De Belgische Illustratie. Jaargang 11

Bij de boeren.
(Zedeschets uit de brabantsche Kempen)
door
Dr. J.R. Snieders. (Turnhout.)
(Vervolg.)

Hij kreeg geen antwoord; de arme kerel dacht aan den weggejaagden knecht van dien morgen, en aan de armoê, die aan hem zelven onvermijdelijk moest te beurt vallen, indien hij eens zonder werk geraakte.

- Wat komt er van? vroeg Klinkert op nieuw. Wederom geen antwoord.

- Waarom antwoordt gij mij niet? snauwde Klinkert; gij hebt daar gezegd: ‘dat komt er van,’ wat bedoelt gij daarmeê?

- Och, niets, antwoordde de arbeider; kom, laat ons het tuig van het paard maar losmaken, en het arme beest...

- Neen; eer gij daar een hand aan steekt, zult gij mij antwoorden. Even als dienzelfden morgen op de werf, had hij zijn pijp uit den mond genomen, en die als een maarschalksstaf voor zich uitstekend, sprak hij toornig:

- Antwoorden, of verhuizen!

- Nu, al stierf ik dan van honger, en gansch mijn huishouden met mij, toch laat ik mij zoo, noch door u, noch door wie het ook zij, het vuur aan de teenen leggen, riep de arbeider; ja, dat komt er van, zonder noodzakelijkheid op een zondag te werken; dat was het.... en nu het er uit is, haal nu zelf uw hooi naar huis.... ik voor mij heb vandaag reeds lang genoeg tegen mijn zin gewerkt, ik....

- Maak maar dat gij wegkomt, onderbrak hem Klinkert met drift; ik heb geen werk meer voor u.

- Ofschoon ik heden met te werken tegen Gods wet misdaan heb, vertrouw ik op een ander toch wel werk te vinden, sprak de arbeider.

- Gods wet! grinnikte Klinkert.

- En op een zondag werken, doe ik niet meer, zeî de arbeider heengaande, al moest ook heel het dorp in de lucht vliegen, zonder dat er nog een steen op den grond terugviel.

Het was reeds schemeravond geworden; Faust Klinkert stond achter de omgevallen kar, knorrend, kijvend, scheldend bij zich zelven te overleggen, om al dat hooi op te ruimen, en wat hij met zijn paard zou aanvangen.

Terwijl hij daar stond, kwam er iemand op de hurken bij het paard zitten, en sprak medelijdend:

- Arme vos, wat is er? Gaat het niet goed, beste jongen? Arme, trouwe vriend, ik gaf een stuk van mijn vinger, indien ik u konde helpen.

Die hier sprak, was Huib Kurk, de weggejaagde knecht van dien morgen.

Het was bijna alsof het paard hem verstond, het arme dier steende en snorkte - en Huib, die, op zijn hurken bij 't paard zittend, hem den kop streelde, begon te weenen.

- Baas Klinkert. sprak hij, naar hem toegaande, ik wil gaarne een hand uitsteken om den armen vos onder de berries uit te halen, en.....

- Wat? Zoudt gij werken? Is het vandaag dan geen zondag? antwoordde Klinkert met een spotlach.

- Is dat van dezen morgen nog niet vergeten? lachte Huib Kurk; ik voor mij ben niet kwaad op u, en wil, nu 't zijn moet, u ook gaarne helpen.

- Ik heb niemand noodig, antwoordde de stijfhoofdige boer, kwaadaardig en kortaf.

Huib Kurk antwoordde niet, en ging langzaam heen.

Klinkert ging zijn ander paard inspannen, en met behulp van een paar gasten uit zijne herberg werd het hooi opgeladen en weggevoerd. Ook de gebroken kar werd naar huis gebracht; en tegen middernacht kwam de vilder, die den armen vos de hartader afstak, daarna de achterpooten met een stevig touw aan elkander bond, en hem door twee paarden eenige minuten van daar liet voortslepen naar den zoogenaamden ‘paardenakker,’ waar het sterfbed was van bijna al de werkpaarden van den omtrek.

II.
Bij grootvader.

Huib Kurk had geen ouders meer: van zijne talrijke broeders en zusters was hem slechts eene twintigjarige zuster, Paula, overgebleven ook zijn grootvader, de oude Baaf Kurk, leefde nog. Baaf was in de zeventig: haar op zijn hoofd had hij niet meer; tanden in zijn mond ook niet; maar verstand had hij nog zoo als in zijne jonge jaren; geheugen en wilskracht waren bij hem onaangeroerd; zijn ruggegraat was nog kaarsrecht en zijne beenen zoo sterk, dat hij dikwijls zeide, nog wel bekwaam te zijn om brievenbesteller te worden.

