Geillustreerd nieuws.
De oorlog in het oosten.
Een der merkwaardigste episoden van den bloedigen russisch-turkschen oorlog is ongetwijfeld de geweldige worsteling, die in de laatste helft van augustus om 't bezit van den Schipkapas gevoerd is. Deze vroeger schier geheel onbekende pas in het Balkan-gebergte heeft plotseling eene europeesche vermaardheid verworven en zal zijne plaats in de geschiedenis innemen naast zoo menigen vermaarden slag, zoo menige bloedige worsteling van den ouderen of nieuweren tijd.
Zoowel de Russen als de Turken hebben zich bij de dagenlange gevechten met onsterfelijken roem overdekt, en staat men verbaasd over den heldenmoed der Russen, die, in de eerste dagen van den strijd vooral, in dat woeste gebergte, van de geheele wereld en van hunne eigene strijdgenooten afgescheiden, met een handvol volks alle pogingen des vijands weêrstonden om hen uit hunne verschansingen te verdrijven, - met niet minder verwondering vervullen ons de aanvallen der Turken, die met eene onstuimigheid, volharding en doodsverachting, de beste soldaten der wereld waardig, op de natuurlijke verschansingen en de geduchte batterijen der Russen aanstormden. Iedereen was overtuigd, dat de Turken zich moedig weten te houden, wanneer ze in hunne versterkte legerplaatsen of achter de wallen der vestingen door den vijand aangevallen worden; men twijfelde niet aan hun moed, maar wel aan hunne geschiktheid bij een strijd in het open veld of wanneer ze, aanvallers geworden, eene verschanste vijandelijke stelling zouden pogen te vermeesteren. In den Schipka-pas echter hebben de Turken hunne sporen verdiend, ook voor een aanvallenden oorlog, en bewezen zij hunne tegenstanders volkomen waardig te zijn. Wij willen den strijd in den Balkan meer in bijzonderheden volgen; hij moge al niet omtrent den succès van den oorlog beslissen, toch zal hij er een der belangwekkendste episoden van zijn.
De Schipka-pas is geene bergengte in de gewone beteekenis van het woord, geen holle weg door hooge en steile rotsgevaarten omgeven, die met een handvol volk, zooals de Thermopylen, tegen eene sterke overmacht kan verdedigd worden, den aanval alleen in het front toelaat en met weinige manschappen te gelijk; hij is geen defilé of diepe kloof, maar een wel steil oploopende, doch breede, bruikbare en zeer goed begaanbare weg over den Balkan, die daaraan alleen den naam van bergpas te danken heeft, omdat de Balkan hier gemiddeld lager is dan het overig gedeelte van het gebergte, en van het Jantra-dal in Bulgarië tot de Tundja-vallei in Rumelië eene tamelijk onafgebroken oppervlakte vormt. Ter weêrszijden van den weg vindt men diepe kloven, die op zich zelven weêr nieuwe wegen vormen, doch telkens door verhevenheden afgebroken worden, terwijl zich boven den bergrug hooge, maar loodrecht neêrdalende rotsgevaarten verheffen, die het mogelijk maken een in den pas geplaatste legerafdeeling ook in de flanken aan te vallen.
Was dit reeds een gevaar voor de russische troepen, niet minder bezwaar leverde het op, dat de aanvallers door struikgewas, 't welk ter weêrszijden van den bergrug groeit, gedekt zijn, waardoor ze tot op betrekkelijk korten afstand van de natuurlijke verschansingen hunne batterijen konden maskeeren, zonder veel van het vijandelijke vuur te vreezen te hebben, terwijl zij zich tevens in de diepe rotskloven verzamelen konden, om op niet meer dan honderd meters van den weg hunne aanvallen voor te bereiden.
De Russen hadden echter zooveel mogelijk hun voordeel gedaan met de gesteldheid van het terrein, en bij de natuurlijke verdedigingsmiddelen van het gebergte, een aantal kunstmatige verschansingen opgeworpen.
Onder zulke omstandigheden had den 21 augustus de eerste aanval van Suleiman-pacha's leger, 60 bataljons, of tusschen de 40 en 50.000 man sterk, op de 3000 Russen onder generaal Stoletoff in den Schipka-pas plaats.
