De Belgische Illustratie. Jaargang 9

Nathalie.
Eene novelle door Mathilde.
(Vervolg.)

Onderweg begon hij na te denken. Het was zoo ongerijmd niet, om te doen wat ieder van hem verwachtte. Zijn moeder zou, zoodra ze Louise beter kende, hare toestemming niet weigeren; Margareta alleen kon zich niet met het plan verzoenen, en wat deerde hem dit? In zijne gedachten vergeleek hij al de vriendinnen zijner zusters met Louise, die trouwe, liefdevolle dochter, de teedere zuster, met al hare talenten, haar zachte vriendelijkheid.

O, als zij ook aan hem iets schonk van de groote liefde, welke haar hart vervullen kon, wat kon hij dan meer op aarde wenschen?

Hij kwam dan in de kamer, waar de graaf zat. Beide dochters waren er niet.

De zieke ontwaakte uit zijne sluimering, toen Paul binnenkwam.

‘O Goddank! dat ge komt,’ sprak hij hartelijk; ‘Louise is naar de stad en Vera in den tuin, we kunnen dus nu vrij en vertrouwelijk spreken. Ga hier dicht bij mij zitten, doch geef me eerst iets van mijn drankje, dat zal mij wakker houden.’

Paul gehoorzaamde.

‘O, ik voel het al te wel,’ vervolgde Florinsky; ‘mijn einde nadert, 't Is dichter bij dan iemand het vermoedt, en ik heb nog zooveel te regelen. Laat me eerst gerust zijn ten opzichte van het aardsche, en dan ga ik mij alleen met God bezighouden. Ik heb Michel reeds gezegd, dat ik morgen den biechtvader mijner dochters wensch te spreken, maar eerst moet ik hare zaken in orde brengen.’

Hij haalde een portefeuille uit zijn borstzak.

‘Dat is alles wat ik bezit,’ zeide hij glimlachend, ‘alles,’ en hij gaf Paul eenige effecten over. ‘Deze papieren zijn onze familiestukken, ik zal ze u toevertrouwen. Maar laat mij u eerst iets vragen; alleen uwe groote goedheid geeft me den moed daartoe.’

‘Spreek, mijnheer, ik zal alles met genoegen doen voor u en uwe dochters!’

‘Wilt ge Vera's voogd worden?’

‘Van harte gaarne.’

‘O, ik vertrouw haar zoo gerust aan u toe. Ge begrijpt, dat Louise steeds haar tweede moeder blijft, dat zij de zorg en lasten van hare opvoeding wel zal dragen en dat dus uwe betrekking slechts voor de wet geldt.’

‘Mijnheer!’ en Pauls stem beefde, ‘laat me ronduit met u spreken; misschien raadt ge mijne gedachten reeds. Sedert langen tijd vereer ik uwe oudste dochter hoog, ik heb haar innig lief gekregen en als zwager zou ik beter dan ooit in staat zijn voor uwe jongste te zorgen.’

Hij zweeg en ontstelde over de verandering, die op het afgematte gelaat te lezen stond.

Een smartelijke uitdrukking lag in de halfverdoofde oogen en een zware zucht ontsnapte zijne borst.

‘O, Paul, ik vreesde er voor, dat dit voornamelijk de reden was van uwe vriendschap, uwe bezorgdheid. Mijn vriend, geef mij uw hand! Ach, waarom moet ik u verdriet doen juist nu ik zulk een dienst van u vraag? Louise kan uwe vrouw niet worden!’

‘Omdat ik niet tot een adellijk geslacht behoor?’

‘Neen, neen, niet daarom! God is mijn getuige, dat ik niemand, al ware hij ook prins, liever de toekomst mijner kinderen zou toevertrouwen dan aan u, maar, o Paul, niet waar, ge zult niet zelfzuchtig zijn, als ik u nogmaals verzeker: Nimmer kan Louise de uwe worden! Ge zult toch wel willen voortgaan mijn weezen te beschermen? Wie kan ik ze anders toevertrouwen in dit vreemde land?’

‘Ik zal ze niet verlaten, maar vóór ik u verder iets beloof, heb ik het recht te weten, wat mij van Louise scheidt.’

‘Ik mag het u niet zeggen, ik heb beloofd, aan niemand haar geheim te verraden, maar de reden is gewichtig, geloof mij op mijn woord. Hebt ge haar reeds hierover gesproken?’

‘Nog niet!’

‘Welnu, laat het dan zóó blijven! Arm kind!

Zij is nog zoo jong en haar lot is reeds zoo zwaar!’

‘Laat ons voortgaan, graaf! en vergeet wat ik u gezegd heb; 't is een schoone droom ge weest en anders niets.’