Een groot deel van zijn leven had hij met de kerkschaal gegaan, eene zeer vereerende bediening in het oog der boeren, en veertig jaren was hij lid van den gemeenteraad. Baaf Kurk had sedert geruimen tijd zijne boerderij verkocht, zijn intrek genomen in een kleine woning ginds achter de kerk, en leefde daar met zijn kleindochter, Paula, terwijl Huib, voor wien er bij grootvader geen werk was, zich als knecht had verhuurd in de Zilveren Ster.

De rechtschapen Baaf had er wel iets tegen gehad, dat zijn kleinzoon zich verhuurde in een herberg, waar het ruw toeging, doch dewijl er op dat oogenblik geen andere diensten open waren, had hij er toch eindelijk in toegestemd. Toen Huib er heenging, had zijn grootvader hem tienmaal gezegd:

- Jongen, wat ik u zeggen moet, laat u door niemand misleiden; een goeden naam heeft Faust Klinkert niet, dat weten wij allen; en dat het er somtijds raar bij hem toegaat, is geen geheim. Ook is het geen kwaadspreken als ik u zeg, dat Klinkert zelden in de kerk komt, en dat van al zijn verwenschen en vloeken de steenen van zijn huis openbarsten. Vergeet niet, Huib, dat vader en moeder brave Kristenen zijn geweest, dat Paula het ook is, en dat grootvader zich liever op den korenakker levend onder den ploeg zou werpen, dan iets te doen, wat strijdig is met het voorvaderlijk geloof. Wat er juist in het dorp omgaat, weet ik niet, doch zoo als ik hoor, spreekt men daar van beschaving, verlichting, vrijdenken en andere gekheden, die mij niet aanstaan. Ook vindt men er vreemde ratten, die niet naar de kerk gaan, schelden op pastoor, bisschop en Paus, en den dag, en zelfs somtijds den nacht, in de herberg doorbrengen. Met dergelijk soort van volk moogt gij u niet ophouden, Huib; dat zou Paula misnoegen geven, mij in mijn ouden dag verdriet doen en boos maken en u zelven in het ongeluk helpen.

Huib had naar al die vermaningen van grootvader oplettend geluisterd, hem twintigmaal met het ‘wees maar gerust’ onderbroken, en was zoo vertrokken.

Iets meer dan een jaar had hij in de Ster gewoond, toen hij na het voorgevallene des zondags op de werf naar huis wederkeerde.

Toen grootvader zijn kleinzoon daar met zijn twee klompen over den schouder en zijn toegeknoopte zakdoeken zag aankomen, riep hij hem toe:

- Ik zie al wat er is; ja, Huib, wat is er?

- Klinkert had vandaag grillen in het hoofd, en met grillen kunnen de Kurks niet om.

- Welke grillen? Ja, de Kurks zijn zoo wat kort van stof, en gij vooral, jongen, waart altijd wel wat warm gebakerd.

- Wanneer men mij zoo op 't lijf valt, ben ik licht geraakt, dat beken ik; doch al heette ik niet zoo als vader zaliger, zou ik toch niet dulden, dat men mij zoo het vuur aan de teenen legt.

- Kom maar binnen.... 't is echter jammer, dat gij zoo in eens buiten dienst zijt.... 't is een dure tijd.... Paula, die nog al een stuiver met haar naaiwerk verdient, is sedert een heelen tijd niet al te frisch, en....

- Ik zal mijn best doen, om elders werk te vinden, grootvader; lui ben ik niet, dat weet ge.

- Neen; dat ligt in den aard der Kurks niet.

- Toen ik bij Klinkert in dienst trad, hebt gij mij gezegd, dat grootvader zich nog liever op zijn korenland levend onder den ploeg zou werpen, dan iets te doen wat strijdig is....

- Met het voorvaderlijk geloof, ja, dat heb

[p. 32]

ik gezegd.... al heeft mijn geheugen reeds meer dan zeventig jaren in het tuig geloopen, toch is er nog weinig sleet aan.

- Dat heb ik altijd onthouden; en het is ook daarom, dat ik mijn klompen op den rug hing, pak en zak maakte, en het huis verliet, waar ik toch eigenlijk geen aard had.... dat is te zeggen, jawel.... neen, ik meen, dat het toch tijd was, dat ik heenging.

