De Belgische Illustratie. Jaargang 11

[p. 79]

Bij de boeren.
(Zedeschets uit de brabantsche Kempen)
door
Dr. J.R. Snieders. (Turnhout.)
(Vervolg.)

- En nu zal ik inspannen! zeî Klinkert, zijn hoofd van de glasruiten terugtrekkend; al moest dan mijn paard op zijn kop in de sneeuw vallen en er blijven liggen, totdat de ezelsooren van den schoolmeester twee voeten lang boven zijn pruik uitsteken.

Hij ging de achterdeur uit, en riep tot zijn knecht:

- Inspannen!

- De wegen zijn glad alsof zij met zeep bestreken waren, antwoordde de knecht.

- Wat raakt mij het gladde ijs! riep Faust, met de hand boven zijn hoofd zwaaiend.

- Het paard is niet gescherpt, merkte de knecht aan.

- Dat hoeft niet, riep Faust; inspannen! en dat op het oogenblik; wij rijden naar 't bosch.

- 't Zou mij verwonderen, indien het paard levend terugkomt.

- Ook goed.

- Waarom het paard niet scherp gezet? morde de knecht.

- Tuig maar op! gebood Klinkert.

- Ik zou hem dan toch ten minste een paar stevige ijsnagels in den hoef laten kloppen.

- Geen ijsnagels! Niets, geen woord meer.... Span maar in!

- Vader, wordt ge nu zinneloos? vroeg Sanna.

- Ik zinneloos?

- Daareven hoorde ik nog een verstandig man zeggen, dat niemand het wagen mocht met een ongescherpt paard buiten te komen, dewijl....

- Dewijl?.... wie was dat groot verstand?

- Voor uw oogen toch ziet gij, hoe de wegen er uitzien.

- Ik vraag u wie dat groot verstand was?

- Vader, gij zult het u te laat beklagen, even als toen gij in den zomer....

- Zeg maar.... toen ik mijn hooi binnenreed.... Is het dat niet? Nu, dat raakt mij, en niemand heeft daar zijn neus tusschen te steken.... en nu vraag ik u voor de derde maal, wie dat groot verstand was. die beweerde, dat een ongescherpt paard niet buiten den stal kan gebracht worden?

- Och, vader, dat is toch om het even.

- Dat is niet hetzelfde; zeg op, wie was dat? De schoolmeester of de oude Kurk?

- Een van beiden.... Ja, het was Kurk, zoo als ik meen, antwoordde het meisje achteloos; wat komt dat er nu op aan?

- Zeker komt er dat op aan; want al was het maar daarom alleen, rijd ik naar 't bosch.

- Vader, waarom wilt gij toch altijd verkeerd handelen?

- Waarom praat gij altijd, zoo als anderen u voorpraten?

- Mag ik den knecht zeggen, dat hij het paard maar wederom zou uitspannen en op stal brengen?

- Volstrekt niet; wij rijden naar het bosch; anderen mogen hun paard aan de krib laten verschimmelen.... ieder doe zijn zin; ik den mijnen.

- Vader, gij zult een ongeluk krijgen, weende het meisje; waarom....?

- Daarom, daarom en daarom; en nu is 't uit! snauwde hij haar toe, terwijl hij op de kar sprong.

De knecht hield het paard bij den kop vast.

- Houd hem stevig bij het gebit, en licht hem den kop in de hoogte, en dan zacht rijden, sprak Klinkert; hoe glad het ook moge wezen, zoo blijft een paard altijd te been.... alles hangt af van den voerman... rijd maar op!

- Staat uw paard scherp? vroeg de boer, die recht tegen hem over woonde.

- Neen, neen; dat hoeft niet.

- Dan breekt gij armen en beenen, buurman; ik verwed een mud koren, dat uw paard een val doet, eer gij vijfhonderd stappen van hier zijt.

- Nu, laat hem dan vallen; alles is voor rekening der Zilveren Ster.... rijd voort, Jeurie!

- Zie, dat is nu eerst een dwarshout, zeî de buurman tot zijn vrouw, die ook aan de deur kwam; met een ongescherpt paard rijden, is zoo onmogelijk als sterren van den hemel te plukken, en toch wil en zal hij met het hoofd door den muur.