Het was ongetwijfeld eene onvergeeflijke fout van het russische hoofdkwartier, dat het kleine detachement der Russen in den Balkan geheel afgezonderd werd gelaten, daar de dichtst bijzijnde troepen, te Tirnova staande, niet minder dan twee dagreizen van den Schipka-pas verwijderd waren, een misslag, die door den heldenmoed der verdedigers nauwelijks meer goed gemaakt kon worden. Intusschen begonnen de Turken met ontzaglijke overmacht den aanval, door van het dorp Schipka uit de meer noordelijk gelegen hoogten te bestormen.
Zoowel het bulgaarsche legioen als de russische bataljons hielden zich goed. Vergeefs beproefden de Turken menigen storm, zij werden telkens met groot verlies teruggeslagen, en vielen zij als leeuwen vechtend, met zeldzame volharding op de vijandelijke verschansingnen aan en gelukte het hun in het einde zelfs in de loopgraven van de uiterste lijn der verdedigingsliniën vasten voet te krijgen, toch mochten zij hun doel niet bereiken, want de Russen streden als helden en toen de avond gevallen was, hadden zij al hunne positiën behouden of heroverd. Ongeveer het tiende gedeelte der Russen was buiten gevecht gesteld.
De mislukte aanval had de Turken tot meerdere voorzichtigheid aangespoord, zoodat den volgenden dag (22 augustus) de strijd met veel minder hevigheid gevoerd werd. De Turken waren inmiddels bezig de russische stellingen om te trekken, teneinde ze ook in de flanken te kunnen aanvallen.
Des te zwaarder was dan ook de strijd, die den 23 werd gestreden. De omtrekkende beweging der Turken was ten deele gelukt, en terwijl een gedeelte hunner troepen langs den bergweg in dichte massa's voorwaarts rukte, donderde het kanon langs de beide flanken en kwamen geheele zwermen turksche soldaten uit de rotskloven ter zijde van den weg te voorschijn. Zoo werd het kleine hoopje Russen van drie zijden te gelijk bestookt, terwijl generaal Stoletoff vreezen moest ieder oogenblik overvleugeld en geheel en al ingesloten te zullen worden. Wel had hij eene brigade uit Selvi tot zich getrokken en voelde hij zich verlicht, toen de dappere generaal Derotschinsky hem ter zijde stond, om met hem de eer en het gevaar van den slag te deelen; wel volhardden de zijnen tot het uiterste en mocht ieder soldaat een held heeten; wel sloeg hij met schier bovenmenschelijke kracht menigen aaval der Turken af, maar ook deze gaven de Russen in onversaagdheid niets toe en stormden altijd voorwaarts, en voor ieder gevallen wapenbroeder traden twee anderen in de plaats, zoodat toen de avond begon te vallen de meeste buitenwerken in het bezit der Turken waren en de reusachtige nijptang, die het kleine getal Russen omvatte, steeds enger en enger werd toegehaald. Deze konden ieder oogenblik ingesloten worden. Honderden russische lijken bedekten den grond en - iedere arm en elk geweer was hier onmisbaar.
Tegen zes uur kwam er een oogenblik stilstand in het gevecht. De Turken trachtten tot verademing te komen en deden versche troepen tot een nieuwen aanval oprukken, doch de Russen hadden hunne laatste reserve in het vuur gebracht en in angstige spanning wachtten zij den schok der vijandelijke stormcolonnes af. Deze maakten zich inderdaad gereed en de echo's der bergen herhaalden reeds den turkschen zegekreet: Allah il Allah! De laatste vreesselijke worsteling zou beginnen, de Turken strijdende met de kracht die de overmacht en het bewustzijn van 's vijands zwakheid geven, de Russen zich verdedigende met den moed der vertwijfeling.
Generaal Stoletoff stond van zijn staf omringd op eene verhevenheid, vanwaar hij het tooneel beheerschte; zooal niet met vertrouwen, dan toch met gelatenheid wacht hij den schok der vijandelijke regimenten af. Eensklaps ziet hij in de richting van het Jantra-dal tegen den roodbruinen grond een zwarte massa naderen. Langzaam klimt zij de steile helling op; een laatste zonnestraal verlicht den bergweg en - honderden bajonetten flikkeren in de stralen der ondergaande zon. De turksche zegekreten worden door de russische hoera's overstemd. Meer en meer naderen de hulptroepen - want deze waren het: - wel worden ze door een kruisvuur der Turken ontvangen, maar dit vermag hun loop niet tegen te gaan; een batterij berggeschut beantwoordt met nadruk het vijandelijke geweervuur en een oogenblik later heeft de zoo juist van pas gekomen versterking de russische verschansingen bereikt, waar ze zonder een oogenblik te toeven mede deel aan het gevecht neemt en zich aan het hoofd der moedige verdedigers stelt.
