De Belgische Illustratie. Jaargang 10

De tabak.

(Vervolg en slot.)

Eenigen tijd daarna bezocht een reiziger het eiland Malta en vond er logies bij den prior der Maltezer-orde, wien hij uit dankbaarheid een pakje snuif aanbood. Men mag gerust aannemen, dat de tabak op Malta spoedig naar waarde werd geschat, want welda was er het poeder van den prior even populair geworden als dat van de koningin in Frankrijk.

In Italië werd de nieuwe plant ingevoerd door prelaten uit den vreemde, die in Frankrijks hoofdstad met Jehan Nicot kennis hadden gemaakt, en de Italianen herdoopten de keerkringplant zoo dikwijls en gaven haar zulke zonderlinge namen, dat de grootste liefhebber van het nieskruid haar onder die namen onmogelijk zou herkend hebben.

In 1656 werd de tabak door John Hawkins in Engeland ingevoerd en kort daarna liepen de hoogste personnages van het land door de straten van Londen met een smeulend tabaksblad in de hand, welks rook zij opsnoven. Men moet hierbij wel in aanmerking nemen, dat de wereldbekende lange pijpen nog niet bestonden.

Wat de Turken aangaat, wier hartstocht voor de tabak spreekwoordelijk is geworden, zij leerden het gebruik er van eerst in het begin der zeventiende eeuw kennen, te gelijker tijd met de Perzen.

Niet zoodra begon zich de tabak algemeen te verspreiden of zij haalde zich den haat van alle wetgevers op den hals. Koningin Elisabeth verbood er het gebruik van in haar rijk en machtigde alle rijksbeambten de snuifdoozen, waar zij ze vonden, in beslag te nemen. In Transsylvanië bedreigde in 1689 eene ordonnantie de planters van tabak met verlies hunner goederen en strafte de gebruikers met eene boete van 2 tot 300 florijnen. Sultan Amurad IV, de schach van Perzië, en de groothertog van Moscovië wisten geen beter middel om de snuivers van hunne drift te genezen dan hun den neus te laten afsnijden, doch het kruid van Nicot kwam al die vervolgingen roemrijk te boven, vooral toen de fransche koningen het in bescherming namen en er een handelsartikel van maakten.

Hoe het mogelijk geweest is, dat de tabak zich zoo algemeen heeft kunnen verspreiden, in weerwil van de hardste wetten, is een geheim, dat nog niemand heeft kunnen oplossen, doch een der machtigste oorzaken van die verspreiding is wellicht in de ijdelheid van den menschelijken geest te zoeken.

‘De ondervinding,’ zegt een fransch schrijver, ‘leert, dat de meeste menschen niet voor hun vermaak rookers zijn geworden, - want de eerste proeven worden gestraft met eene smartelijke hoofdpijn en misselijkheid, - doch meer om de groote menschen na te apen. De jonge Romeinen mochten zich eertijds niet met de mannelijke toga bekleeden dan nadat zij pijnlijke proeven

[p. 388]

hadden afgelegd; tegenwoordig is de pijp een bewijs van mannelijkheid.’ En waarlijk, wanneer men tegenwoordig in de groote steden komt, ontmoet men bijna geen enkelen jongen, hetzij arm of rijk, of hij heeft eene pijp of eene sigaar in den mond, alsof zij door dit teeken het bewijs willen leveren ‘dat er geen kinderen meer zijn.’

En toch bevat de tabak een doodelijk vergif, hetgeen de ondervinding maar al te zeer bewezen heeft. Als wij bij oude schrijvers te rade moeten gaan, dan is de doodelijke werking der tabaksplant zoo hevig, dat felle rookers op zijn minst genomen allen zonder uitzondering zelfmoordenaars zijn, die moedwillig hun leven door het gebruik van de tabak verkorten.

IN DE MOSKEE VAN BROUSSA, NAAR S. CHLEBOWSKI.

Zoo erg is het intusschen niet, ofschoon de nicotine, zoo als het vergif der plant genoemd wordt, een schadelijken invloed uitoefent op het gestel van den rooker of snuiver. Fourcroy verhaalt, dat een meisje het slapen in een pakhuis, waar snuif werd gemaakt, met den dood moest betalen. Percy vertelt, dat fransche soldaten, die op een zeer warmen dag op het Marsveld exerceerden, in eene doodelijke bezwijming vielen en bij onderzoek bleek het, dat de bezwekenen rooktabak in hunne schako's hadden geborgen.

Zulke gevallen zijn gelukkig zeldzaam en daar tegenover staat ook, dat de tabak in vele gevallen eene genezende kracht heeft. Vooral is dit het geval met de tabak, welke niet bewerkt

[p. 389]

WERELDTENTOONSTELLING TE PARIJS. - DE BALLON CAPTIF.

[p. 390]

is, dewijl de nicotine in de plant met een zuur is verbonden, dat haar vasthoudt, doch in de bewerkte tabak is dit vergif in den vrijen toestand aanwezig.

Rookers moeten dus altijd eenige voorzorgen nemen, wil hun gestel den schadelijken invloed van de nicotine ontgaan. Het is daarom goed uit pijpen te rooken, die van een waterzak voorzien zijn, en de pijp nooit geheel leeg te rooken, maar er altijd iets in te laten, dat men wegwerpt, hetgeen dan de zelfde dienst doet. Vooral echter mag het met tabaksdeelen vermengde speeksel niet ingeslikt worden, hetgeen aan velen eene kwaadaardige ziekte bezorgd heeft.