Geillustreerd nieuws.
Inhoud:
De internationale tentoonstelling van tuinbouw en van voortbrengselen in het plantenrijk te Amsterdam - Vervalschte levensmiddelen en vervalschte wijn. - Het eiland Madera.
Ik kan niet zeggen dat ik mij aangenaam gestemd gevoelde, toen ik mij naar Amsterdam op reis bevond om er de internationale tuinbouwtentoonstelling te bezoeken. Hoewel het vooruitzicht van iets schoons te zien mij genoegen deed, werd dat genot in futuro voor het oogenblik niet weinig verstoord door het alleronaangenaamste lenteweêr. April was meer dan half voorbij en toch huilde de ijzige oostenwind met kracht tegen de raampkens van den spoorwegwaggon, en zocht en vond er reten om ook den reizigers van binnen al het onaangename van het al te frissche stormweêr te doen gevoelen. Aan afleiding viel niet te denken: mijne medereizigers gevoelden zoowel als ik het ‘onlekkere’ van de koude, nog zoo laat in het voorjaar, zetten de kragen hunner jassen omhoog en - zwegen. En wanneer men het oog naar buiten wendde, zag men òf grenzelooze golvende waterplassen òf vale weilanden en boomen, die slechts weifelend hunne bladeren durfden ontplooien, beducht geworden voor den killen wind en de nachtvorsten van de gevreesde lune rousse der Franschen.
Maar de spoorwegrit van twee en een half uur was spoedig afgelegd, en weldra begroette ik het indrukwekkende Paleis voor Volksvlijt met zijn statigen koepel, waar de tuinbouw- en bloemententoonstelling gehouden werd. In mijn ongeduld om de daar uit de meeste landen van Europa bijeenverzamelde schatten, die op landen tuinbouw betrekking hebben, te bezichtigen, was het mijn eerste werk mij naar het paleis te begeven en, met een catalogus der tentoonstelling gewapend, de ruime zaal binnen te treden.
De eerste indruk, dien een oogslag van 't inwendige van het paleis met zijne bonte en schijnbaar ordeloos dooreengeworpen verzameling van natuur- en kunstschatten op den bezoeker maakt, is grootsch en overweldigend. De ontzaglijke ruimte, door een luchtig glazen dak gedekt, wordt geheel ingenomen door eene allerrijkste verzameling van kostbare en zeldzame voorwerpen, rijk in verscheidenheid en vormen, waartusschen honderden bezoekers zich bewogen, terwijl ongeveer in het midden, vlak onder den hoogen koepel, eene klaterende fontein haar water tot eene groote hoogte opzendt en een aangenaam gemurmel te weeg brengt, dat het gemoed tot opgewektheid stemt. Drie groote parken met mos, groen en struiken bezet, die het midden der zaal innemen, brengen er insgelijks veel toe bij, om het oog aangenaam aan te doen en eene vroolijke afwisseling te geven aan de onmetelijke uitstalling rondom de zaal.
Met aanteekeningboekske en potlood gewapend begon ik, na den eersten indruk in mij opgenomen te hebben, mijne wandeling door het paleis, al het schoone beschouwende, om mij van daar over eene sierlijke brug van ongewerkt hout, waaronder rijtuigen en voetgangers heen trekken, naar het tot een uitgestrekten bloementuin ingerichte Frederiksplein te begeven. Evenwijdig aan de door mij gepasseerde brug loopt nog eene andere; beide dienen tot hetzelfde doel en zijn aan elkander volkomen gelijk. Deze bruggen vormen een der schoonste sieraden van de tentoonstelling.
Het Frederiksplein, voor deze gelegenheid door de stad afgestaan, is geheel met een houten rasterwerk afgemaakt; de ingang tegenover de Utrechtsche straat is eenvoudig sierlijk en heeft aan weêrszijden twee houten in zwitserschen stijl opgetrokken huiskes. Rondom de omheining wapperen de vlaggen van die natiën, welke hare bijdragen tot de tentoonstelling ingezonden hebben. Ook hier was het gezicht verrukkelijk schoon. Hoe weinig de koude oostenwind ook van bloemen sprak, toch waren deze hier in de bontste verscheidenheid bijeenverzameld met hare gele, roode en blauwe kleedjes aan, waarvan er echter velen - dit geldt vooral voor de bloemencollectiën, die buiten den grooten, zoogenaamden bloementuin stonden en niet kunstmatig verwarmd waren - reeds tamelijk verlept begonnen uit te zien, wat de illusie wel een weinig deed verdwijnen. Toch was de algemeene indruk allergunstigst, en toen ik alles was rondgewandeld, had ik, medegesleept door al het schoone en wonderbare wat ik had gezien, nog geen potlood op het papier gebracht.