- Klinkert is altijd een stijfhoofdig man geweest, meende de vrouw.

- Ja, 't is enkel stijfhoofdigheid, niets anders; denkt gij dat hij zelf niet overtuigd is, dat ik hem de waarheid zeg? Zoo dom is hij juist niet.... Wat heeft hij een groot kruis op zijn voorhoofd! gaat hij weêr naar de kerk?

- Neen, dat kruis haalde hij in de kerk niet, antwoordde de vrouw; zijn knecht vertelde mij daar even, dat Faust zich dat uit spotternij met een gebrande kurk op het voorhoofd heeft geteekend.

- Uit spotternij?... Voor een schepel gouds deed ik dat niet.

- Ook zeî mij de knecht, vervolgde de vrouw fluisterende, dat Klinkert, dezen morgen, bij zijn ontbijt, boter, en zelfs een stuk ham at.

- Die neger!

- Dat leert hij van die stadsche heeren, die gisteren hier als zinneloozen met hun momgezichten door het dorp liepen, en heel den nacht daar in de Ster zaten te drinken, te zingen en op de fluit te spelen....

- Klinkert speelt met zijn geluk, zeî de man, terwijl hij de kar langs den weg nakeek; ai, ai! wat is dat? daar begint het paard al op zijn poot te spelen....

- De paarden zijn dartel, nu zij geen werk hebben.

- Ai, ai! krak, krak! daar valt het beest! Dat is een ongeluk; en het was te voorzien.

Hij liep den weg op, om het arme dier weer overeind te helpen.

In een oogenblik was heel de buurt op de been; groot en klein liepen naar de plaats, waar het paard onder de kar lag.

Het paard lag onder de gebroken berrie, en Faust Klinkert was bij het vallen der kar voorover getuimeld, en met het voorhoofd op de scherpe sponde neêrgeslagen. Hij was ernstig verwond en verloor een stroom van bloed, dat rookend op de koude sneeuw neêrviel.

- Kan ik u helpen? vroeg Huib Kurk, zijn gewezen knecht, die daar juist voorbij kwam. Kom hier, baas Klinkert; ik zal u mijn zakdoek stevig om het voorhoofd binden.... zoolang de dokter niet hier is, moet dat de eerste zorg zijn, in dergelijke gevallen.... ten minste dat beweert mijn grootvader, die veel ondervinding heeft.

- Blijf van mijn lijf; ik heb niemand noodig, antwoordde Klinkert, op barschen toon, terwijl hij zijn voorhoofd afwiesch met opgeraapte sneeuw.

- Klinkert heeft zich ernstig bezeerd, fluisterde Huib Kurk de buren rechts en links in de ooren; de wonde heeft den vorm van een kruis, vlak boven den neus.

- Ai, ai, ai! riep iemand, die op zijn hurken bij het paard ging zitten; het arme dier heeft zijn poot gebroken.

- Dat liegt ge toch zeker? zeî Klinkert, met een verwensching er bij.

- Gebroken! In het midden!

- En dat geen vijf schreden van de plaats, waar verleden jaar de hooikar nederviel, fluisterde Huib Kurk.

- Wie daarin Gods vinger niet ziet, is geen verstandig mensch, zegde de buurman van Klinkert, dezelfde boer, die recht over de Zilveren Ster woonde, en slechts eenige minuten geleden, hem gezegd had: ‘ik wed dat uw paard een val doet, eer gij vijfhonderd stappen van hier zijt.’

- Dat komt er van, zeî een ander, wanneer men den aschdag onteert.... eet maar boter, melk en ham, gij ziet wel wat er van komt.

- En strijk uit spotternij maar met een gebrande kurk een kruis over het voorhoofd; nu staat er een bloedkruis! mompelde de knecht van Klinkert, die zich inwendig verblijdde om de geduchte les, welke zijn stijfhoofdige meester daar kreeg; 't is jammer, doodjammer van 't paard!

- Denkt gij dat ik niet hoor wat gij zegt? grijnsde Klinkert, die op de sneeuw zat en zijn hoofd tegen het rad der kar het rusten; indien mijn paard sterven moet, is het voor mijne rekening.... baas Klinkert heeft niemands geld noodig om een ander te koopen, en wat mijn gekwetst hoofd aangaat, dat is het mijne, en ik doe er meê wat ik wil.... en daarmeê uit.

