De Belgische Illustratie. Jaargang 10

Le repos de la bohémienne,
naar L. Gallait.

Reeds meermalen hadden wij, naar aanleiding onzer gravures, gelegenheid over het zonderlinge menschenras te spreken, waarvan wij heden weêr een drietal typen opnemen. De Zigeuners of Heidens, zooals wij ze tegenwoordig noemen, waren bij hun eerste verschijnen even raadselachtig als nu, en ondergingen in alle streken, waar zij zich vertoonden, hetzelfde lot: zij werden als erkende dieven van beroep, onder politie-geleide, het gebied der steden, provinciën en landen uitgezet.

Langen tijd is de oorsprong van dat volk even onbekend gebleven als die van den Nijl, maar aan de sanscritische woorden, welke in hun taal te midden van het mengelmoes van woorden voorkomen, die aan alle talen der wereld ontleend zijn, heeft de wetenschap eindelijk hun geheimzinnigen oorsprong ontdekt: Indië!

Hoe heeft het onbeweeglijke Indië dezen zwervenden volksstam kunnen voortbrengen? Voor welke misdaad moeten zijne leden door eeuwenoude omdoling boeten? Hoe komt het, dat zij geen enkel afgodsbeeld, geen enkele fetisch, geen enkele godsdienstige plechtigheid van hun geboortegrond hebben medegenomen? - Altemaal vragen, die niet beantwoord kunnen worden, dewijl men daaromtrent alle zekerheid mist.

Men kan zich de verbazing van het Kristelijk Europa voorstellen toen het in de vijftiende eeuw, op alle punten van zijn bodem, die vreemdsoortige drommen zag verschijnen, die als uit de lucht kwamen vallen. Zij trokken bij kleine troepjes of bij groote horden voort, vergezeld door groote honden, onder leiding van hoofdlieden in de zonderlingste kleederdracht, welke tegelijk rijk en armoedig was, doch altijd iets schilderachtigs bezat, rijdende op uitgemergelde paarden, buiten de poorten der steden legerende onder tenten of op wagens. Den verloop van hun inval te willen volgen zou even onmogelijk wezen als dien der sprinkhanen na te gaan.

De namen welke zij dragen, zijn even verscheiden als de landen waarin zij zich vertoonen. Bij de Arabieren en Mooren heeten de Zigeuners Haramis (dieven), bij de Hongaren Cinganys of Pharaonebel (Pharaovolk), in Engeland Gypsies (Egyptenaren), bij de Schotten Coirds, in Spanje Gitanos, in Portugal Ciganos, in Rusland Freuganis, in Italië Zingoirs, in Zweden Spakaring, in Noorwegen en Denemarken Tartaren, in Wallachije, Bessarabië en Moldavië, Servië en Slavonië Zigani. De Franschen noemden ze eerst Egyptenaren, later Bohemers, welken naam zij bij hen nog dragen.

Gelijk zij in de vijftiende eeuw bij hun eerste verschijning waren zijn zij nog heden ten dage. Geen enkele trek van hun eerste type heeft zich gewijzigd of is verbasterd. Het is altijd hetzelfde zwervende volk geweest zonder vaste woonplaats, zonder godsdienst of wet, verstrooid en toch volkomen aan elkander gelijk op alle punten van den aardbol, welke zij op hun eindelooze tochten bezoeken. Het heeft zijne droomerige vadsigheid, zijn zelfzuchtige onafhankelijkheid, zijn onkunde van goed en kwaad, zijn hardnekkigen weerzin tegen de wetten van den arbeid en den maaatschappelijken dwang behouden. Het vordert niets van de landen, die het doortrekt, dan het recht van schuilplaats in den wijden tempel der natuur.

Gelijk wij reeds zeiden, is is de Zigeuner een aartsvijand van allen geregelden arbeid: hij leeft dan ook hoofdzakelijk van het beroep van beerenleider, waarzegger, wonderdokter en dergelijke, waarbij met weinig inspanning veel geld kan verdiend worden; bij elke bende zijn gewoonlijk ook eenige ketellappers, doch dit beroep strekt hun meestentijds slechts tot voorwendsel om onbeschaamd de woningen binnen te dringen en van de gelegenheid gebruik te maken om iets te stelen. Zij weten ook uitmuntend hun voordeel te doen met de nieuwsgierigheid der lieden, die hen in hunne eigenaardige kampementen komen bezoeken, daar zij volleerd zijn in de kunst van bedelen.

Over het algemeen zijn de mannelijke Zigeuners forsch gebouwde mannen met regelmatige gelaatstrekken, waarin onmiskenbaar hun oostersche afkomst te lezen is; de jeugdige vrouwen en de kinderen zijn voor het meerendeel verwonderlijk schoon, maar bij de vrouw is die schoonheid slechts kort van duur, zij schittert en snelt voort gelijk een luchtverschijnsel en bijna zonder overgang wordt de Peri herschapen in eene afzichtelijke tooverkol.

Het is derhalve niet te verwonderen, dat de beoefenaars der schilderkunst dikwijls de legerplaatsen der Zigeuners tot onderwerp van hun penseel kiezen en kunststukken ontwerpen, die wel verdienen door het graveerstift algemeen bekend gemaakt te worden en onder deze bekleedt voorzeker het voortreffelijke doek van onzen landgenoot Louis Gallait, waarvan wij voor onze inteekenaren een staalgravure verkrijgbaar stellen, eene eerste plaats.