De graaf legde zijne zaken bloot. Ach, het beteekende niet veel! Paul voelde zijn hart inkrimpen bij de gedachte, hoe dit weinige ontoereikend zou zijn de achterstallige schulden te betalen en de zusters in staat te stellen zoo eenvoudig mogelijk te leven.

Toen het onderhoud geëindigd was, stond Paul op en beloofde voor alles zorg te zullen dragen.

De grijsaard hield zijn hand vast.

‘Paul,’ sprak hij, ‘'t blijft dus zóó. Vera is aan uwe zorg toevertrouwd, en denk niet meer aan Louise. O, als ge alles wist, hoeveel meer zoudt ge dat edele kind vereeren als een heilige! Maar God zal u beloonen voor hetgene gij den armen Pool en zijne kinderen gedaan hebt en nog wilt doen. Ach, mocht ik het, zooals gij 't verlangt!’

Diep bewogen greep Paul de hand van den zieke, drukte die. aan zijne lippen en verliet snel het vertrek.

VII.

Op straat ontmoette hij Louise.

Zijn houding was onwillekeurig eenigzins gedwongen, maar ook zij scheen stijf en teruggetrokken. Met een beleefden groet ging zij voorbij, zonder hem iets aangaande haar vader te vragen.

Thuis gekomen ging zij terstond naar den zieke, en na zich van hoed en mantel te hebben ontdaan, zette zij zich met haar werk naast hem neêr.

‘Paul is hier geweest,’ begon de grijsaard. ‘Ik heb hem ontmoet.’

‘En gesproken?’

‘Neen.’

‘Waarom niet?’

‘Hij ging te snel voorbij.’

‘Hij stemt er in toe Vera's voogd te worden.’

Louise zweeg.

‘Verheugt u dat niet?’

‘Vader, ik heb altijd iets gevreesd; zooveel ik kon trachtte ik Paul op een afstand te houden, misschien is het mij ook gelukt hem te doen gelooven, dat hij er nimmer aan denken moest zijne blikken op mij te vestigen; maar het praten der menschen kan men niet beletten. In drie winkels heeft men mij dezen morgen gevraagd wanneer ik zou gaan trouwen met den heer Van Rijzen. En als Vera zijn pupil wordt, welk voedsel zou dit geven aan die praatjes?’

‘Er kan immers nooit iets van komen!’

‘En als hij dan zelf......O, vader, wat laat gij mij toch alleen achter!’

‘Arme Lodoïska! Kom hier, kind-lief, laat me u alles zeggen. Paul heeft aanzoek om uw hand gedaan; hij zou uw echtgenoot en Vera's beschermer willen worden.’

‘Hebt ge hem alles gezegd?’

‘Neen, ik durfde niet, ik beloofde u immers stipte geheimhouding.’

‘Maar hij mag alles weten, vader; dan is onze verhouding ook vrijer, als hij begrijpt waarom ik hem niet kan laten hopen.’

‘Ik zal 't hem zeggen.’

‘En wil hij dan toch Vera's beschermer worden?’

‘Hij zegt van ja.’

‘Welnu, dan is alles goed. Ik zal van hier gaan, de wereld in.’

‘Waarheen dan, Lodoïska?’

‘Ik zal trachten van mijn talenten partij te trekken, gouvernante worden, gezelschapsdame, God alleen weet, wat het beste is.’

‘En als hij dan weêr tot u komt? Zult ge sterk blijven, Lodoïska?’

‘Bid voor mij, vader, als gij voor Gods troon juicht!’

De vader sloot haar in zijne armen en twee groote tranen rolden uit zijne oogen op haar glanzende lokken.

‘Moed, kind, moed! De weg is moeilijk, de toekomst is duister, maar welke kroon wacht u aan het einde!’

‘O, vader, mijn Nathalie, mijn arme Nathalie!’

[p. 376]

‘God is met haar!’

‘En gij zegent haar immers, niet waar? Zij is toch ook uw kind! Als ge daar boven zijt, o, doe dan, wat ik op aarde niet mag doen. Bescherm haar hart, haar geest; roep haar tot u als 't moet zijn, dat ware wellicht het beste.’

Zij snikte luid en bijna hartstochtelijk.

‘Bedaar, mijn arm kind, bedaar! Uw vader zal de kleine Nathalie niet vergeten.’

‘En vader......... zult ge dan ook........... o, vergeef mij dat ik 't u vraag, zult ge dan ook bidden voor hem?’

‘Zooals Christus voor zijne beulen bad, Lodoïska! Maar spreek me niet van hem juist nu ik het meer dan ooit betreur, dat hij rechten heeft op u. O, kind, hoe gerust zou ik sterven, als ik ook u kon toevertrouwen aan Paul.’

Daar vloog Yera binnen.

‘Wat is er?’ riep zij, ‘waarom schreit Lodoïska? Is papa erger?’

‘We spraken over de toekomst, kind!’