- Hebt gij woorden gehad met Klinkert?

- Hij wilde vandaag zijn hooi binnenhalen.

- Bij die aanhoudende droogte? En dat op een zondag!

- Juist, omdat het zondag is, wilde hij vandaag werken; en weet gij wat ik heb geantwoord: 's zondags werk ik niet, tenzij in tijd van nood; haal zelf uw hooi binnen.’

- Ga zitten, Huib, jongen, nu zie ik, dat gij een echte Kurk zijt.

De oude Baaf sloeg zijn kleinzoon vriendschappelijk met de hand op den schouder, reikte hem zijn tabaksdoos over, haalde voor hem de lange zondagspijp, die achter het kleine spiegeltje stak, en zeî:

- Laat ons opstoppen, Huib, en een pijp rooken.

Huib haalde uit een zijner meêgebrachte pakken een voorschoot van grof wit linnen, bond zich dat voor, ontdeed zich van zijn kiel, en ging, in zijn hemdsmouwen, bij den ouden Baaf zitten rooken.

Veel en lang spraken zij over de Zilveren Ster, over den hooghartigen Faust Klinkert, die nooit naar kerk of kluis ging, en zich ophield met vreemd gespuis, dat zich noch aan God, noch aan Zijn gebod liet gelegen liggen.

- Wat er in huis komt, meende Huib, deugt niet; maar de dieren zijn er goed; ik heb spijt, dat ik den kettinghond en de twee paarden niet meer zien zal.... ook Sanna is braaf.

- Sanna, de dochter van Klinkert? vroeg de oude Barthel.

- Sanna weende als een kind, toen ik heenging, zuchtte Huib.

De oude grootvader, die jarenlang lid van den gemeenteraad was en bijgevolg veel verstand had, keek zijn kleinzoon schuins aan, en dacht bij zich zelven, waarom werd Huib even rood, waarom zuchtte hij van Sauna sprekend?.... Zou hij misschien een oogje op haar hebben?

Tegen den avond, terwijl Huib, in zijn hemdsmouwen en met zijn wit linnen voorschoot op de knieën, uit grootvaders zondagspijp aan de deur zat te rooken, kwam iemand uit de buurt zeggen, dat Faust Klinkert een ongeluk had met zijn hooikar, ginds op den straatweg in het dorp, vijfhonderd schreden van daar.

Huib stak de lange pijp achter den spiegel, liep in één adem weg en ging, zoo als wij reeds gezegd hebben, op de hurken bij den armen vos met zijn gebroken poot zitten weenen.

III.
Sanna.

Den volgenden zondag ontmoette Huib Kurk de dochter van Faust Klinkert achter den toren op het kerkpad.

- Waarom zijt gij zoo eensklaps verhuisd? vraagde het meisje.

- Mijn geweten verbood mij op een zondag te werken.

- Daarin hadt gij gelijk, maar vader heeft onredelijk gehandeld.

- Anders ware ik doodgaarne in de Zilveren Ster gebleven; want ik had de paarden, den hond, de hoenders en de duiven op de werf zoo lief, en behalve om de dieren, zou ik nog wel om iets anders gaarne in zijn dienst zijn gebleven, omdat.... want.... en dan nog....

Hier begon Huib rood te worden tot achter zijn ooren, en wist, ofschoon hij voor een boer toch rap ter taal was, geen weg meer met zijn woorden.

- Of hij meende, dat Sanna niet lang had bemerkt, dat de paarden, de kettinghond, de koeien, de hoenders en de duiven veel van Huib hielden, en dat, ja, en dat.....? vroeg het meisje.

Even als Huib raakte Sanna ook aan 't brabbelen, werd beschaamd en kreeg een kleur zoo rood als het lint, waaraan het zilveren kruis om haar hals hing.

Huib, die intusschen weêr moed had geschept, nam het woord op, zonder bijna te weten, wat hij eigenlijk ging zeggen, en vraagde:

bij de boeren.
Sanna had den tip van haar voorschoot in den mond en beet er op.

- Of zij nog iets gehoord had van den armen vos, die acht dagen geleden, met zijn gebroken poot onder de hooikar lag.

- Zij had veel van het arme dier hooren spreken in de herberg, maar telkens wanneer zijn naam werd uitgesproken, was zij van verdriet weggeloopen.

