De Belgische Illustratie. Jaargang 9

Het rijtuig in Rusland.

Op dit oogenblik, nu iedereen zich nog: al in het breede met Rusland bezig houdt, verwart de lezer zich meer dan eens in de namen der rijtuigen, in het noorden gebezigd. Men neemt een troski voor een teleka, en men vraagt zich af wat onderscheid er is tusschen een teleka en een kibitcha.

Luister! Wij laten het algemeen vervoermiddel de sle ter zijde: dit is toch algemeen genoeg gekend; verder bespreken wij de rijtuigen niet welke de mode bij den Rus heeft ingevoerd, want in de steden bezit men, en vooral de aristocratie, al de rijtuigen welke hier in België of elders de aandacht inroepen op de drio echt russische middelen van vervoer.

Vooreerst zullen wij de troski bespreken: - deze is eene soort van tilbury, doch zeer laag van wielen, ten getalle van vier. Het inwendige is met pelswork gevoerd, en niet zelden met zeer kostbaar pelswerk. De troski is het rijtuig der élégants. Vooral officieren, die overigens in Rusland den boventoon aannemen, omdat eigenlijk slechts die persoon sterk in aanmerking komt, welke de uniform draagt, maken gebruik van de troski.

Dit rijtuigje heeft berries gelijk onze vigilant en is ook in dien aard bespannen; doch bij het ééne paard, plaatst men niet zelden, echter buiten de berrie, een tweede dat eigenlijk slechts tot parade dient, om, zooals de Franschenzeggen: pour brüler le pavé. Men geeft het den naam van ‘woedende,’ versiert het soms met lange valsche manen die, bij den galop, in den wind vlotten en wordt het door den schreeuwer of koetsier aangezet, dan is het om het wilde sprongen te doen maken.

We zeggen hooger: de schreeuwer of koetsier; deze staat ter zijde op het rijtuig en schreeuwt om de personen of rijtuigen, die zich op den weg bevinden, te verwittigen; want de troski komt snel als een afgeschoten pijl nader en dewijl de straten schier altijd met sneeuw bedekt zijn, wordt zijn aantocht niet gehoord.

Men moet bekennen er is iets dichterlijks in dit rijtuigje, met een tweede vurig paard bespannen, dat over de dik besneeuwde straat heenvliegt, en wij begrijpen dat de romanschrijvers, die tafreelen uit het noorden ophangen, een zoo ruim gebruik maken van de troski.

Minder elegant is de teleka, doch ook dit rijtuig is bestemd om buiten de steden gebezigd te worden: het is eigenlijk een reisrijtuig, in gebruik bij de koeriors, officieren, beambten des gouvernements en de reizigers, die eene toelating hebben bekomen om gebruik te maken van de posten, door het gouvernement ingericht.

De teleka is slechts een open bak op vier wielen met een bok voor den koetsier, zoo als in ons land aan alle rijtuigen te vinden is. Reist men dus in teleka, dan zit men zoo wat gelijk in eene kempische of noordbrabantsche ‘erdkar,’ die echter, ten gevolge van de sneeuw veel

[p. 340]

minder schokt en ook oneindig sneller over de baan heengaat, wij zouden zeggen, om duidelijk te spreken ‘heenvliegt.’

Gewoonlijk spant men drie paarden voor de teleka.

Deze laatste is een gansch russisch rijtuig. Het werd bij keizerlijke ukase ingericht. Zoowel de rijtuigen als de paarden worden door de heeren, door wier eigendommen de baan loopt of deze benadert, bekostigd en onderhouden. Alle ambtenaar des gouvernements, alle officier reist voor niets; de reiziger die eene toelading van hoogerhand bekomt, betaalt zoo wat tien centiemen per vier uur aan den postillon.

Alleen de stations, die op de baan gelegen zijn, worden door het gouvernement betaald, onderhouden, verwarmd en verlicht, en de eenige persoon die zich daar bevindt, is dan ook afhankelijk van dit of dat keizerlijk departement.

In die stations kan men ook des nachts verblijven, op voorwaarde dat men bed en eten in zijne teleka meê rengt.

Ten gevolge van de vorandering, welke het vervoer in sommige gedeelten van Rusland ondergaan heeft, werden deze schikkingen hier en daar gewijzigd; doch de bestaande gebruiken werden, in dat onmeetlijk rijk, zoo licht niet gewijzigd en zoo als men voor twintig, dertig, vijftig jaar en meer reisde, zoo reist men op vele punten en, op dit oogenblik, nog.

de markt te brunswijk, naar springer.

Als men de twee bovengemelde beschrijvingen nagaat, denkt men aan het ‘vogelvlug.’ Men bedriegt zich echter wel eens. Om hiervan een klein staaltje te geven, nemen wij over wat een reiziger zegt:

‘Het ingevallen dooiweder had de sneeuw op de velden reeds doen smelten, maar op den weg door het aanhoudende rijden met sleden en rijtuigen hard geworden zijnde, zat zij nog zeer vast en het afloopend sneeuwwater der omringende velden had deze sneeuwkorst op sommige plaatsen geheel ondermijnd; kwam men nu op eene dergelijke plek, dan zakte men er onmiddelijk door heen.

‘Eene poging door den postillon van een der rijtuigen aangewend, om op het land te rijden, kostte verscheidene uren oponthoud. Het rijtuig zonk spoedig tot over de assen in den doorweekten grond en slechts met behulp van eene menigte personen, die uit een naburig dorp moesten gehaald worden en met hefboomen en planken toesnelden, kon het weêr op den weg gebracht worden.’

Voeg bij dit alles andere hinderpalen, zoo als overstrooming van rivieren, diepten en heuvelen, ijsgang en wat dies meer, en men zal begrijpen dat de teleka niet altijd over den weg heenvliegt, zoo als men zich zou verbeelden.

De kibitka heeft de pretentie niet te vliegen zooals de twee voorgaande middelen van ver-

[p. 341]

voer. Het is eigenlijk een wagen op vier wielen, die langzaam over den weg heenkruipt. Het is de wagen van den koopman in stoffen, in pelterijen, in andere voorwerpen, en daar waar de spoorwegen nog onbekend zijn, is Rusland met kibitka's als het ware bezaaid.

Het voertuig is tamelijk lang; het is overdekt met eene huif op halfronde reepen gespannen, ovenals onze huifkarren, en over deze huif legt men nog, bij slecht weêr, een grof gevlochten dekkleed. Twee of drie paarden, naar gelang de vracht trekken de kibitka.