‘De toekomst! O, papa, wat is uw toekomst toch heerlijk! De Hemel! Neem ons met u mede. Alle drie gaan wij naar onze beide mama's toe en dan vergeten wij de geheele booze wereld, behalve.........’

‘Behalve wie?’

‘Behalve Polen, de kleine Nathalie, mijnheer Paul en dan ook den armen Michel.’

‘Laat me nu. alleen, kinderen, ik wil mij slechts bezighouden met God en mijn geweten, wie weet hoe spoedig ik die onbekende toekomst tegemoet zal gaan!’

VIII.

Den volgenden morgen lagen zij weêr om vaders leunstoel (want hier wilde de graaf zijn dood afwachten) geknield, Louise, Vera en Michel, wiens oude borst op en neêr ging ondor de zware smart, die hem treffen ging; groote tranen rolden langs zijne bruine, doorgroefde wangen, en toch nam hij de kleine Vera troostend bij de hand, die hartverscheurend snikte:

‘Vader, och, vaderlief, laat ons niet alleen! U kan nog zoo lang in den Hemel zijn en wij hebben niemand meer op aarde!’

Louise was kalm; zij stond achter haar vader en ondersteunde zijn hoofd met haar rechterarm; in de linkerhand hield zij haar kerkboek en antwoordde in het latijn op de gebeden des priesters, die de laatste ceremoniën bij den stervende verrichtte.

De graaf volgde nog merkbaar de gebeden, soms knikte hij met het hoofd, dan weêr kwam een straal van leven de schier uitgedoofde oogen verlichten of wierp hij een blik naar de deur als verwachtte hij iemand.

Toen alles afgeloopen was, scheen hij zijn laatste krachten te verzamelen.

Hij reikte den priester de hand en bedankte dezen voor den troost der Kerk, dien hij voor het laatst aan zijn ziel gebracht had; toen wendde de zieke zich tot Michel en sprak:

‘Oude, dat hadt gij niet gadacht, toen ge mijn leven reddet op 't slagveld, dat ik eerst zou moeten gaan en dat gij........Foei, snik zoo niet, ziet ge niet hoe mijn Vera u in alles volgt. Komt hier, kinderen, komt hier; ik kan u niet meer zien. Hoe laat is het reeds? 't Wordt zoo duister! De, aarde verdwijnt! Lodoïska!’

‘Hier ben ik, vader, naast u.’

‘Kom hier vóór mij, en Vera ook! Zoo is 't goed. Is Paul geroepen?’

‘Hij zal terstond hier zijn.’

‘Dat het dan niet te laat zij! Knielt voor mij neder, kinderen; dat de goede God voor het laatst u zegene door den mond uws vaders: de Vader en de Zoon en de H. Geest, die van eeuwigheid is voortgekomen uit beiden! Vergeet uw vaderland niet, kinderen, waar ge ook zijn moogt! Helaas! wellicht ziet gij het nimmer terug, maar uw geloof, dat blijve u steeds nabij. O, nu alles geëindigd is, die moeilijke tocht van de wieg naar 't graf, nu vooral waardeer ik die ster, die mij steeds heeft geleid. Lodoïska, mijn arm kind, 't kruis is zwaar, maar blijf sterk, en God zal alles ten beste schikken. Mijn kleine Vera, bedenk, wat uw landgenooten ter liefde van dien godsdienst lijden en zie op naar uwe zuster! Blijf vereenigd in galoof en liefde en dan zal ook de hoop u niet verlaten, om eens elkander daarboven terug te vinden!’

Uitgeput zonk hij achterover; de sterke geest had de zwakheid van het lichaam overwonnen, maar slechts voor een oogenblik; de dood liet zijn prooi niet los.

De deur werd behoedzaam geopend en Paul trad binnen; even verhief zich de stervende we r.

‘Mijn vriend, mijn laatste,’ sprak hij, ‘ik vertrouw Vera aan u, en ook Michel! Ach, arme Louise!’

‘Ik zal haar vriend steeds zijn en haar beschermen, als zij het toestaat.’

‘En ge zult het andere vergeten? O, God beloone u daarvoor!’

de reuzenwijn tok.

Opnieuw zonk hij achterover; de doodstrijd begon. Eenige verwarde woorden ontsnapten nu en dan aan zijne lippen, herinneringen meestal van vroeger dagen:

‘Warschau.....Casimir!’

Louise, tot dan toe zoo kalm en vol tegenwoordigheid van geest, scheen plotseling hevig te ontstellen; zij beefde en het hoofd omwendend, brak zij in tranen uit.

‘Vergeving, vader,’ snikte zij, ‘vergeving!’

Hij zocht haar hand en glimlachte even: ‘Trouw aan Rome....moed, kind, moed!’

