de tafel in mozaïek, de weelderige commode en wat er verder bij een volledig ameublement behoort. Maar het verwondere u niet, dat men voor dit kinderspeelgoed meer geld vraagt dan al de meubels, in een burgerhuis bijeen, kosten zouden.

Kom, nog even een kijkje genomen in de afdeeling, waar Sèvres en de Gobelin-fabriek hunne producten uitgestald hebben. Langs de wanden hangen de wereldberoemde voortbrengselen dezer laatste fabriek, met hunne onvergelijkelijke kleurschakeeringen en kunstrijke weefsels. Zij stellen allerlei beelden en groepen voor, genomen uit de gewijde en de ongewijde geschiedenis; alles is even frisch en iedere voorstelling is een meesterstuk.... van schilderkunst hadden wij haast gezegd. Hoe ver het ook andere landen in dezen tak van nijverheid gebracht hebben, aan Frankrijk komt ontegenzeggelijk de eerepalm toe. Men vindt op het Marsveld Gobelins, die 7.5 meter lang en 6 meters breed zijn, maar die dan ook duizenden franken kosten.

Schitterender nog, ten minste meer in het oog vallend, is het fransche porselein. Sèvres moge zijne kunst van de Chineezen en Japaneezen afgezien hebben, het is zijne leermeesters sedert lang over het hoofd gegroeid; die borden en schotels, vooral die vazen zijn onvergelijkelijk schoon. Welke schitterende kleuren, zacht samensmeltende op den melkwitten of donkerblauwen achtergrond. Hoe fijn zijn die teekeningen, kunstwerken in den waren zin des woords, zoo dat men het schier zonde rekent, dat die heerlijke groepen en tooneelen op zulke broze grondstof als het porselein zijn aangebracht Men ziet er vazen, die meer dan twee meters hoog zijn en gansche tooneelen uit de geschiedenis of de fabelleer voorstellen. Een enkel dier vazen vertegenwoordigt een burgerfortuin; een baldadige hand kan hier in een oogenblik schatten zoek maken.

Met dit vluchtig bezoek aan de fransche afdeeling sluiten wij onze schetsen; trouwens al de wonderen der parijsche wereldtentoonstelling zijn reeds lang naar hunne oorspronkelijke plaats van afzending teruggekeerd, ten minste voor zoover ze geene koopers gevonden hebben. En hiermede nemen we afscheid van eene expositie, die thans tot het verleden behoort, die uit het oogpunt van kunst, nijverheid en handel gewis vruchten afgeworpen, maar ook vele illusiën vernietigd heeft. De tegenwoordige Regeeering van Frankrijk heeft er uit kunnen leeren, dat de gekroonde hoofden zich lang nog niet met de republiek verzoend hebben, want, de schach van Perzië buiten rekening gelaten, heeft geen enkel regeerend vorst de expositie bezocht; de schatkist verliest er een aantal millioenen bij, terwijl Parijs er evenmin bij gebaat is geweest; met uitzondering toch van enkele gelukkigen - hotel-, restauratie- en magazijnhouders, enz. - heeft de parijsche bevolking dieper dan ooit in den zak moeten tasten, daar wegens den grooten toevloed van vreemdelingen de prijzen der levensmiddelen ontzaglijk duur waren. Wij zwijgen van de ergerlijke congressen en bijeenkomsten naar aanleiding der tentoonstelling op het Trocadero gehouden, waar Kristendom en geschiedenis gelijkelijk geweld werden aangedaan; wij zwijgen van de duizenden teleurgestelden, die als exposanten hunne verwachting op eene schitterende onderscheiding zagen verdwijnen; van de grievende miskenningen, waarvan, merkwaardig genoeg, de anti-republikeinschgezinde inzenders veelal het slachtoffer waren, van de ergerlijke praktijken met de zoogenaamde nationale loterij, - bedenken wij dat Frankrijk op dit oogenblik een republikeinschen regeeringsvorm heeft, dat de radicalen in het land den baas spelen, en abuizen, miskenningen, knoeierijen op groote schaal dus niet konden uitblijven.

J.A.V.