Op den arm van een paar buren leunend, werd Klinkert naar huis gebracht; maar het paard met zijn gebroken poot werd, even als de arme vos, door den vilder op de plaats van den val de hartader afgestoken, en daarna naar den paardenakker gesleept.

- 't Gaat slecht met Faust Klinkert, meenden de buren; die van daarboven begint hem achter de veeren te zitten.

X.
De boschkrekels.

De gemeentekiezing was ophanden, en Faust Klinkert, die toch reeds een paar malen een blauwe scheen had geloopen, had zich door zijne vrienden, de kwie-kwies, laten overhalen, om zich andermaal voor te dragen. Ziehier, wat zijne vrienden gezegd hadden, om hem te bewegen, de candidatuur aan te nemen: ‘de oude Kurk treedt af; de man is tot den naad versleten en moet, kost wat kost, door een man van verstand, en die daarbij vuur in 't lijf heeft, worden vervangen - en die man, Faust Klinkert, zijt gij. Gelukken doet gij, dat mist niet; ziehier, hoe wij de zaak gaan aanleggen. Geen sterveling in het dorp denkt er aan, dat de verkiezing van den ouden Kurk, den deken der raadsleden, het minste gevaar loopt; en ook geen sterveling mag het weten, dat iemand hem zijne eereplaats op het stadhuis betwist. Uw candidatuur moet een geheim voor allen blijven tot op den dag der verkiezing. Wij moeten van de onverstoorde verzekering, welke men opzichtens Kurks verkiezing heeft, gebruik maken, om slechts bij de stembus zelve onze met zorg opgerichte batterij eensklaps te ontblooten, en zoo door een onverwachten, stoutmoedigen, maar met kunst berekenden aanval, den vijand uit zijn land slaan en verpletteren.’

Zoo spraken zijne vrienden, de kwie-kwies, en Klinkert had hun voorstel aangenomen.

Hoe is het mogelijk dat een man, zoo als Faust Klinkert, daaraan durfde denken? Had hij wel een enkelen vriend in het geheele dorp? hoor ik den lezer opwerpen.

In het dorp zelf had hij eigenlijk hoegenaamd geen vrienden, maar hij had er toch eenige in het gehucht, dat een klein half uur van het dorp, midden in de bosschen lag. In dat gehucht, hetwelk men om de ontelbare krekels, die men er in den zomer hoorde zingen, den Boschkrekel noemde, woonde een tiental goedgezeten boeren, en allen kiezers. Twee of drie waren bloedverwanten van Klinkert; met de anderen had hij altijd in kennis gestaan. Aan dezen had hij in den tijd geld geleend; aan genen sinds jaren een stuk land verhuurd. Daarbij kwam nog, dat de Boschkrekels, zoo als de bewoners van het gehucht gewoonlijk genoemd werden, een ingeboren hekel hadden aan de boeren en de burgers, die in het eigenlijke dorp woonden. Deze en andere beweegredenen verklaren ons dan ook, hoe het kwam, dat Faust Klinkert, die algemeen veracht en gehaat was. toch bij de ophanden zijnde kiezing nog een zekeren steun vond.

Zijn candidatuur was tot hiertoe een geheim in het dorp; zoo als wij reeds gezegd hebben, hadden de Boschkrekels, op aanraden der heeren kwie-

[p. 80]

kwies, besloten slechts op den dag der verkiezing zelve handelend op te treden; op die wijze was men bij een der gemeentekiezingen, een paar jaren geleden, er in gelukt, een candidaat, die geen schijn van kans had, in een raadszetel te doen nederzitten. Reeds sedert een geruimen tijd hadden de Boschkrekels geheime vergaderingen, dan hier, dan daar; en meer dan eens had men alles besproken, hoe het moest worden aangelegd om te gelukken. Sedert eenige dagen hielden de boeren van het gehucht vergaderingen in de hofstede, die het verste in het bosch lag, en van elken openbaren weg geheel en al was afgesneden; men noemde haar gewoonlijk de Kruisdeur. omdat er van weerszijde van den ingang een groot wit kruis op den muur stond, dat elk jaar, bij het schoonmaken, helder werd opgewit.