Het was een bataljon scherpschutters, dat op kozakkenpaarden gezeten, zonder slapen of koken, een marsch van twee dagen en twee nachten gemaakt had, om de bedreigde stellingen van den Schipka-pas te redden.
Weldra daagde de geheele brigade van generaal Radetsky op, welk legerhoofd onmiddellijk de leiding der verdediging op zich nam. Hoewel de Turken in den loop van den avond nog menigen hevigen aanval ondernamen, bleven hunne pogingen vruchteloos, afstuitende op den heldenmoed der Russen, die, ofschoon nog altijd klein in getal, uit de aankomst hunner nieuwe strijdmakkers een onwankelbare kracht geput hadden.
Toch bleef de toestand der Russen nog altijd gevaarlijk. De vijandelijke tirailleurs, die zich op de naburige hoogten genesteld hadden, bestreken den weg naar den noordelijken mond van den pas en de met dichte bosschen begroeide bergrug ter rechterzijde, die de geheele vlakte tot in het russische kamp beheerschte, bevond zich in de handen der aanvallers. Hen daaruit te verdrijven was de taak der Russen voor den volgenden dag.
Nauwelijks was de duisternis van den nacht geweken, of de beide strijdende partijen waren op de been. Ditmaal waren de Russen de aanvallers. In het dal en langs de hellingen woedde de kamp met groote verbittering; bovenmenschelijke pogingen wendden de Russen aan om het verloren terrein te herwinnen; deze stuitten echtar af op de geestdrift en de overmacht der Turken, en na een strijd van drie uren hadden de Russen nog geen duimbreed terrein gewonnen. Tegen negen uur naderden nieuwe versterkingen: het was generaal Dragimiroff, die met twee regimenten den bergpas kwam binnenrukken en zich weldra bij Radetsky aansloot. Het totaal der versterkingen bedroeg thans ongeveer 13.000 man.
De aanval werd nu met frische krachten en vernieuwde hevigheid hervat. De strijd werd thans algemeen; generaal Dorolinsky, de heldhaftige verdediger van Sebastopol, sneuvelde; Dragimiroff werd gewond en moest van het slagveld gedragen worden; de scherpschutters van het regiment Breanski trachtten de steile hoogte, die naar de vooruit geschoven turksche stellingen voerde, te beklimmen, maar werden teruggeslagen, hoewel ze nog juist bij tijds eene gevaarlijke omtrekkende beweging des vijands weten te verhinderen. Tegen den middag rukt de russische reserve aan: het regiment Jitomor, dien eigen morgen door generaal Dragimiroff aangevoerd. In compagniecolonnes marcheeren de manschappen over de tamelijk effen grasvlakte op de met bosschen begroeide turksche stellingen aan, waar de in batterij gestelde bergkanonnen onder de aanvallers dood en verderf zaaien. Menige Rus verft het gras rood met zijn bloed, geheele rijen worden weggemaaid, maar de overblijvonden stormen voort en hebben weldra den zoom der bosschen bereikt, terwijl aan de beide vleugels der slaglinie andere bataljons de stellingen der Turken pogen om te trekken. Weldra bevinden deze zich in gevaar, en van voren en ter zijde bedreigd, trekken de turksche bataljons zich terug, het terrein aan den stouten aanvaller overlatonde, die weldra den geheelen bergrug op den rechtervleugel heroverd heeft.
Daardoor was de toestand der Russen minder hopeloos geworden en werd het mogelijk, zonder al te groote verliezen langs den straatweg van Grabovo nieuwe versterkingen tot zich te trekken.
Hiermede was de eerste periode van het bloedige drama in den Balkan afgespeeld. In onze volgende aflevering geven wij het vervolg der gevechten.
Auteursrechtvrij