Zittend gaf hij den geest; Louise zonk zacht weenend op de knieën en bedekte zijne verstijfde handen met kussen. Vera viel gillend Op de canapé neder; Michel bleef in gebogen houding staan en rolde de kralen van zijn rozenkrans tusschen zijn beenige vingers.

IX.

De begrafenis was afgeloopen.

Als twee door den storm overvallen duiven zaten beide zusters in de sterfkamer naast elkander op de canapé.

Louise's droefheid was waardig en gelaten; soms, als de smart in hare ziel te hevig stormde, boog zij diep het hoofd en herhaalde eenige malen na elkander:

‘Uw wil geschiede, Heer, uw aanbiddelijke, uw heilige wil! Ho? kan ik weenpn en wanhopen, nu ik zulk een beschermer voor uw troon heb!’

Of wol zij nam het kruisbeeld, dat ze steeds bij zich droeg, en drukte het aan hare lippen, totdat de aanval in hevigheid bedaarde.

Maar de arme Vera? Zij was nog zoo jong, zoo zwak, zij wist nog zoo weinig van smart; zij had dikwijls in kinderlijke naïeveteit gesproken, terwijl haar zuster er van beefde:

‘Als papa in den Hemel is.....’

Maar nu, ach, nu kon zij slechts denken aan het aardsche; papa zou nooit meer in den leunstoel zitten, nooit meer haar, zijn kleine Vera, met zijn hand langs de lokken streelen.

‘Nooit meer, Louise, nooit meer!’ zuchtte zij, en voor 't eerst drong de akelige klank van dat woord in hare ziel.

‘Louise, hoeveel jaren misschien zal ik nog op de aarde moeten blijven en dan nooit meer papa zien? Louise, was 't dan niet erg genoeg, dat wij ons land moesten verlaten, dat gij Nathalie missen moet en nu nog papa.... Ach, Louise, waarom is God toch zoo wreed tegen ons?’

En Louise drukte haar met de teederheid eener moeder tegen het hart en fluisterde haar toe van onderwerping, van een eeuwig wederzien, van een God, die uit den hemel nederdaalde om ons te leeren lijden.

Bij die zoete stem, bij die innige omhelzingen bedaarde de hevige smart een weinig, zij liet haar hoofd tegen Louise's schouder vallen en toen sloten hare oogen zich allengs, en in een zachten slaap meende zij haar vader terug te zien en vergat voor een poos haar leed.

Paul kwam dagelijks op het landgoed, hij regelde in overeenstemming met Louise de begrafenis; hij deed de stappen, die door de wet vereischt werden, en wist niet wat meer in haar te bewonderen, haar helder doorzicht of hare geestkracht in deze bedroefde omstandigheden.

De tijding, dat hij voogd over Vera geworden was, bracht Margareta geheel buiten zich zelve.

‘En ge zoudt dan nog willen ontkennen, dat gij plannen hebt om de oudste te vragen?’ zeide zij driftig.

‘Zeker niet; plannen heb ik niet meer; wat ge mij ten laste legt, deed ik reeds bij 't leven haars vaders.’

‘Zoodat... hoort ge dat, Jet? Wat zal mama er van zeggen? 't Is verschrikkelijk, zoo'n Polin!’

De toorn belette haar meer te zeggen. Henriette zag beiden ongerust aan.

Bedaard wendde Paul zich om.

‘Wees niet voorbarig, Margareta; 't is waar dat ik Louise's hand heb gevraagd, maar ik verdiende het geluk niet haar te bezitten.’

‘En heeft ze u geweigerd? Hoe is het mogelijk!’

Het zusterlijke hart van Margareta was verontwaardigd over die in haar oog groote vernedering, haren broeder aangedaan.

‘Geweigerd! Dat ontbrak er dan nog aan! En waarom? Is advocaat Paul van Rijzen met zijn uitgebreide praktijk en zijn vaderlijk vermogen geen schitterende partij genoeg voor de hoog-adellijke freule Florinsky tot den Platzak-Schuldenberg?’

‘Foei, Margareta,’ zei de goedhartige Henriette, ‘denk toch, dat de arme weezen pas hun vader hebben verloren!’

‘Troost u, zuster,’ hernam Paul spottend, ‘uw broer is niet miskend: 't is het laatste verdriet van den armen graaf geweest, dat hij de hand zijner oudste dochter niet in de mijne kon leggen.’

‘En waarom niet? Omdat zij niet wilde?’

‘Omdat zij reeds sedert zes jaren de gemalin is van prins Casimir Dalmatchine, koloneladjudant van Z.M. den keizer aller Russen!’

Deze woorden, die Paul met opzet langzaam uitsprak, maakten den gewenschten indruk op beide dames. Margareta spalkte hare oogen wijd open. Henriette zag verwonderd haar broeder aan.

(Wordt vervolgd.)