Het was daar dat de candidaat en zijne vrienden des avonds zeer laat vergaderden, en somtijds slechts tusschen twaalf en een uur 's nachts naar huis wederkeerden. Wanneer de knechts en meiden der Kruisdeur in diepe rust lagen, kwamen de saamgezworenen. de een na den andere, aan den gevel van het huis, trokken daar het even aangesloten vensterluik open, en klommen langs het raam binnen. Zoodra de vergadering volledig was, haakte de boer van de Kruisdeur de wollen deken van zijn bed, aan twee scherpe nagels, voor het raam, zoodat er geen straaltje licht uit de kamer naar buiten kon. Het was eene bijna nuttelooze voorzorg van den eigenaar des huizes, dewijl misschien sedert twintig jaren geen sterveling des nachts zijn voet had gezet in de nabijheid der Kruisdeur, welke, zoo als wij reeds gezegd hebben, als in het bosch verloren lag, en waar geen de minste openbare weg heen geleidde. Doch de Boschkrekels wilden ditmaal zeker spelen, en het moet gezegd zijn, nooit nam een bende valsche munters meer voorzorgen, om niet ontdekt te worden, dan de vrienden van Faust Klinkert, bij de ophanden zijnde verkiezing. Zoodra de wollen deken voor het raam hing, werd er een lantaarn ontstoken en op de tafel geplaatst; de saamgezworenen namen plaats, deze op een stoel, gene op een voetbank, anderen op den hoek der tafel. Luister, wat er gefluisterd werd in de vergadering, welke drie dagen voor de verkiezing plaats had:

- Wat zegt men? Is er goed nieuws?

- De zaken gaan vooruit.

- Wij hebben sedert eenige dagen eene menigte stemmen bijgewonnen.

- Onze macht is verdubbeld.

- Laat ons eens optellen.

- Twee voor mij.

- Voor mij zes.

- Ik voor mij heb vier nieuwe kiezers aangeworven.

- Is de molenaar er bij?

- Dien heb ik omgepraat; Jeurie is een halsstarrige kerel, die veel opheeft met den ouden Kurk. Ik heb hem kortweg moeten dreigen....

- Alle wegen zijn goed, indien men maar aankomt, waar men zijn moet.

- Luister eens, zoo sprak ik hem aan, de Boschkrekel, zoo groot hij is, heeft altijd zijn best gedaan, om uw molenrad aan den draai te houden; stem voor ons, en de zaken blijven op het oude; - kiest gij de partij van den kindsch geworden en dood versleten Kurk, zoo gaan de boeren van het gehucht op een ander, en dat voor altijd; heb ik uw woord? Toen wilde de booze schelm weten wie dan eigenlijk de mededinger van den ouden Kurk was.

- En weet hij het?

- Volstrekt niet; Jeurie, zoo sprak ik, de nieuwe candidaat is een verstandig, welgezeten man, die sedert jaren en jaren op uw molen komt; hij kan u veel goed, ook veel kwaad doen; en gekozen wordt hij, zelfs zonder uwe stem, dat lijdt geen twijfel.... aan de stembus zult gij zijn naam weten; heb ik uw woord? Ja, Jeurie gaf mij zijn woord, want hij sloeg mij flink in de hand.... en daarbij heeft hij zich verbonden, drie of vier boeren, die hij onder de knie heeft om te praten; en al wat hij belooft, doet hij, al moest het hoofd er af.

- En ik heb juist zoo gehandeld opzichtens den metselaar en den timmerman, die eenige maanden geleden bij mij aan het huis hebben gewerkt; het zijn twee dwarskoppen, doch de schuur en de schapenstal, welke ik van plan ben weldra af te breken en weêr op te bouwen, hebben beiden eensklaps rechtsomkeert doen maken... even als bij Jeurie heeft men de gestelde voorwaarden aangenomen.

bij de boeren.
Op den arm van een paar buren leunend, werd Klinkert naar huis gebracht.

- Wie heeft den zaalmaker gesproken?

- Ik; met een zwaar onweêr van bedreigingen, dat hij zijn laatsten steek voor den Boschkrekel had gestoken, indien hij de onze niet wilde worden, is hij eindelijk omgevallen.... Schrijf zijn stem maar bij de andere.