- Waarom men ook op een zondag het hooi binnenreed, iets wat het arme paard, dat zooveel geld had gekost, met den dood moest bekoopen..... dat hij gemeend had, zelf met een karvracht hooi op zijn lijf daar neêr te vallen, toen hij zijn vos, dien hij dienzelfden morgen op den snuit had gekust, daar onder de gebroken berries zag liggen.

- Men had haar gezegd, dat Huib Kurk bij den armen vos had zitten weenen, en daarom had zij den gewezen knecht van haar vader nog meer lief......

Sanna had den tip van haar voorschoot in den mond en beet er op; want zij had nog iets te zeggen, maar ze wist niet hoe zij het moest aanleggen.

Huib Kurk stond met zijn duim in den mond en beet op den nagel. Gaarne zou hij nog iets gezegd hebben, maar de tong, die hem, volgens het zeggen van Baaf, zijn grootvader, anders zoo los als een dorschvlegel in den mond hing, wilde op dit oogenblik noch omhoog, noch omlaag.

Sanna had zich omgekeerd en vervolgde haren weg; op hetzelfde oogenblik keerde ook Huib zich om, en ging heen in eene tegenovergestelde richting.

Sanna was geen tien schreden ver gegaan, of zij zag even om; 't was toch zonderling, dat Huib juist op 't zelfde oogenblik zijn hoofd ook omdraaide.

- Goeden dag, Huib, zeî Sanna, zoo stil, dat zij het zelve bijna niet hoorde.

- Goeden dag, Sanna, zeî Huib, en hij zeide het tot tweemaal toe, omdat hij meende, de eerste maal zelf haar naam niet duidelijk gehoord te hebben.

Eer Sanna aan het huis haars vaders was, zwermde er een heele hoop kinderen om haar heen; het was een eindeloos gejuich van Sanna, Sanna! Er hingen kinderen aan haar kleed, aan elken tip van haar voorschoot, en aan elke hand had zij er ook een.

Nadat de zwerm met zijne zilveren stemmen Maria's Meilied voor haar had gezongen, nadat zij elk kind op de wang had gestreeld en aan allen een pepernoot had gegeven, trad zij langs de tuindeur de werf binnen.

Bij de heerschende juni-hitte stonden de staldeuren open; de koeien, de kalven, de geiten hadden haar gezien, het paard en de kettinghond hare voetstappen gehoord - en de koeien en de kalveren begonnen te bulken, de twee geiten te blaten, het paard, de oude makker van den ongelukkigen vos, wiens beenderen nog op den paardenakker lagen, hinnikte, en de trouwe Spits stond kwispelstaartend te blaffen - de hoenders liepen om haar heen, en de haan met zijne lange, goudzwarte leiveeren kraaide en klapwiekte van blijdschap. Van de werf trad Sanna in haar slaapvertrekje, waar een steenen Lieve Vrouwebeeldje tusschen twee ruikers van roode en witte rozen stond, en opende het venster. En oogenblikkelijk kwamen de bonte duiven, die op de vorst van den koestal zaten, naar beneden en zetten zich neêr op den raamdorpel. Zij kwamen op Sanna's schouder zitten en boekweit eten uit hare hand. En toen zij het Maria's Meilied neuriede, dat de kinderen daareven voor haar hadden gezongen, was het bijna alsof de duiven naar hare stem zaten te luisteren, want de arme diertjes bleven roerloos zitten en hielden hunne kopjes schuins naar de zangster gekeerd. Toen zij haar lied geëindigd had, vlogen de duiven op eens weg, en aan het geklepper van hare vleugels zou men gezegd hebben, dat er verscheidene menschen in de hand klapten, om het Marialied toe te juichen.

Ja, Sanna had de onschuldige dieren lief, en de koeien, de kalven, de geiten, de paarden, de hond, en ook de hoenders en de duiven hielden veel van haar.

Toen zij dien namiddag het huis verliet en zich naar het Lof begaf, vlogen de bonte duiven van de werf met haar mede; zij bleven, terwijl Sanna in de kerk was, een tijd zitten op het blauwe tempeldak, en vlogen toen, na onmeetbare kringen rondom de torenspil te hebben gemaakt, naar werf terug.

Dien namiddag was Faust Klinkert misschien tienmaal in Sanna's slaapvertrekje geweest, en had telkens morrend uitgeroepen:

- Waar blijft toch dat weergasche meisje?

(Wordt vervolgd.)