Den volgenden dag zou ik echter mijn bezoek herhalen en mijn verzuim herstellen. Ik betreur het slechts dat de ruimte mij ontbreekt om, zij het ook slechts ter loops, op al het vreemde en wonderbare te wijzen, dat door het binnen- en buitenland ingezonden is. Tot mijn spijt moet ik mij dus tot enkele korte aanhalingen bepalen.
In de eerste plaats trekken binnen het paleis de verzamelingen katoen, papier, tabak, kina, enz. de aandacht. Dit is vooral het geval met de beide eerste artikelen. De geheele afdeeling eener nevenzaal wordt ingenomen door een zeer groot aantal balen katoen, in hunne oorspronkelijke verpakking uit alle katoendistricten der wereld bijeengebracht. Daarenboven ziet men er twee in hun bloei gedroogde katoenboomen, beladen met vruchten, waaruit de katoen te voorschijn komt. Een bloeiende katoenboom onder een stolp maakt de verzameling volledig.
Nog opmerkelijker is de verzameling papier en de grondstoffen, waaruit het vervaardigd wordt. Men vindt en papier, uit een aantal houtsoorten, uit rogge- en tarwestroo, riet enz. vervaardigd, en zeer belangrijk is de tropee, die de verschillende overgangen van het hout tot het papier voorstelt: van boven een blok hout, lager dat hout in dunne schijven gezaagd, daarna in kleine blokskes, en eindelijk in vezels verdeeld, om dan een pap te vormen, die weder het afgewerkte papier geeft.
Liefhebbers of kenners van den land- en tuinbouw kunnen hun hart ophalen aan de eindelooze verscheidenheid van vruchten. Griekenland en Italië leverden niet minder dan een veertigtal soorten van zuidervruchten; onze inlandsche boomvruchten, vooral appels en peren, zijn er in talrijke soorten en fraaie exemplaren vertegenwoordigd. Duitschland leverde een zestigtal verschillende soorten van aardappelen, eene amsterdamsche firma niet minder dan 200.
Voor dames vindt men er kunst- of nagemaakte bloemen van was, porcelein, en zelfs van ijzer. Tuinstoelen en gereedschappen, prachtige mozaïeken, bronzen, albasten en porceleinen vazen, aquariums met goudvisschen, zelfs geheele tuinhuiskes met hun ameublement - in een woord, alles wat met den tuinbouw en de bloemenwereld in eenige betrekking staat, is hier in bonte en rijke verscheidenheid bijeen gebracht.
Een blik van de galerijen, waar men een tentoonstelling naast, of liever boven de tentoonstelling vindt, naar beneden in de woelende, krioelende zaal is bijzonder treffend.
Wat het Frederiksplein betreft, dit maakt met zijne grotten, bruggen, turksche kiosken enz. een zeer goed effect, en de talrijke vreemdsoortige boomen, bloemen en oranjeboomen, palmen, varens, rhododendrons, cyclanen, agaves, azalea's en duizenden anderen, soms uit de verste landen aangevoerd, doen den bezoeker met weêrzin afscheid nemen van die in- en uitlandsche kinderen der lente.
Vooral België, Engeland en Duitschland hebben met Nederland gewedieverd in het zenden van de meest volledige verzamelingen prachtige en zeldzame bloemen en gewassen.
Bijna dadelijks bevat het een of ander dagblad eene baschouwing over vervalsching van levensmiddelen. Het kan overigens niet ontkend worden, dat dit thema op het oogenblik van hoog actueel belang is, daar die vervalsching meer dan ooit op uitgebreide schaal en op de meest schaamtelooze wijze bedreven wordt. Bijna geen artikel of het wordt door bijmenging van allerlei schadelijke en in elk geval geen voedingskrachten bezittende zelfstandigheden vermengd en als echte waar aan den man gebracht.