Het was Faust Klinkert die met een potlood de bijgewonnen stemmen opschreef.

- Ik voor mij heb eigenlijk sedert een paar dagen niets meer opgevischt, maar van twee boeren, beiden vrienden van Kurk, verkregen, dat zij zich op den dag der verkiezing zouden ziek houden. Sedert jaren rijden die twee pachters door mijn draaiboom, om in 't moeras turf te halen. Luistert eens, zoo viel ik hen op 't lijf, gij stemt zoo en zoo, of mijn draaiboom gaat voor den duivel zelven niet meer open.

- Dat zijn twee stemmen gewonnen.

- En de twee andere boeren, van wie wij, een paar dagen geleden, hebben gesproken?

- Meent gij de twee schapenboeren, bij wie, een paar weken geleden, al de schapen zijn verbrand?

- Dezelfde.

- Met hun de som te leenen, welke er benoodigd is om andere schapen aan te koopen, heb ik mijn voorstel aangaande de verkiezing onvoorwaardelijk doen aannemen.

- Dan steekt de gaffel aan den steel.

- Dat mist niet.

- En wat is er nu van die vreemde heeren?

- Bedoelt gij de kwie-kwies? Die heeren zullen hier zijn. en ons trouw ter zijde staan.

- Zij zijn toch geen stemgerechtigden?

- Neen, maar zij kennen de kunst, om een kiezer, die tegen hen is, bang te maken, en zelfs hem met bedreigingen, stampen of stooten van de stembus verwijderd te houden.

- Dat de heeren maar zorgen op hun tijd hier te wezen.

- Ik heb er gekend en ken ze nog, die de kiezers der tegenpartij in afgelegen herbergen wisten te lokken, en hen daar zoo dronken maakten met anijs, pepermunt, pons en andere lekkernijen, dat er aan geen stembus meer viel te denken.

- Heeft men ook niet gesproken van een buitengewoon nommer van het weekblad, dat in de stad wordt uitgegeven?

- Dat buitengewoon nommer is reeds gedrukt, en zal door de heeren uit de stad op tijd en stond worden rondgedeeld; laat ze maar begaan; ze zijn er in thuis, zoo als de boer in zijn koestal.

Nadat Faust Klinkert, die daar even had gesproken, nog eene reeks vrome daden van zijne vrienden uit de stad had verhaald, werd de kieslijst nog eens overzien, de namen van weêrszijde opgeteld en herteld, waarna men tot het besluit kwam, dat de oude Kurk den raadsschepter, dien hij zooveel jaren had gedragen, eindelijk gerust konde nederleggen.

De zitting werd opgeheven, nadat men had bepaald, dat twee dagen later de laatste vergadering zou plaats hebben.

De boer uit de Kruisdeur haakte de wollen deken van het venster, terwijl Klinkert het licht uitblies. Een voor een kropen de Boschkrekels langs den raamdorpel naar buiten, en verwijderden zich, zonder een woord te spreken, rechts en links door de heggen, iedereen naar zijn huis.

Het is de dag vóór de verkiezing; het is reeds in den avond, en 't is pikdonker in het dorp. Bij den burgemeester komen twee gendarmes, die hun nachtronde maken, aankloppen. Het zijn twee Walen; zij verstaan geen woord nederduitsch, en zijn slechts sedert eenige dagen, in vervanging van twee zieke makkers, bij de brigade der nabijgelegen kantonsplaats aangekomen.

De burgemeester, die met zijn veldwachter over een en ander, betreffende den gemeentedienst, zit te praten, zegt verheugd te zijn de twee gendarmes aan te treffen, dewijl er nieuws en misschien werk voor hen is in het dorp. Aangezien de twee gemeentelijke ambtenaren ook fransch kennen, heeft het gesprek met de gendarmes in die taal plaats. Tot gemak van den lezer, zullen wij, wat er gezegd werd, in de moedertaal overbrengen.

- Welkom, heeren, ik heb nieuws voor u, spreekt de burgemeester; gaat zitten.

- Nieuws? vroegen de twee berenmutsen, opziende.

(Wordt vervolgd.)