Met geen enkel artikel wordt de vervalsching echter op grooter schaal gedreven dan met den wijn; het scheikundig onderzoek heeft meer dan eens bewezen, dat wat als wijn verkocht wordt, niets anders is, dan een aftreksel of vermenging van verschillende zelfstandigheden, waaraan alleen datgene ontbreekt, wat den echten wijn vormt - het druivensap. Vooral de zoo zeer gezochte Madera bezit het voorrecht, bij ontzaglijke hoeveelheden door de wijnfabrikanten vervaardigd te worden, en zoo winstgevend blijkt deze nijverheid te zijn, dat niet alleen de wijnhandelaars ze tegenwoordig distilleeren, maar dat zelfs koek- en suikerbakkers het maken van Maderawijn als een zeer voordeelig buitenkanske beschouwen en velen hunner zich met die winstgevende industrie gaan bezig houden.
Het vocht, dat den naam en het merk van Maderawijn draagt en als echt verkocht en gedronken wordt, heeft het vaderland van den echten Madera evenmin gezien, als de mastboom van het noorden of het water onzer binnenmeiren.
Een fransch dagblad deelde onlangs eene statistiek mede van de hoeveelheid truffels, die in Frankrijk gewonnen worden, en wees zonneklaar aan, dat er in dat land minstens vijfmaal zooveel truffels worden gegeten als er groeien, terwijl er nog ongeveer eene gelijke hoeveelheid was uitgevoerd.
Eene gelijke statistiek zou er van de Madera te leveren zijn, ja, het is eene onbetwistbare waarheid, dat het verbruik van dien wijn toeneemt naarmate hij minder gewonnen wordt. Het eiland, waaraan de Madera-wijn zijnen naam ontleent, bracht in 1825 nog op 14.432 pijpen (ruim vier hectoliters), in 1852 slechts 2100, in 1863 niet meer dan 2000 pijpen, waarvan minstens de helft op het eiland blijft. Die vermindering is toe te schrijven aan het verschijnen van de gevreesde phylloxera op het eiland Madera, en slechts in de laatste jaren is de opbrengst weêr eenigszins gestegen; maar hoe een opbrengst van eenige duizenden vaten de geheele wereld van Madera-wijn moet voorzien, kan alleen door de op groote schaal gepleegde vervalschingen verklaard worden. Ik zou tien tegen één durven wedden, dat, zoo de wijnstok op genoemd eiland geheel uitgestorven was, het verbruik der Madera er geen liter minder om zou worden.
Naar aanleiding onzer beschouwing deelen wij eenige korte opgaven mede omtrent het eiland, dat aan de zoozeer gezochte maar weinig gevonden wijnsoort zijn naam gegeven heeft.
Madera of Madeira is een eiland in den Atlantischen Oceaan, ten westen van Marocco gelegen, bijna zestien vierkante mijlen groot en 120.000 inwoners tellende. In de veertiende eeuw ontdekt, werd het later door de Portugeezen bevolkt; een geweldige brand, die zeven jaren duurde, vernielde de uitgestrekte boschen van het eiland, maar de bodem was door de asch zoo vruchtbaar geworden, dat er van toen af alle vruchten groeiden. Dit was in het bijzonder het geval met den uit Cyprus aangevoerden wijnstok, en spoedig was de Maderawijn - verdeeld in gewone Madera en Malvezy of zoeten wijn - overal gezocht. Het eiland is niets anders dan een uitgebrande vulkaan met diepe dalkloven, steile wanden en schoone grotten bezaaid. De zuidervruchten groeien er in het wild en de schoonste boomsoorten worden er in de bosschen gevonden. Er heerscht eene altoos durende lente, en jaarlijks komen er duizenden vreemdelingen, vooral borstlijders, den elders heerschenden winter ontvluchten en in het zachte klimaat van Madera genezing voor hunne kwalen zoeken.
De ziekte in den wijnstok heeft de wijngaarden voor een goed gedeelte doen verdwijnen, waardoor de bewoners in de laatste jaren zeer verarmd zijn. Thans maakt men meer werk van den aanbouw van granen, suikerriet en aardappelen.
Madera behoort tot het koninkrijk Portugal; de hoofdstad is Funchal, in een schilderachtig oord aan de zuidkust des eilands gelegen; zij telt ruim 25.000 inwoners; de stoom- en zeilschepen, die om de Kaap naar Indië stevenen, leggen hier aan.
Tevens geven wij eenige typen van landbouwers uit Madera, welke stand, sedert een twintigtal jaren, sterk achteruit is gegaan. Duizenden hunner hebben dan ook in den laatsten tijd het schoone eiland verlaten, om elders hun geluk te beproeven.
Auteursrechtvrij
